Departament Zdrowia Ministerstwa Spraw Wojskowych

Departament Zdrowia
Ministerstwa Spraw Wojskowych

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1918
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	Departament Sanitarny
Organizacja
Dyslokacja	garnizon Warszawa
Podległość	MSWojsk.

Departament Zdrowia Ministerstwa Spraw Wojskowych – jednostka organizacyjna Ministerstwa Spraw Wojskowych w II Rzeczypospolitej.

Departament Zdrowia odpowiadał za funkcjonowanie służby zdrowia oraz służby weterynaryjnej w wojsku.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W listopadzie 1918 utworzony został w Ministerstwie Spraw Wojskowych Departament Sanitarny. W jego skład wchodziły sekcje: personalno-mobilizacyjna i wyszkolenia, inspekcji służby sanitarnej, szpitalnictwa, zaopatrzenia sanitarnego, naukowa i regulaminowa. W czerwcu 1919 utworzona została sekcja higieny. Trwały dalsze prace reorganizacyjne. 10 grudnia 1919 roku Departament IX Sanitarny stanowiły sekcje:personalna, organizacyjna, szpitalnictwa, gospodarcza, regulaminowa, higieny i kancelaria. Z dniem 1 marca 1920 Departament IX Sanitarny zmienił nazwę na Departament VI Sanitarny. W jego skład weszła Sekcja Opieki. W marcu 1920 Departamentu VI Sanitarny składał się z sekcji: organizacyjnej, szpitalnictwa, aptekarska i zaopatrzenia, higieny, opieki.

Po reorganizacji MSWojsk. przeprowadzonej 10 sierpnia 1921 departament otrzymał numer VIII. W jego składzie znalazły się wydziały: ogólno-organizacyjny oraz higieny i lecznictwa, a z byłej Sekcji Opieki utworzono przejściowo Wydział Superrewizyjno-Inwalidzki

Kolejna reorganizacja przeprowadzona została w roku 1927. Powstały wydziały: ogólny, techniczno-lekarski, farmaceutyczny, weterynaryjny oraz samodzielny referat rachunkowo-budżetowy. Od 7 stycznia 1928 przy Departamencie funkcjonował Referat Lotniczej Służby Zdrowia.

Z dniem 1 grudnia 1928 minister spraw wojskowych rozkazem B. Og. Org. 10239/I Org. unieważnił organizację i skład osobowy Departamentu Sanitarnego i ustanowił organizację i skład osobowy nr 7 Departamentu Zdrowia MSWojsk.

W styczniu 1930 skład osobowy departamentu powiększył się o referat personalny. Od lutego 1932 przy departamencie działał Delegat Rządowy do Spraw Polskiego Czerwonego Krzyża.

Organizacja departamentu

Organizacja i skład osobowy nr 7 Departamentu Zdrowia MSWojsk. obowiązująca od 1 grudnia 1928 roku:

• szef departamentu,
• zastępca szefa departamentu,
• zastępca szefa departamentu do spraw weterynarii,
• kierownik kancelarii,
• wydział ogólny,
• wydział techniczno-sanitarny (później przemianowany na „techniczno-lekarski”),
• wydział farmaceutyczny,
• samodzielny referat rachunkowo-budżetowy.

Ponadto działała komisja regulaminowa oraz Delegat Rządu do Spraw PCK.

Obsada personalna departamentu

Szefowie departamentu

• gen. mjr lek. Bronisław Malewski (18 – 27 XII 1918)
• gen. mjr lek. / gen. ppor. lek. Zdzisław Hordyński-Juchnowicz (28 XII 1918 – 17 I 1920)
• płk. lek. / gen. bryg. Franciszek Zwierzchowski (17 I 1920 – 20 I 1924)
• gen. bryg. Antoni Religioni (p.o. 20 I – 3 IV 1924)
• płk lek. / gen. bryg. dr Felicjan Sławoj Składkowski (3 IV 1924 – 23 VIII 1926)
• płk lek. Władysław Gorczycki (p.o. od IV 1924 „na czas odkomenderowania płk. lek. Składowskiego na studia we Francji”)
• płk lek. / gen. bryg. dr Stanisław Rouppert (23 VIII 1926 – IX 1939)

Pokojowa obsada personalna departamentu w marcu 1939 roku

• szef departamentu – gen. bryg. dr Stanisław Rouppert
• zastępca szefa departamentu i Inspektor Wojskowej Służby Zdrowia – płk lek. dr Jan Kawiński
• zastępca szefa departamentu ds. weterynarii – płk lek. wet. Jan Ślaski
• sekretarz szefa departamentu – kpt. san. Edward Walewski
• kierownik Komisji Regulaminowej – ppłk lek. dr Józef Gabriel Mikołajewski
• kierownik referatu regulaminów i przepisów – kpt san. Edward Walewski
• kierownik referatu prac specjalnych i obrony przeciwlotniczej i gazowej oraz sekretarz Komisji Obrony Przeciwgazowej Biernej – mjr san. Józef Chrząszczewski
• szef Wydziału Ogólnego – płk lek. dr Zygmunt Izydor Łaski
• kierownik referatu ogólno-organizacyjnego – kpt. lek. dr Michał Józef Bereza
• kierownik referatu wyszkolenia – kpt. lek. dr Franciszek Jerzy Nitzke
• szef Wydziału Techniczno-Lekarskiego – płk lek. dr Jan Mintowt-Czyż
• kierownik referatu rewizyjno-lekarskiego – kpt. lek. dr Kornel Józef Mikulewicz
• kierownik referatu szpitali – mjr lek. dr Wacław Zaremba
• kierownik referatu higieny – mjr lek. dr Władysław III Zakrzewski
• szef Wydziału Farmaceutycznego – płk farm. mgr Bolesław Jabłonowski
• kierownik referatu ogólnego – mjr farm. mgr Aleksander Pikulski
• kierownik referatu zaopatrzenia – kpt. farm. mgr Adolf Horodyski †1940 Charków
• kierownik referatu materiałowego – kpt. farm. mgr Edmund Michał Skrzeszewski
• szef Wydziału Weterynarii – ppłk lek. wet. Bronisław Rokita
• kierownik referatu wyszkolenia – mjr lek. wet. dr Aleksander Perenc
• kierownik referatu zaopatrzenia i statystyki – mjr lek. wet. Józef Apolinary Szymański
• kierownik referatu higieny i leczenia – mjr lek. wet. Edward Łukasiewicz
• kierownik Samodzielnego Referatu Rachunkowo-Budżetowego – kpt san. Fryderyk Mieczysław Tkaczyk

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Danuta Skrzypczak: Zespół akt Departamentu Zdrowia Ministerstwa Spraw Wojskowych 1918-1939. [dostęp 2018-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-15)].
• Ewelina Ziomek. Działalność generała brygady Aleksandra Litwinowicza w okresie sprawowania funkcji II wiceministra spraw wojskowych w latach 1936–1939. „Przegląd Zachodniopomorski”. 2, 2014. Szczecin. ISSN 0552-4245.