Gospodarka Kazachstanu
 Astana | |
| Informacje ogólne | |
| Waluta | |
|---|---|
| Bank centralny | |
Gospodarka Kazachstanu
Ogólna charakterystyka gospodarki[edytuj | edytuj kod]
Gospodarka Kazachstanu jest głęboko uzależniona od produkcji ropy naftowej, która generuje około 70% wartości eksportu i zapewnia 50% wpływów budżetowych[1].
System walutowy[edytuj | edytuj kod]
Walutą kraju jest tenge (KZT)[1].
Główne bogactwa naturalne[edytuj | edytuj kod]
Kazachstan posiada bogate zasoby surowców naturalnych[1]. Znajduje się tu wiele ważnych, wykorzystywanych w przemyśle minerałów[1].
Kazachstan dysponuje znacznymi zasobami ropy naftowej i gazu ziemnego, które znajdują się na zachodzie i południu kraju[1].
Kazachstan zaliczana jest do grona 20 państw o największych zasobach naftowych na świecie, dysponując ok. 2% światowych rezerw[1]. Potwierdzone zasoby ropy naftowej szacowane są na 30 mld baryłek (wg BP Statistical review 2013)[1]. Największe zasoby usytuowane są na zachodzie kraju. Do największych złóż należą: Kaszagan (wydobycie rozpoczęto w 2016 r.), Tengiz, Karaczaganak, Uzen, Kalamkas i Żetybaj[1].
Większość kazachstańskiego gazu ziemnego to tzw. gaz towarzyszący ropie naftowej. Zasoby surowca skoncentrowane są w 4 złożach (80% zasobów): Karaczaganak, Tengiz, Imaszewskoje i Kaszagan[1]. Potwierdzone rezerwy gazu w styczniu 2012 r. szacowane były na 1,3 bln m³ (BR Statistical review 2013)[1].
Kazachstan posiada duże zasoby rud chromu (30% zasobów światowych)[1]. Produkcja skoncentrowana jest w obwodzie aktiubińskim, gdzie zasoby surowca wynoszą ok. 160 mln ton[1].
W Kazachstanie w 11 miejscach wydobywa się rudy manganu; łączne ich zasoby wynoszą ok. 600 mln ton[1]. Wysokiej jakości ruda, o średniej zawartości metalu 40%, znajduje się w złożach Kamys i Uszkatynsz[1].
Złoża uranu są oceniane na 470 tys. ton (25% zasobów światowych i pierwszy producent w świecie w 2012 r.), zasoby ołowiu (drugie miejsce w świecie) wynoszą ok. 14,9 mln ton, a cynku (pierwsze miejsce w świecie) 34,7 mln ton[1]. Największe złoża ołowiu i cynku znajdują się w miejscowościach Szałkija i Dżajrem[1]. Występują także pokłady rud magnezu, miedzi (piąte zasoby w świecie), rud żelaza, barytu, wolframu, molibdenu i srebra[1].
Kazachstan posiada również znaczne ilości innych surowców energetycznych[1]. Zajmuje ósme miejsce na świecie pod względem wydobycia węgla (wydobywany jest on głównie metodą odkrywkową w ponad 400 miejscach, a jego roczne wydobycie dochodzi do 100 mln ton)[1]. Ocenia się, że wykorzystano dotychczas mniej, niż 3% jego zasobów[1].
W Kazachstanie występują również metale szlachetne, między innymi złoto, którego zasoby szacuje się na około 800 ton[1].
Główne sektory gospodarki[edytuj | edytuj kod]
Sektor naftowo-gazowy[edytuj | edytuj kod]
Przemysł naftowy i gazowy jest w Kazachstanie główną i najbardziej dynamicznie rozwijającą się gałęzią przemysłu[1]. Dochody z tej działalności stanowią znaczną część PKB (ponad 15%) oraz dochodów z eksportu (ponad 60%)[1]. Kazachstan zajmuje pod względem potwierdzonych zasobów ropy naftowej 12 miejsce na świecie (BP Statistical Review of the World Energy)[1].
Potwierdzone morskie i lądowe rezerwy węglowodorów w Kazachstanie szacuje się na około 30 mld baryłek, tj. 1,8% światowych zasobów[1]. Około 70% z nich skupionych jest na zachodzie kraju; znaczna ich część związana jest ze złożami soli i znajduje się na głębokości ponad 5 tysięcy metrów. Większość rezerw skupiona jest w okolicach ropo- i gazonośnych obszarów Kaszagan, Tengiz i Karaczaganak[1].
Potwierdzone zasoby gazu na terytorium Kazachstanu wynoszą 1,5 bln m³; przewidywane zasoby gazu 5 bln m3[1]. Większość złóż gazu położona jest na zachodzie kraju w pobliżu rejonu Morza Kaspijskiego. Gaz w Kazachstanie w dużej mierze występuje wspólnie z zasobami naftowymi, tzw. gaz towarzyszący[1]. Do najważniejszych pól gazowych zaliczyć należy Amangeldy, położone na południu kraju, oraz Żanażoł, położone na zachodzie Kazachstanu[1].
