Hetmanice
51°51′32″N 16°15′52″E/51,858889 16,264444| wieś | |
 Kościół w Hetmanicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
221[2] |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
67-400[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FWS |
| SIMC |
0377845 |
Położenie na mapie gminy Wschowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wschowskiego  | |
| 51°51′32″N 16°15′52″E/51,858889 16,264444[1]
| |
Hetmanice (pol. hist. Hetmanicze, niem. Kaltvorwerk) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie wschowskim, w gminie Wschowa.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od początku XV wieku. Wymieniona pierwszy raz w dokumencie zapisanym po łacinie z 1407 jako Hertmanicze, 1473 Henthmanicze, 1498 Herthmanycze, 1520 Hertvanycze, 1563 Hethmanicze, 1565 Hetnanicze, 1945 Kaltvorwerk[4][5].
Miejscowość leżała na granicy Wielkopolski i Dolnego Śląska oraz była własnością szlachecką. W 1520 należała do powiatu wschowskiego Korony Królestwa Polskiego. W 1619 była prawdopodobnie siedzibą własnej parafii, lub należała do parafii Lgiń[4].
Wieś była własnością prywatną i należała do lokalnej szlachty wielkopolskiej. W 1407 dziedzicem w Hetmanicach i Lginiu był Janusz Kromnow Heszerhorn. W 1473 Henryk z Osowej Sieni odstąpił kasztelanowi lędzkiemu i staroście wschowskiemu Wojciechowi Górskiemu majętności, które zamieniła z nim Katarzyna z Jarocina żona tegoż Henryka, w zamian za dobra we wsiach Lgiń, Hetmanice oraz Nowa Wieś w powiecie wschowskim[4].
Na przełomie XV i XVI wieku wieś należała do rodu Opalińskich herbu Łodzia oraz do Małgorzaty wdowy po Andrzeju synu Borka Osieckiego z Osiecznej, która powtórnie wyszła za mąż za Henryka Hinczę Lgińskiego. Miejscowość odnotowana została w 1498 kiedy Małgorzata wdowa ta z należących do jej wiana dóbr, które posiadała w Lginiu, Hetmanicach oraz innych wsiach, wystawiła na wyprawę wojenną pachołka zbrojnego przy boku szlachcica Michała Powidzkiego, który jechał na wojnę polsko-turecką. W 1520 Piotr Opaliński z Włoszakowic oddał swym braciom Łukaszowi, Sebastianowi, Janowi i Maciejowi wszystkie swoje części majątku odziedziczonego po ojcu i matce w licznych wsiach powiatu kościańskiego oraz wschowskiego, w tym w Hetmanicach oraz Lginiu. W 1531 bracia Opalińscy nabyli od Małgorzaty wdowie po Henryku Hinczy Lgińskim za 800 grzywien jej części majątku w Lginiu oraz Hetmanicach[4].
Wieś odnotowana została w historycznych regestach podatkowych. W 1563 miał miejsce w miejscowości pobór z karczmy. W 1566 zapłacił go kasztelan przemęcki Andrzej Opaliński: z karczmy oraz od 9 zagrodników. W 1579 pobrano podatki z 5 łanów, od jednego rzemieślnika, dwóch komorników z bydłem, 9 komorników bez bydła oraz owczarza wypasającego 100 owiec[4].
W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.
W latach 1954–1957 wieś należała i była siedzibą władz gromady Hetmanice, po jej zniesieniu w gromadzie Przyczyna Dolna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.
25 czerwca 2009 roku sołectwo zamieszkiwało 227 mieszkańców[6].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[7]:
- kościół filialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, z 1775 roku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 41253
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 357 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e Chmielewski 1982 ↓, s. 731.
- ↑ Hetmanice, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- ↑ Sołectwa, Sołtysi i Rady Sołeckie. wschowa.pl, 2009-06-25. [dostęp 2009-08-12].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 85. [dostęp 2013-02-23].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I, (A – H), hasło „Hetmanice”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 731. ISBN 83-04-00938-2.
