Baszta Gołębnik w Toruniu
 Baszta widziana od strony zachodniej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Bulwar Filadelfijski 8 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Wysokość całkowita |
19,5 m[1] |
| Kondygnacje |
7 |
| Ukończenie budowy |
3. ćwierć XIV wieku |
| Ważniejsze przebudowy |
ok. 1830, 1889 |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°00′29,58″N 18°36′18,49″E/53,008217 18,605136
| |
Gołębnik w Toruniu – nadwiślańska baszta w Toruniu. Znajduje się przy Bulwarze Filadelfijskim 8.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Baszta numer 40 (według rachuby Jerzego Stankiewicza), później nazwana Gołębnikiem (Brieftaubenstation), została wybudowana najprawdopodobniej w 3. ćwierci XIV wieku[2]. Wieża powstała w jednym etapie budowlanym i został posadowiona na istniejącym w tym miejscu murze obronnym z XIII wieku[2].Tak jak zdecydowana większość baszt toruńskich Gołębnik został wzniesiony na planie prostokąta, tu o wymiarach 11,2 x 5,80 metra[1]. Dach kryty jest czterospadowym dachem z pięcioma lukarnami – dwie od strony miasta i po jednej z pozostałych. Mierząca 19,5 metra[1] baszta jest obecnie najwyższym punktem nadwiślańskich murów miejskich. Najstarszy znany wizerunek baszty widoczny jest na obrazie z epitafium rodziny Neisserów z 1594 r.[2]
Baszta jest bogato zdobiona: w fasadach wschodniej, zachodniej i południowej znajduje się łącznie 15 blend (odpowiednio 6, 4 i 5), pierwotnie ostrołukowych, obecnie częściowo zniekształconych poprzez wybite w ścianach okna. Wnęki te pierwotnie były bogato malowane, jednak z czasem zostały zamalowane. Podczas renowacji renowacji baszty spod tynku odsłonięto malowane maswerki. Ponad blendami znajduje się rząd ozdobnych „tarcz”, które w czasach niemieckich pomalowane zostały w sposób przypominający tarcze krzyżackie. Natomiast poniżej blend znajduje się malowany fryz.
W XIX wieku baszta nie pełniła już faktycznych funkcji obronnych. W związku z tym zdecydowano się przebudować ją na mieszkania, czego pochodną było wybicie w fasadach dodatkowych okien[3].
Obecna nazwa baszty pochodzi z XIX wieku. Wcześniej zwana była basztą Obywatelską, jednak to właśnie w XIX wieku na południowej i wschodniej fasadzie zamontowano haki, na których z kolei ułożono półki dla gołębi pocztowych. Pozostałe gołębniki znajdowały się na murach pomiędzy Bramą Klasztorną a Krzywą Wieżą[3]. Gołębie służyły władzom pruskiego garnizonu do komunikowania się z toruńskimi fortami. W 1925 roku baszta została przekazana miastu[2].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Gołębnik w 1898 roku. Widoczne zamalowane blendy, pomalowane „tarcze” i gołębie półki -
Malowane blendy na fasadzie zachodniej -
Mury miejskie. W oddali Gołębnik i Brama Klasztorna -
Ulica Pod Krzywą Wieżą i Bankowa, z tyłu Baszta Gołębnik
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Eugeniusz Gąsiorowski: Średniowieczne obwarowania Torunia. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, 2007, s. 21. ISBN 978-83-900852-6-5.
- ↑ a b c d https://www.skz.pl/skz_files/WK/WK/Wiadomosci_Konserwatorskie_nr_77.pdf
- ↑ a b Baszty. Gołębnik. Toruński Serwis Turystyczny, 23 sierpnia 2008. [dostęp 2009-11-17]. (pol.).