Rolnictwo[edytuj | edytuj kod]
W Kazachstanie sektor rolniczy charakteryzuje się dużym potencjałem. Poza zaspokajaniem krajowego popytu na podstawowe artykuły żywnościowe produkuje on w znacznych ilościach zboża, mięsa, wełny, bawełnę oraz szereg innych towarów eksportowych[1].
Rolnictwo jest drugim, po górnictwie nafty i gazu, najważniejszym sektorem gospodarki kazachstańskiej[1]. W sektorze tym zatrudnionych jest około 9% ludności[1]. Pola uprawne rozciągają się na przestrzeni 223 mln ha, w tym uprawy zbóż wynoszą 27 mln ha, a obszary nawadniane 2,3 mln ha[1]. Na północy i na północnym wschodzie uprawia się głównie pszenicę i żyto[1]. Zdolności eksportowe Kazachstanu sięgają około 4 mln ton zbóż rocznie[1]. Na sztucznie nawodnionych terenach południa i południowego wschodu dominują plantacje bawełny (141 tys. ha), tytoniu i ryżu (70 tys. ha)[1]. Na stepach i na południowym zachodzie kraju hoduje się bydło[1]. Całkowite pogłowie bydła szacuje się na ponad 5 mln sztuk[1].
Elektroenergetyka[edytuj | edytuj kod]
Produkcją energii elektrycznej w Kazachstanie zajmuje się 118 elektrowni o różnej mocy i różnej strukturze własnościowej[1]. Łączna moc wszystkich elektrowni wynosi 22 tys. MW[1]. Elektrownie dzielą się na obiekty o znaczeniu państwowym przemysłowym i regionalnym[1].
Około 72% energii jest produkowane z węgla, 12,3% wytwarzają hydroelektrownie, 10,6% pochodzi z gazu, 4,9% z ropy naftowej[1]. Alternatywne źródła energii stanowią 0,2% w ogólnym bilansie energetycznym[1].
Górnictwo węglowe[edytuj | edytuj kod]
Przemysł węglowy Kazachstanu jest jednym z ważniejszych sektorów gospodarki[1]. Kazachstan znajduje się na 8 miejscu w świecie pod względem wydobycia węgla, posiadając 3,8% światowych zapasów tego surowca[1].
Największymi producentami węgla w Kazachstanie są przedsiębiorstwa obwodu Pawładarskiego: „Bogatyr Akces Komir” S.A. (42,8% wydobycia), odkrywka „Wschodni” O.S.A. „Euroazjatyjska Kompania Energetyczna” (20,7%), „Majkuben – West” Z.S.A. (3,3%, w tym 96,6% wydobycia węgla brunatnego) oraz obwodu Karagandyńskiego: „Ispat – Karmet” O.S.A. (12,3%) oraz zakład „Borły” koncernu „Kazachmys” (8,7%)[1]. Wyżej wymienieni producenci wydobywają 87,7% kazachstańskiego węgla[1].
Branża węglowa zapewnia produkcję 80% elektroenergetyki, prawie w 100% zaopatruje w surowce produkcję koksochemiczną, zaspokaja zapotrzebowanie na węgiel sektora komunalnego oraz ludności[1].
Transport[edytuj | edytuj kod]
Udział transportu i komunikacji w PKB Kazachstanu wynosi około 8%[1].
Długość szerokotorowych linii kolejowych wynosiła w 2004 r. 13,7 tys. km, a dróg kołowych – 258 tys. km, z czego 94% było utwardzonych[2]
Loty międzynarodowe obsługują przede wszystkim dwa główne porty lotnicze w Ałmaty i Astanie. Międzynarodowymi portami są również lotniska w Atyrau, Aktau, Aktubińsku, Karagandzie, Kustanaju, Szymkencie i Uralsku[1].
Dwa porty morskie (Aktau i Kuryk) i dwa rzeczne (Atyrau na Uralu i Pawłodar na Irtyszu) obsługują głównie przewozy towarowe[1].
Handel zagraniczny[edytuj | edytuj kod]
Obroty handlowe Kazachstanu z zagranicą w 2019 r. wyniosły 97 mld USD[1]. Eksport osiągnął poziom 61 mld USD, a import 32,5 mld USD[1][1].
Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym[edytuj | edytuj kod]
- Euroazjatycka Unia Gospodarcza (Białoruś, Kazachstan, Rosja, Kirgistan, Armenia),
- Euroazjatycka Wspólnota Gospodarcza (Białoruś, Kazachstan, Kirgistan, Rosja, Tadżykistan),
- Środkowoazjatycka Wspólnota Gospodarcza (Kirgistan, Kazachstan, Tadżykistan, Uzbekistan),
- Szanghajska Organizacja Współpracy (Chiny, Kazachstan, Kirgistan, Rosja, Tadżykistan, Uzbekistan),
- Strefa Wolnego Handlu WNP (Rosja, Ukraina, Białoruś, Kazachstan, Armenia, Kirgistan, Mołdawia)[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc Kazachstan: Informator ekonomiczny [online], Serwis Rzeczypospolitej Polskiej [dostęp 2021-06-03].
- ↑ Kazachstan. Gospodarka, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-01-08].
