Andrzej Czerwiński (żołnierz)
pułkownik dyplomowany artylerii | |
Data i miejsce urodzenia |
11 lutego 1895 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
22 marca 1953 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1945 |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki | |
Stanowiska |
dowódca pułku artylerii |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
Odznaczenia | |
Andrzej Ludwik Czerwiński (ur. 11 lutego 1895 w Glichowie[1], zm. 22 marca 1953 w Warszawie) – żołnierz Legionów Polskich, pułkownik dyplomowany artylerii Wojska Polskiego, dyplomata, uczestnik I i II wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej, jeniec oflagu, znawca regionu Europy Środkowo-Wschodniej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie o tradycjach patriotycznych w Glichowie, którego przysiółkiem jest Czerwin, wieś gniazdowa Czerwińskich. Był synem Jana i Agnieszki[1], bratem Wojciecha (historyka, żołnierza AK). W 1914 ukończył Gimnazjum św. Anny w Krakowie (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie) i prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przed rozpoczęciem I wojny światowej brał udział w działalności patriotyczno-edukacyjnej w Krakowie. Od 1914 – uczestnik I wojny światowej, żołnierz Legionów Polskich. W 1919 roku organizuje szkołę podoficerską w Przemyślu. W trakcie wojny z bolszewikami internowany, 8 listopada 1920 zbiegł z obozu. Po powrocie do Polski (przez Kłajpedę i Gdańsk) pełnił służbę w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego. Z dniem 1 października 1924 roku, po ukończeniu Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do Biura Ścisłej Rady Wojennej. 3 maja 1926 został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 i 35. lokatą w korpusie oficerów artylerii[2]. Później służył w 28 pułku artylerii polowej w Zajezierzu. Od lutego 1930 do listopada 1934 pełnił funkcję attaché wojskowego w Poselstwie Rzeczypospolitej w Pradze i zajmował się organizowaniem siatki wywiadowczej, relacjami czechosłowacko-niemieckimi oraz stosunkiem ludności czeskiej do ewentualnego sojuszu niemiecko-sowieckiego. 14 grudnia 1931 został awansowany do stopnia podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932 i 11. lokatą w korpusie oficerów artylerii[3]. Z dniem 1 stycznia 1935 został przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy 11 pułku artylerii lekkiej w Stanisławowie. Od 18 listopada 1935 dowodził 7 dywizjonem artylerii konnej w Poznaniu. 19 lutego 1938 został dowódcą 4 Kujawskiego pułku artylerii lekkiej w Inowrocławiu. Na tym stanowisku awansował do stopnia pułkownika ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939[4].
24 sierpnia 1939 roku, w czasie mobilizacji alarmowej, został wyznaczony na stanowisko dowódcy artylerii dywizyjnej 4 Dywizji Piechoty. Na tym stanowisku walczył w czasie kampanii wrześniowej. Po kampanii przebywał w niemieckiej niewoli. Był więziony między innymi w oflagach II E Neubrandenburg i VI B Dössel, gdzie prowadził prace konspiracyjne i szkoleniowe oraz własne studia naukowe z dziedziny wojskowości i polityki międzynarodowej. Po powrocie do Polski w 1945 podziela los polskich oficerów. Inwigilowany przez służby bezpieczeństwa, pracuje w handlu zagranicznym, a od 1948 jako magazynier. Umiera w Warszawie, pochowany jest na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 15-3-19)[5].
Był mężem Zofii Józefy Eugenii z Ostafińskich (1899–1949), ojcem Zbigniewa Czerwińskiego[6] (ekonomisty, żołnierza AK, członka „Solidarności” na Akademii Ekonomicznej w Poznaniu).
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[7] nr 7504
- Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)[8]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[7]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[9]
- Krzyż Walecznych[7]
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[10]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[7]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[7]
- Krzyż Komandorski Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia, 1929)[11]
- Krzyż Komandorski Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja)[7]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Dla upamiętnienia zasług płk. Andrzeja Czerwińskiego dla Polski, umieszczono jego nazwisko na tablicy pamiątkowej znajdującej się na rynku w Myślenicach, na której są „synowie ziemi myślenickiej – kawalerowie orderu wojennego „Virtuti Militari”, m.in. Jan Dunin-Brzeziński.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 124 .
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 18 z 3 maja 1926 roku, s. 126.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 15 grudnia 1931 roku, s. 398.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 21.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ZOFIA CZERWIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2022-09-01] .
- ↑ płk dypl. art. Andrzej Ludwik Czerwiński [online], geni_family_tree [dostęp 2022-09-01] (pol.).
- ↑ a b c d e f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 124.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 12 z 6 sierpnia 1929 roku, s. 237.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Zarzycki: 4 Kujawski Pułk Artylerii Lekkiej. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej.
- Stanisław Bajer, Ocalić od zapomnienia – ze wspomnień o ppłk Andrzeju Czerwińskim, [w:] Gazeta Myślenicka, 11 i 18 X 2001, s. 8.
- Marian Żaba, In perpetuam rei Memoriam, [w:] Gazeta Myślenicka, nr 24, 21 VI 2001.
- Attaché wojskowi II Rzeczypospolitej
- Internowani w ZSRR w latach 1918–1938
- Jeńcy Oflagu VI B Dössel
- Ludzie związani z Poznaniem
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie 4 Kujawskiego Pułku Artylerii Lekkiej
- Oficerowie 7 Dywizjonu Artylerii Konnej
- Oficerowie 11 Karpackiego Pułku Artylerii Lekkiej
- Oficerowie 28 Pułku Artylerii Lekkiej
- Oficerowie dyplomowani II Rzeczypospolitej
- Pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Polacy odznaczeni Orderem Gwiazdy Rumunii
- Polacy odznaczeni Orderem Lwa Białego
- Polscy jeńcy niemieckich obozów jenieckich
- Przedstawiciele dyplomatyczni II Rzeczypospolitej w Czechosłowacji
- Pułkownicy artylerii II Rzeczypospolitej
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Urodzeni w 1895
- Zmarli w 1953
- Żołnierze Legionów Polskich 1914–1918