Józef Gallus
 Józef Gallus przed 1939 r. | |
| Data i miejsce urodzenia |
27 listopada 1860 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 lutego 1945 |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Józef Gallus (ur. 27 listopada 1860 w Nomiarkach (obecnie Chorzów) jako Joseph Gallus[1], zm. 26 lutego 1945 w Bytomiu[2]) – polski pisarz ludowy, drukarz, działacz kulturalny, folklorysta amator i podróżnik[3].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z górniczej rodziny Balthazara Gallusa i Marii Gopon[1]. Po ukończeniu szkoły ludowej, w wieku czternastu lat rozpoczął pracę w kopalni Königsgrube[4], którą musiał przerwać w 1879, kiedy to uległ wypadkowi. Podjął pracę zecera w drukarni Gazety Górnośląskiej. W 1882 wyjechał na półroczną praktykę do Wiednia. 22 maja 1883 został przyjęty do drukarni w wydawnictwie Katolik w Bytomiu[5]. W 1884 roku zawarł związek małżeński z Florentine Galetz (ur. 1859)[1].
Działał w Kółku Towarzyskim w Królewskiej Hucie. Był członkiem honorowym Towarzystwa Alojzjanów, a w założonym w 1890 Towarzystwie Górnośląskich Przemysłowców prowadził działalność oświatową. W dniach od 10 kwietnia do 31 sierpnia 1909 Gallus odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej z grupą 448 pątników z Małopolski i Górnego Śląska zorganizowaną przez Komisariat ZŚ z Krakowa. Podróż opisał w formie pamiętnika wydanego w Opolu – Wspomnienie z pielgrzymki mojej do Ziemi Świętej. Jak wszyscy pątnicy w tamtych czasach odznaczony został w Jerozolimie Krzyżem Pielgrzyma[6].
W 1932 przeszedł na emeryturę. W 1937 odznaczony srebrnym Wawrzynem Akademickim[7].
Opracował zbiory folkloru śląskiego: Pieśni polskie używane na Górnym Śląsku, Starosta weselny.
Został pochowany w części południowej przy murze cmentarza Mater Dolorosa w Bytomiu[8]. Jego nazwiskiem nazwano jedną z ulic w Katowicach i Bytomiu.
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
- Pieśni polskie używane na Górnym Śląsku[3] (1890–1892) – wydawnictwo wielokrotnie wznawiane i poszerzane, także jako Śpiewnik polski - zbiór pieśni polskich, a także anonimowych pieśni ludowych.
- Starosta weselny[3] (1892), później wznowiony jako Wielki zbiór powinszowań (1908) – był to „zbiór przemówień, piosenek i wierszy do użytku starostów, drużbów i gości przy godach weselnych”.
- Dziedzictwo macierzyńskiej miłości[3].
- Wspomnienie z pielgrzymki mojej do Ziemi Świętej (1909)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Akt małżeństwa nr 40/1884, Standesamt Ober-Heiduk,https://www.dropbox.com/sh/93akn7bi0hukezu/AAB4_15JoA1GZmXzYVDZskWDa/12_2601%20USC%20Hajduki%20Wielkie/12_2601_79?dl=0&preview=12_2601_0_2_79_39.jpg
- ↑ Gallus Józef, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-12-08].
- ↑ a b c d MBP Bytom 1980 ↓.
- ↑ „Odra”, s. 40, 1971.
- ↑ „Studia Śląskie”, s. 288, 1991.
- ↑ Józef Gallus: Wspomnienie z pielgrzymki mojej do Ziemi Świętej. Opole: 1909.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
- ↑ Józef Gallus. Miłośnicy Cmentarza Mater Dolorosa w Bytomiu, 2016-02-28. [dostęp 2018-10-03].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Pośpiech, Śląsk (1864–1918), [w:] Dzieje folklorystyki polskiej 1864–1918, red. H. Kapełuś i J. Krzyżanowski, wyd. PWN, Warszawa 1982.
- Dział Informacyjno-Bibliograficzny: Zasłużeni dla Bytomia – patronami naszych ulic. Bytom: Miejska Biblioteka Publiczna w Bytomiu, 1980-01, s. 7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Dzieła Józefa Gallusa w bibliotece Polona