Elektrownia Braniewo
 Widok ogólny elektrowni | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia |
ok. 1925 roku |
Położenie na mapie Braniewa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu braniewskiego  | |
 54°22′56,9″N 19°49′40,4″E/54,382472 19,827889
| |
Elektrownia Braniewo – elektrownia wodna na rzece Pasłęka, w województwie warmińsko-mazurskim w miejscowości Braniewo.
Historia elektryfikacji Braniewa[edytuj | edytuj kod]
Powiat braniewski (Kreis Braunsberg) już w 1913 roku opracował plany elektryfikacji swoich 4 miast: Braniewa, Ornety, Pieniężna i Fromborka, 92 gmin wiejskich i 17 samodzielnych majątków. Prąd miała dostarczyć nowa elektrownia wodna na Pasłęce, którą w latach 1913–1916 wybudowano w pobliżu wsi Pierzchały. Uruchomiono ją już w 1917 roku, jednak dopiero po zakończeniu I wojny światowej powiat był w stanie rozpocząć budowę naziemnej sieci przesyłowej. Pomimo przegranej wojny i utrudnień wynikających z tego faktu, jeszcze w październiku 1918 zdołało doprowadzić prąd do okolicznych miejscowości, samo miasto Braniewo otrzymało prąd w listopadzie 1919 roku[1]. Jednak wkrótce okazało się, że prądu nie wystarczy do zelektryfikowania całego powiatu[2].
Elektrownię wodną w Braniewie wybudowano w połowie lat 20. XX w.[3] Razem z elektrownią w Pierzchałach wchodziła w skład Okręgowej Elektrowni w Braniewie (Überlandzentrale des Kreises Braunsberg GmbH) zarządzanej przez inż. Carla Pudora, dyrektora Powiatowego Urzędu Budowlanego (Kreisbauamt) w Braniewie, który doprowadził do szybkiej rozbudowy sieci energetycznej. Do 1925 spółka wybudowała 750 km linii energetycznej i 150 stacji transformatorowych w powiecie[4]. Pod koniec lat 20. ulice w Braniewie wzbogaciły się o słupy i linie energetyczne i telegraficzne, a nadto zostały oświetlone w nocy latarniami elektycznymi, zamiast gazowych[5]. Wzorowe zarządzanie spółką przez inż. Pudora sprawiło, iż było to przedsiębiorstwo pozbawione długów, posiadające doskonale rozbudowaną infrastrukturę, a którego majątek szacowany był na ok. 2,5 mln marek. Poza tym był to dostawca prądu o najniższych stawkach w całych Niemczech[6].
Elektrownia wodna w Braniewie funkcjonowała niemalże do końca II wojny światowej, tj. do czasu zniszczenia jej wskutek działań wojennych w lutym 1945 roku. Braniewo do końca tegoż roku pozostało już bez prądu. Szczęśliwie elektrownia w pobliskich Pierzchałach nie uległa zniszczeniu w czasie działań wojennych i już jesienią 1945 wznowiła pracę, zasilając w energię elektryczną Elbląg i Malbork. Aby popłynął prąd do Braniewa, trzeba było odbudować linię przesyłową. Dokonano tego przy pomocy niemieckiej ludności miasta. 31 grudnia 1945 dotarła ponownie do Braniewa energia elektryczna[7].
Odbudowę elektrowni wodnej w Braniewie ze zniszczeń wojennych rozpoczęto dopiero w latach 50. XX w. Szczęśliwie w dobrym stanie zachowały się dwie wodne turbiny Francisa. Elektrownia została ponownie uruchomiona w sierpniu 1964 roku. W 2000 roku na jazie przy elektrowni wodnej wybudowano przepławkę dla ryb, która umożliwiła migrację ryb aż do zapory i elektrowni wodnej w Pierzchałach[8].
Do 31 grudnia 2030 roku koncesję (nr WEE/169/4499/W/1/2003/MW) na wytwarzanie energii elektrycznej w elektrowni wodnej „Elektrownia Braniewo” o łącznej mocy zainstalowanej 0,519 MW (1 x 0,375 MW, 1 x 0,144 MW) posiada Energa OZE S.A.[9]
Dane techniczne[edytuj | edytuj kod]
1. Turbina:
- liczba turbin: 1
- typ: Francis
- firma: Schichau Elbing
- obroty/minutę:81
- układ konstrukcyjny: pionowa
- moc zainstalowana: 400 kW
2. Generator:
- typ: GAV-1968
- firma: Dolmel M5
- napięcie generatora: 0,4 kV
- napięcie wzbudzenia: 0,105 kV
- obroty/minutę: 81
- łączna moc zainstalowana 0,519 MW (1 x 0,375 MW, 1 x 0,144 MW)
Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]
Początki budowy stopnia wodnego na rzece Pasłęce, z którego korzysta elektrownia, sięgają połowy XIX w. Wówczas to pochodzący właśnie z Braniewa kupiec i przedsiębiorca Ignatz Grunau za ok. 9 tys. talarów wybudował stały jaz na 143 stopy długi i 23½ stopy szeroki o konstrukcji betonowo- kamiennej w postaci progu przelewowego. W piątek 13 listopada 1857 roku przy pięknej pogodzie został poświęcony i uroczyście otwarty w obecności wszystkich budowniczych, przyjaciół i władz miejskich ten funkcjonujący do dziś jaz na Pasłęce. Pierwotnie, nim wybudowano elektrownię wodną, spiętrzał on tylko wodę do na potrzeby miejskiego młyna (Große Amtsmühle)[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Braunsberg im Wandel der Jahrhunderte [online], www.braunsberg-ostpreussen.de [dostęp 2021-03-09].
- ↑ Logonet Sp, Programmer: Marcin 'MiGoo' Gębski, Elektrownia w Dolinie Wałszy. Miejskie zakłady gazowe i wodociągowe. Kanalizacja. - Przetłumaczona na język polski Chronik der stadt Mehlsack [online], Miasto i Gmina Pieniężno [dostęp 2021-03-09] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-25] (pol.).
- ↑ Szukaj w archiwach: Braunsberg, Stadtverwaltung 1917–1939, scan 39–40
- ↑ Die Bautechnik 3. Jahrgang Berlin, 10. Juli 1925, Heft 30, s. 418
- ↑ Szukaj w archiwach Braunsberg, Stadtverwaltung, scany 63–72
- ↑ Logonet Sp, Programmer: Marcin 'MiGoo' Gębski, Elektrownia w Dolinie Wałszy. Miejskie zakłady gazowe i wodociągowe. Kanalizacja. - Przetłumaczona na język polski Chronik der stadt Mehlsack [online], Miasto i Gmina Pieniężno [dostęp 2021-03-11] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-25] (pol.).
- ↑ Stanisław Achremczyk, Alojzy Szorc, Braniewo, Olsztyn 1995, s. 263
- ↑ Elektrownie OZE Grupy Energa - Braniewo [ mat. wideo ] [online], media.energa.pl [dostęp 2021-03-09] (pol.).
- ↑ Decyzja Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 30 czerwca 2020 roku
- ↑ Ignatz Grunau und George Grunau 1795-1890 Ein Beitrag zur Geschichte Elbings im neunzehnten Jahrhundert Von Axel Grunau s. 212