Ak-Kaja

Góra Ak-Kaja w okresie letnim

Ak-Kaja (ukr. Ак-Кая, ros. Ак-Кая, krymskotat. Aq Qaya) – góra w południowej części Półwyspu Krymskiego, na Ukrainie, w pobliżu miejscowości Biłohirśk. Wznosi się na wysokość 343 m n.p.m., około 160 m nad korytem rzeki Bijuk-Karasu. Nazwa góry pochodzi z języka krymskotatarskiego i oznacza dosłownie białą skałę, co odnosi się do jasnej barwy warstw wapiennych budujących masyw.

Budowa geologiczna

Góra należy do obszaru Gór Krymskich zbudowanych ze zmetamorfizowanych utworów różnych okresów ery mezozoicznej. Ukształtowała się w orogenezie alpejskiej, podobnie jak Karpaty. Jest zbudowana z łupków, argilitów, wapieni. Zasoby mineralno-surowcowe masywu to różnorodne materiały budowlane: marmur, wapień budowlany, surowce do produkcji cementu. Na jej obszarze można znaleźć liczne skamieniałości numulitów – maksymalnie posiadających do 70 okręgów i o maksymalnej średnicy 7 cm. Skały wapniowe sprzyjają rozwojowi zjawisk krasowych i odpowiednich form (leje, jaskinie, polja i korytarze). Jaskinie uformowane w wapieniach różnią się nieco od krasowych jaskiń w gipsach na Podolu. W większości są one krótkie, głęboki, mają dużą objętość i są znacznej wysokości. Znajdujące się tu pieczary są śladem pobytu człowieka z epoki kamienia łupanego.

Widok ze szczytu Białej Skały

Rzeźba terenu

Pasmo Gór Krymskich, które wyraźnie jest rozdzielone na trzy równoległe pasma (Pasmo Główne lub Południowe, Wewnętrzne oraz Zewnętrzne) jest przedzielone wydłużonymi śródgórskimi obniżeniami. Ak-Kaja należy do Pasma Zewnętrznego, którego średnia wysokość to 350 m n.p.m., a jego rozciągłość to ok. 114 km. Jest to niewysoki łańcuch podnoszący się ze stepu tworząc kuestę. Ak-Kaja zbudowana jest ze skał przeważnie wapiennych. Po stronie zachodniej jest wyraźna wychodnia skalna, a od strony wschodniej wznosi się łagodnie nachylonymi warstwami miękkich iłów i margli, gdzie stale oddziałują procesy erozji. Szczyt jest płaską formą grzbietową zwaną jajłem (co w języku tatarskim oznacza letnie pastwisko). Jajła to bezleśne wysoczyzny, które są pokryte trawą.