SMART (zarządzanie)

S.M.A.R.T. (akronim od ang. Specific, Measurable, Assignable, Realistic, Time-related, dosł. sprytny) – koncepcja formułowania celów w dziedzinie planowania Georga T. Dorana z 1981 r., będąca zbiorem pięciu postulatów dotyczących cech, którymi powinien się charakteryzować poprawnie sformułowany cel.

Charakterystyka

Zgodnie z akronimem tworzącym nazwę koncepcji, sformułowany cel powinien być:

• Konkretny (ang. Specific) – wskazywać konkretny obszar wymagający poprawy,
• Mierzalny (ang. Measurable) – sformułowany tak, by można było liczbowo wyrazić stopień jego realizacji lub przynajmniej umożliwić jednoznaczną jej „sprawdzalność”,
• Przypisany do kogoś (ang. Assignable) – wskazywać, kto jest odpowiedzialny za jego realizację,
• Realistyczny (ang. Realistic) – możliwy do osiągnięcia przy dostępnych zasobach,
• Określony w czasie (ang. Time-related) – wskazywać, kiedy może zostać osiągnięty.

Wersja alternatywna

Istnieją też odmienne interpretacje liter tworzących akronim:

• A: ambitious (pl. ambitny) – cel musi być stosunkowo trudny do osiągnięcia, musi stawiać wysoko poprzeczkę, ale jednocześnie być w zgodzie z postulatem osiągalności,
• R: realistic (pl. realistyczny) – ponieważ w tej wersji literkę „A” z akronimu (poprzednio oznaczającą osiągalność) zużyliśmy na „ambitność”, musimy zapewnić postulat realistyczności, który pokrywa się z postulatem osiągalności z pierwotnej wersji akronimu.

Jeszcze inna wersja:

• S: specific (pl. konkretny) – konkretny cel łatwiej osiągnąć niż cel ogólny. Żeby ustanowić konkretny cel, należy odpowiedzieć sobie na 6 pytań (w wersji ang. – ‘6W’):

1. (Who) Kto jest związany z celem?
2. (What) Co chcę osiągnąć?
3. (Where) Określ miejsce.
4. (When) Określ przedział czasu, w którym cel ma zostać osiągnięty.
5. (Which) Określ wymagania i ograniczenia związane z realizacją celu.
6. (Why) Określ przyczyny realizacji danego celu i korzyści płynące z osiągnięcia go.

Np. cel ogólny – poprawić kondycję fizyczną; cel szczegółowy – zapisać się jutro do siłowni osiedlowej i ćwiczyć w niej 3 razy w tygodniu.

• T: tangible (pl. namacalny) – cel powinien być możliwy do doświadczenia go za pomocą 5 zmysłów, ponieważ taki cel często jest również bardziej konkretny i mierzalny a tym samym bardziej osiągalny. Jeżeli nasz cel nie jest namacalny, powinien być wtedy przynajmniej powiązany z innym namacalnym celem.

Wersja rozszerzona

Istnieje wersja rozszerzona koncepcji S.M.A.R.T. – S.M.A.R.T.E.R.:

• E: ekscytujący (ang. exciting) – cel powinien być ekscytujący, w żadnym wypadku nie powinien on być obojętny osobie go ustanawiającej; cel ekscytujący motywuje do osiągnięcia go;
• R: zapisany (ang. recorded) – zapisanie celu spełnia kilka funkcji: nie zapomnimy o nim, zapisanie motywuje do jego osiągnięcia – w razie trudności czy ogarniającego nas lenistwa nie można udawać, że cel nigdy nie istniał, gdy jest zapisany.