Deklaracja terezińska

Deklaracja terezińska w sprawie mienia okresu Holokaustu i związanych z tym zagadnień

The Terezin Declaration on Holocaust Era Assets and Related Issues

Nazwa potoczna	deklaracja terezińska
Data wydania	30 czerwca 2009
Rodzaj aktu	akt prawa międzynarodowego w kategorii soft law
Status	obowiązująca
Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Deklaracja terezińska, także deklaracja z Terezina, pełna nazwa: Deklaracja terezińska w sprawie mienia okresu Holokaustu i związanych z tym zagadnień – akt miękkiego prawa międzynarodowego przyjęty 30 czerwca 2009 przez 46 państw podczas konferencji Mienie okresu Holocaustu w Terezinie w Czechach. Celem dokumentu jest skłonienie państw, które go zaakceptowały, do regulowania statusu prawnego majątku ofiar Holocaustu, pomocy dla osób ocalonych z zagłady Żydów oraz prowadzenia edukacji na temat tej niemieckiej zbrodni nazistowskiej i jej następstw. Uznaje się, że akt ten nie ma charakteru wiążącego, a w szczególności nie rodzi obowiązków i nie określa sankcji wobec państw, które nie stosują się do jego postanowień. Zadanie przygotowania jednorazowego raportu oceniającego postępy realizacji deklaracji nakłada na Departament Stanu amerykańska ustawa JUST (tzw. ustawa 447).

Powstanie deklaracji

Tekst deklaracji powstał w trakcie zorganizowanej przez czeski rząd i trwającej od 26 do 30 czerwca 2009 w Pradze i Terezinie międzynarodowej konferencji pod nazwą „Mienie okresu Holocaustu” (ang. 2009 Holocaust Era Assets Conference in Prague). Udział w niej wzięli przedstawiciele 46 państw. Były to: Albania, Argentyna, Australia, Austria, Belgia, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Brazylia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czarnogóra, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Izrael, Kanada, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Macedonia, Malta, Mołdawia, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Rosja, Serbia (obserwator), Słowacja, Słowenia, Stolica Apostolska (obserwator), Szwajcaria, Szwecja, Turcja, Ukraina, Urugwaj, Stany Zjednoczone, Węgry, Wielka Brytania, Włochy. Według innych źródeł deklarację poparło 47 państw.

Przedmiotem obrad była w szczególności kwestia zaspokojenia potrzeb materialnych osób ocalonych z Holocaustu oraz prowadzenia edukacji o jego przyczynach i następstwach. 30 czerwca 2009 zaakceptowano dokument końcowy i nadano mu tytuł Deklaracja terezińska w sprawie mienia okresu Holokaustu i związanych z tym zagadnień.

Reprezentantem Polski na konferencji był Władysław Bartoszewski.

Charakter prawny deklaracji

Specjaliści w zakresie prawa międzynarodowego wskazują, że deklarację należy traktować jako akt niewywołujący skutków prawnych. Pogląd taki wyrażają również przedstawiciele władz Polski. Według przedstawionej w marcu 2018 opinii podsekretarza stanu w polskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych, Piotra Wawrzyka, sama Deklaracja Terezińska nie jest wiążącym aktem prawa międzynarodowego. Opisywany dokument nie nakłada obowiązków i nie przewiduje sankcji w przypadku nieosiągnięcia celów ustanowionych w Deklaracji. Tym samym Rzeczpospolita Polska, tak jak pozostałe 45 państw uczestniczących w Konferencji, nie jest prawnie zobowiązana do wypełniania postanowień i celów wskazanych ww. dokumencie. Z kolei wiceminister spraw zagranicznych, Bartosz Cichocki, wypowiadając się o statusie tego aktu, stwierdził: Postanowienia Deklaracji Terezińskiej nie zawierają zobowiązań o charakterze prawnie wiążącym w świetle prawa międzynarodowego. Ma ona charakter niewiążącego dokumentu politycznego typu soft law.

Przyjęta w kwietniu 2017, przez Kongres Stanów Zjednoczonych, ustawa JUST (tzw. ustawa 447) nałożyła na Departament Stanu powinność przygotowania raportu z realizacji deklaracji w krajach uczestniczących w konferencji w Terezinie.

Linki zewnętrzne

• Pełny tekst deklaracji terezińskiej w języku polskim (PDF)