Marcin Dragan
Marcin Dragan (ur. 11 listopada 1882 w Chyrowie[1], zm. 9 lipca 1966 w Gdańsku) – polski archiwista, pedagog.
Data i miejsce urodzenia |
11 listopada 1882 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
9 lipca 1966 |
Miejsce spoczynku | |
Zawód, zajęcie | |
Odznaczenia | |
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie Bazylego i Ludwiki z Braczyńskich[1]. Studiował historię i geografię na Uniwersytecie Lwowskim. W 1908 obronił doktorat. Od 1925 pracował jako nauczyciel historii i geografii w Gimnazjum Polskim w Gdańsku[2]. W latach 1926–1939 i 1945–1956[3] był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku. Podczas jego prezesury doszło do wyłonienia sześciu wydziałów towarzystwa; Dragan został przewodniczącym I Wydziału Historycznego. W 1927 był jednym ze współzałożycieli wydawanego przez towarzystwo Rocznika Gdańskiego. Zainicjował również wydawanie serii „Biblioteka Gdańsko–Pomorska” i „Studia Gdańskie”. Zachęcał do pracy w strukturach towarzystwa innych nauczycieli Gimnazjum Polskiego: Władysława Pniewskiego, Bronisława Gawła, Kazimierę Jeżową[4]. Od 1 października 1930 był archiwistą przy Komisariacie Generalnym Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku. Na tym stanowisku przyczynił się do przekazania Polsce części polskich archiwaliów z zasobu gdańskiego archiwum (depozytów niektórych miast i wsi z polskiej części Pomorza Wschodniego[5]).
Podczas II wojny światowej przebywał w Krakowie.
Powrócił do Gdańska w 1945. Do roku 1949 zajmował stanowisko kierownika Archiwum Państwowego w Gdańsku, zaś 1949–1961 - jego dyrektora. Nadzorował prace nad odbudową jego gmachu, zabezpieczeniem ocalałych archiwaliów oraz zabiegał o powrót akt wywiezionych w czasie wojny do Niemiec. W 1954 otrzymał stopień naukowy docenta[2].
Zmarł w Gdańsku, pochowany na Cmentarzu Srebrzysko (rejon VI, KW III międzyleśny, miejsce leśne, grób 423)[6].
Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]
- O filozofii dziejów św. Augustyna Kraków 1910 (nakładem autora).
- Recesy Gdańskie i ich wartość zastępcza w stosunku do utraconych źródeł archiwalnych, „Archeion”, 21, 1952, s. 175–191.
- Archiwalny Biuletyn Informacyjny, Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Gdańsku, oprac. M. Dragan, R. Morcinek, M. Sławoszewska, Warszawa 1954 (wyd. powielaczowe).
- Dr Anna Dembińska ur. 24 VII 1895 – zm. 19 VI 1954, kustosz WAP w Gdańsku, „Archeion”, 24, 1955, s. 389–390.
- Polsko-gdańsko-niemiecki spór archiwalny w okresie międzywojennym (1919–1939), „Archeion”, 39, 1963, s. 165–203.
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 2 lipca 1932[7], 23 czerwca 1949[8])
- Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)[9]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Jego imię nosi ulica w Gdańsku (dzielnica Chełm)[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 150 .
- ↑ a b Marcin Dragan. gedanopedia.pl. [dostęp 2019-02-05].
- ↑ O GTN. gtn.cba.pl. [dostęp 2019-02-06].
- ↑ Maria Sadurska: Pedagog, uczony i archiwista. gdanskstrefa.com. [dostęp 2019-02-05].
- ↑ Dariusz Matelski. Spór o dobra kultury między Drugą Rzeczpospolitą a Niemcami i Wolnym Miastem Gdańskiem w latach 1919–1939. „Przegląd Polsko-Polonijny”. 2, s. 33, 2011. Gorzów Wielkopolski: Stowarzyszenie Naukowe „Polska w Świecie”. ISSN 2083-3121. [dostęp 2019-02-05]. (pol.).
- ↑ Marcin Dragan. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2019-02-05].
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 153, poz. 190 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ M.P. z 1949 r. nr 43, poz. 582 „za zasługi w pracy zawodowej i społecznej”.
- ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za szerzenie zamiłowania do literatury ojczystej wśród emigracji”.
- ↑ Wykaz ulic Miasta Gdańska z podziałem na sektory i dzielnice. czystemiasto.gdansk.pl. [dostęp 2019-02-06].
- Absolwenci Uniwersytetu Lwowskiego
- Ludzie nauki związani z Gdańskiem
- Ludzie urodzeni w Chyrowie
- Odznaczeni Srebrnym Wawrzynem Akademickim
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
- Pochowani na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku
- Polscy archiwiści
- Polscy działacze w Wolnym Mieście Gdańsku
- Polscy nauczyciele
- Urodzeni w 1882
- Zmarli w 1966