Jan van der Heyden
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
Jan van der Heyden (ur. 5 marca 1637 w Gorinchem, poch. 28 marca 1712 w Amsterdamie)[1] – holenderski malarz, rysownik, grafik i wynalazca.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jego ojciec był mennonitą[2], zajmował się handlem zbożem[1]. Jako dziecko, Jan w 1646 przeniósł się wraz z rodziną do Amsterdamu[1]. Początkowo uczył się rysunku, być może u swojego najstarszego brata, Gorisa van der Heydena, wytwórcy i sprzedawcy luster[2]. Następnie uczył się odwróconej techniki malowania na szkle u artysty z Gorinchem[2]. Jednak malarstwo nie było jego głównym zajęciem i źródłem dochodu[2].
Swój dobrobyt zawdzięczał głównie pracy jako wynalazca, inżynier i urzędnik miejski. Zaprojektował i wdrożył kompleksowy projekt oświetlenia ulicznego dla Amsterdamu[2][3], który funkcjonował od 1669 do 1840 i stał się wzorem dla wielu innych miast w Holandii i za granicą[2]; był też odpowiedzialny za iluminację w dniach uroczystości[3]. W 1672 wraz ze swoim bratem Nicolaesem van der Heydenem wynalazł wóz strażacki wyposażony w węże napędzane pompą perystaltyczną, co podniosło skuteczność gaszenia pożarów[1][2]. W 1690, wraz ze swoim synem Janem van der Heydenem (młodszym), opublikował Brandspuiten-boek („Księgę wozów strażackich”), lustrowaną jego własnymi rycinami[1][2][4].
W latach 60. XVII w. podróżował do Emmerich, Wesel i innych niemieckich miast. Znane są jego widoki Kolonii, Bonn, Düsseldorfu, Elten, Xanten, Akwizgranu i Kleve, a także Veere, Brukseli i Delftu, który odwiedził w 1675[1][3].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Był jednym z pierwszych holenderskich malarzy specjalizujących się w wedutach[2][3][5]. W jego kompozycjach dominowały motywy architektoniczne, choć tworzył także wiejskie uliczki oraz około czterdziestu pejzaży, z których co najmniej dwa to prace malowane na szkle[2]. W niektórych pejzażach sztafaż wykonywali Adriaen van de Velde, Willem van de Velde i Johannes Lingelbach[1][2][5].
Głównymi tematami w twórczości van der Heydena był Amsterdam i region w pobliżu granicy holendersko-niemieckiej, który odwiedzał w celach biznesowych i rekreacyjnych[2]. Z wsią Maarssen związany jest cykl 14 obrazów, niektóre prawdopodobnie wykonane dla Joan Huydecoper II, burmistrza Amsterdamu[1][2], właściciela nieruchomości wokół tej wsi[2]. W 1674 zlecił van der Heydenowi wykonanie obrazów przedstawiających jego dom i posiadłość w Goudstein[2].
W późniejszym okresie twórczości malował głównie martwe natury[2][5].
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
- Widok Oude Zijde; Haga
- Kanał i ratusz w Amsterdamie; Paryż
- Stary ratusz w Brukseli; Drezno
- Port w Haarlemie; Berlin
- Kościół w Veere; 1660–1712, Mauritshuis, Haga
- Widok Dam, Amsterdam
- Huis ten Bosch widziany od tyłu; 1668–1670; MET, Nowy Jork
- Książki, strzały i klatka na ptaki; 1664
- Martwa natura z pancernikiem
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Kościół w Veere (1660–1712) -
Pejzaż miejski z kościołem i placem (1666–1669) -
Pejzaż leśny (1660-1670) -
Een landhuis aan de Vliet bij Delft; op de achtergrond een zandtransport (ok. 1660) -
Kanał w Amsterdamie (II poł. XVII w.) -
Interieur met een verzameling rariteiten (1712)
_-_Wooded_landscape.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Jan van der Heyden [online], RKD – Netherlands Institute for Art History [dostęp 2024-05-19] (ang. • niderl.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Lyckle de Vries, Heyden, Jan van der, Oxford Art Online. Grove Art Online, 2003, DOI: 10.1093/gao/9781884446054.article.T037986 [dostęp 2024-05-19] (ang.).
- ↑ a b c d Heyden, Jan van der, [w:] Robert Genaille, Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe; Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 170, ISBN 83-221-0686-6 (pol.).
- ↑ Jan van der Heyden, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2024-05-19] (ang.).
- ↑ a b c Heyden, Jan van der or Hyde, Benezit Dictionary of Artists, 31 października 2011, DOI: 10.1093/benz/9780199773787.article.B00087295 [dostęp 2024-05-19] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Heyden, Jan van der [online], Web Gallery of Art [dostęp 2024-05-19] (ang.).</ref>
- Jan van der Heyden [online], MutualArt [dostęp 2024-05-19] (ang.).
- Heyden Jan, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2024-05-19].
- Jan van der Heyden [online], Artnet [dostęp 2024-05-19] (ang.).
- Jan van der Heyden [online], Artcyclopedia [dostęp 2024-05-19] (ang.).