Antyklinorium środkowopolskie
Antyklinorium środkowopolskie, wał środkowopolski, antyklinorium śródpolskie – jednostka geologiczna w środkowej Polsce, rozciągające się z północnego zachodu na południowy wschód, od Pomorza (Świnoujście — Kołobrzeg) do Małopolski (Sandomierz — Góry Świętokrzyskie).
Antyklinorium środkowopolskie jest jedną z ważniejszych jednostek geologicznych w Polsce. Jej szerokość wynosi ok. 50 km, a długość ok. 1000 km[1].
Dzieli się na cztery części: wał pomorski, wał kujawski, wał kutnowski i mezozoiczne obrzeżenie Gór Świętokrzyskich[1].
Wg autorów Regionalizacji tektonicznej Polski jednostka ta nazywa się antyklinorium śródpolskie i dzieli się na trzy segmenty: segment pomorski, segment kujawski i segment szydłowiecki[2], natomiast wg Atlasu geologicznego Polski jest to wał środkowopolski[3].
Położenie geologiczne[edytuj | edytuj kod]
Od południowego zachodu graniczy z synklinorium szczecińsko-łódzko-miechowskim, a od północnego wschodu z synklinorium brzeżnym[1].
Budowa geologiczna[edytuj | edytuj kod]
Antyklinorium środkowopolskie jest wypiętrzeniem, na którym brak jest w zasadzie osadów górnokredowych, a najmłodszymi utworami są górnojurajskie. Poniżej zalegają osady jury środkowej i dolnej, triasu i permu. Jedynie na północy w synklinie Trzebiatowa występują osady górnokredowe[1].
Położenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Geograficznie antyklinorium środkowopolskie stanowi głębokie podłoże środkowej części Niżu Polskiego i obrzeżenie Gór Świętokrzyskich[4].
Nadkład[edytuj | edytuj kod]
Nadkład synklinorium tworzą osady paleogenu, neogenu i czwartorzędu[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Ewa Stupnicka, Marzena Stempień-Sałek: Geologia regionalna Polski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, wyd. 4 zmienione, Warszawa 2016, ISBN 978-83-235-2022-1
- ↑ Andrzej Żelaźniewicz i in.: Regionalizacja tektoniczna Polski, Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław 2011, ISBN 978-83-63377-01-4
- ↑ Jerzy Nawrocki, Anna Becker (red. nauk.): Atlas geologiczny Polski, PIG-PIB, Warszawa 2017, ISBN 978-83-7863-667-0
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa 2002, ISBN 83-01-13897-1
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ewa Stupnicka, Marzena Stempień-Sałek: Geologia regionalna Polski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, wyd. 4 zmienione, Warszawa 2016, ISBN 978-83-235-2022-1
- Andrzej Żelaźniewicz i in.: Regionalizacja tektoniczna Polski, Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław 2011, ISBN 978-83-63377-01-4