Czatachowa
50°39′27″N 19°23′52″E/50,657500 19,397778| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
151[2] |
| Strefa numeracyjna |
34 |
| Kod pocztowy |
42-310[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SMY |
| SIMC |
0147482 |
Położenie na mapie gminy Żarki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu myszkowskiego  | |
| 50°39′27″N 19°23′52″E/50,657500 19,397778[1]
| |
Czatachowa – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie myszkowskim, w gminie Żarki.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość istnieje co najmniej od XVI wieku. Wymieniona po raz pierwszy w 1519 jako Czastachowa, 1521 Czastochowa, 1529 Czasthachowa, 1530 Cząstochova, 1533 Czatachowa[4].
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego odnotowuje również inną formę nazwy miejscowości – Czetachowa[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początkowo była wsią królewską, a później szlachecką. W 1519 Marcin Myszkowski dziedzic Mirowa i Żarek ustanawiając prepozyturę w Żarkach przyznał jej uposażenie w dziesięcinie snopowej pobieranej z ról sołtysich oraz karczemnych w Czatachowej. W 1521 nie była osadzona kmieciami. Miejscowość odnotowano w historycznych dokumentach podatkowych. Od 1530 należała do parafii Leśniów. W 1533 2 łany płaciły po 12 groszy oraz składały daniny. We wsi znajdowały się wówczas opuszczone role. Miejscowość osadzona została ponownie przez króla w 1564 kiedy przybyli do niej nowi osadnicy, którzy uiszczali robociznę z łanów kmiecych oraz zobowiązani byli do stacji[4].
Miejscowość w 1581 leżała w powiecie lelowskim parafii Leśniów w starostwie olsztyńskim województwa krakowskiego Korony Królestwa Polskiego, a później Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wieś należała do uposażenia zamku olsztyńskiego i liczyła wówczas 2,5 łana powierzchni[5][4].
Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze rosyjskim i leżała w Królestwie Polskim. W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego wymieniona jest jako wieś leżąca w powiecie częstochowskim w gminie Olsztyn i parafii Żarki. W 1900 w miejscowości znajdowało się 30 domów zamieszkanych przez 190 mieszkańców. Wieś liczyła 628 mórg powierzchni należących w całości do włościan oraz 3658 mórg lasów należących do leśnictwa rządowego olsztyńskiego. W miejscowości oraz w okolicy znajdowały się również 3 osady karczmarskie[5].
1 lipca 1926 włączona do gminy Żarki w powiecie będzińskim[6]. 1 stycznia 1927 weszła w skład nowo utworzonego powiatu zawierciańskiego[7], a 1 stycznia 1956 nowo utworzonego powiatu myszkowskiego[8]. W latach 1954-59 w gromadzie Zawada[9], 31 grudnia 1959 do włączona do gromady Przybynów[10]. Od 1 stycznia 1973 w gminie Przybynów, od do 15 stycznia 1976 ponownie w gminie Żarki[11]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.
We wsi znajdowała się pustelnia pw. Ducha Świętego, założona w 1992 r. przez o. Stefana Legawca z zakonu paulinów[12]. Od 2007 r. jej duszpasterzem był ks. Daniel Galus. Z dniem 29 marca 2022 r., w związku z utratą przez pustelnię swego charakteru, abp Depo zmienił jej nazwę na: kościół filialny pw. Ducha Świętego w Czatachowej, wyłączając go jednocześnie z użytku liturgicznego.[13]
Turystyka i rekreacja[edytuj | edytuj kod]
Szlak pieszy pomiędzy Przewodziszowicami a Czatachową prowadzi przez niewielką piaszczystą pustynię[14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 19762
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 176 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c Leszczyńska-Skrętowa 1980 ↓.
- ↑ a b c Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. XV cz.1, hasło „Czatachowa”. nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1900. s. 356. [dostęp 2019-10-21].
- ↑ Dz.U. 1925 nr 49 poz. 335
- ↑ Dz.U. 1926 nr 125 poz. 727
- ↑ Dz.U. 1955 nr 45 poz. 297
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 54
- ↑ Uchwała Nr 10/59 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 2 września 1959 r. w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie katowickim; w ramach Zarządzenia Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 1 grudnia 1959 r. (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 30 grudnia 1959 r., Nr. 7, Poz. 33)
- ↑ Dz.U. 1976 nr 1 poz. 12
- ↑ Pustelnia Ducha Świętego w Czatachowie - Odkrywcza Turystyka [online], odtur.pl [dostęp 2023-08-26] (pol.).
- ↑ KOMUNIKAT w sprawie decyzji Arcybiskupa Metropolity Częstochowskiego wobec ks. Daniela Galusa [online], 29 kwietnia 2022 [dostęp 2023-01-08].
- ↑ Przewodziszowice. it-jura.pl. [dostęp 2018-12-08].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zofia Leszczyńska-Skrętowa: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, Cz. I, zesz. 3 (Ciecierzyn – Dubie), hasło: „Dąbrowno”. Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 515–517. ISBN 83-04-00129-2.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Czatachowa w Słowniku historyczno-geograficznym województwa krakowskiego w średniowieczu (online)
- Czetachowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 852.
- Czatachowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 356.
Siedziba gminy: Żarki
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Części miasta |
|
| Części wsi |
|
| Przysiółki wsi |
