Giławy
53°43′38″N 20°48′04″E/53,727222 20,801111| wieś | |
 Fragment zabudowy Giław | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2014) |
163[2] |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
11-030[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NOL |
| SIMC |
0486528 |
Położenie na mapie gminy Purda  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego  | |
| 53°43′38″N 20°48′04″E/53,727222 20,801111[1]
| |
Giławy (dawniej niem. Gillau) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda.
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Giławy, po jej zniesieniu w gromadzie Purda. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Wieś warmińska położona w pobliżu jeziora Serwent.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Giławy powstały w roku 1407. Pierwsza nazwa miejscowości brzmiała Sirwithen (nazwa zachowała się w nazwie jeziora Serwent) w lesie Gillaw (akt lokacyjny, wystawiony został 19 sierpnia 1407 r. dla Jacoba zwanego Gillau, syna Mykensa Sirwinthen, na 40 łanów, w tym 4 wolne dla sołtysa[4]). Jej założycielem była kapituła warmińska. Pierwsza lokacja była nieudana i w roku 1441 ponowiono ją już pod nazwą Giław. W 1479 roku w czasie konfliktu z biskupem warmińskim Mikołajem Tungenem, wojska króla polskiego całkowicie zniszczyły wieś. W XVI wieku zasiedlono ją przybyszami z Mazowsza. W 1598 r. nadano Janowi Zuentara przywilej założenia karczmy na prawie chełmińskim.
W roku 1820 Giławy zamieszkiwało 109 mieszkańców. W 1898 roku z inicjatywy miejscowej ludności polskiej zbudowano tu kościół katolicki. Kościół zbudowano w stylu neogotyckim. Kilkanaście lat później dobudowano plebanię. Utworzona w 1921 roku parafia obejmowała wsie: Giławy, Groszkowo, Gąsiorowo, Zaborowo, Nerwik, Rusek Wielki, Rusek Mały, Podlazy, Klucznik. Pierwszym proboszczem parafii był ksiądz Kowalski. Kościół posiada organy, które trafiły tu z kościoła w Klebarku Wielkim na początku XX wieku. Organy te mają ok. 170 lat. Obok kościoła znajduje się cmentarz, na którym umieszczone są mogiły kilkuset zmarłych. W 1911 na 111 dzieci we wsi, 105 mówiło po polsku[5]
W 1928 roku była to duża wieś, ze szkołą i pocztą, licząca 463 mieszkańców. W latach 1931-1939 istniała tu osobna szkoła polska, w której uczyli Janusz Setny, Edward Turowski, Konrad Sikora, Franciszek Sznarbach oraz Paweł Trzciński.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 32648
- ↑ Sołectwa Gminy Purda (Stan mieszkańców na 28.11.2014). 2010-09-01. [dostęp 2015-09-29].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 299 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ [Georg Kellmann, Historia parafii Klebark Wielki, jej wiosek i okolic. Parafia pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim, Klebark Wielki 2007]
- ↑ Leon Sobociński, Na gruzach Smętka, wyd. B. Kądziela, Warszawa, 1947, s.85
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Georg Kellmann, Historia parafii Klebark Wielki, jej wiosek i okolic. Parafia pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim, Klebark Wielki 2007, ISBN 978-83-918968-1-5
- Bulitta, Michael. Das Heiratsregister des katholischen Kirchspiels St. Johannes Baptist zu Gillau (Landkreis Allenstein) von 1898 bis 1945. Historische Einwohner-Verzeichnisse für das ehemalige Südostpreußen. Nr. 20 der Schriften der Genealogischen Arbeitsgemeinschaft Neidenburg Ortelsburg, Bonn, 2009.
- Korczak, Artur: Einige Trauungen im katholischen Kirchspiel Gillau, Kr. Allenstein, 1910, Altpreußische Geschlechterkunde - Neue Folge 34 (2004), S. 345
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Giławy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 570.