Jednostka gospodarki uspołecznionej
Jednostka gospodarki uspołecznionej (j.g.u.) – w okresie gospodarki centralnie sterowanej w PRL określenie przedsiębiorstwa, czyli według ówczesnej nomenklatury „jednostki gospodarczej”, w której dominującą formą własności była własność państwowa lub własność spółdzielcza.
Zakłady j.g.u. traktowane były – głównie z punktu widzenia prawa – znacznie łagodniej, niż „jednostki gospodarki nieuspołecznionej”, czyli indywidualni przedsiębiorcy.
W drugiej połowie lat 80. XX w., w obliczu głębokiego kryzysu państwa, ówczesne władze łagodziły nieco restrykcyjną politykę wobec „jgn” (nieuspołecznionych), toteż różnice pomiędzy obiema formami gospodarowania powoli zaczęły się zacierać. Niemniej jednak, jeszcze np. około roku 1985, najlepszą z punktu widzenia interesów drobnych przedsiębiorców była forma j.g.u., toteż zaczęły powstawać różnego rodzaju spółdzielnie, choć nie był w tej formie gospodarowania wygodnym fakt, że do założenia spółdzielni trzeba było zgromadzić aż dziesięć indywidualnych osób oraz że wszystkie ówczesne spółdzielnie miały obowiązek zrzeszać się w jednej z central spółdzielczości (np. w CZSP – Centralnym Związku Spółdzielni Pracy), z których każda była de facto administracyjną czapą obciążającą swoimi składkami działalność podległych jej spółdzielni. Sposobem na ominięcie potrzeby zgromadzenia 10 osób na stworzenie spółdzielni i uzyskanie statusu j.g.u. było wykorzystanie innego z przepisów prawa spółdzielczego, przewidującego możliwość zorganizowania spółdzielni przez zrzeszenie się trzech (nie dziesięciu) innych jednostek gospodarczych, np. spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. W myśl tego przepisu wystarczyło wpierw założyć trzy takie spółki, a następnie z nich – spółdzielnię, aby uzyskać tak wówczas pożądany status j.g.u. i wielu przedsiębiorców z tej drogi korzystało.
Krótko przed przełomem 1989 roku zaszła istotna zmiana w obowiązującym wówczas Kodeksie handlowym z 1934 r., która pozwoliła na tworzenie jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Przepis ten w praktyce pozwolił na stworzenie jednostki gospodarki uspołecznionej pojedynczej osobie. Paradoks ten wykorzystany został skwapliwie przez niektórych przedsiębiorców, którzy założywszy wpierw samodzielnie trzy jednoosobowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością[1], różniące się wyłącznie nazwą, zaraz potem zakładali z nich spółdzielnię i w ten sposób stanowili jednoosobową spółdzielnię – j.g.u. – ze wszystkimi należnymi ulgami.
Jednym z wyróżników jednostek gospodarki uspołecznionej wśród innych przedsiębiorstw było – oprócz prawa użycia skrótu j.g.u. w firmie – sposób znakowania (rejestrowania) pojazdów służbowych: zamiast układu trzy litery – cztery cyfry (WWW-9999, jak podmioty nieuspołecznione), układ trzy litery – trzy cyfry – litera: WWW-999W.
Jednostki gospodarki uspołecznionej zaczęły tracić rację bytu po transformacji gospodarczej w 1989 roku i dziś jako osobne pojęcie prawne nie istnieją.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Trzeba tu zwrócić uwagę na jeszcze jeden paradoks, który tę drogę czynił stosunkowo łatwą i mało kosztowną. Minimalny kapitał założycielski spółki z ograniczoną odpowiedzialnością był, zgodnie z wówczas obowiązującym prawem, bardzo niski i wynosił 200 PLZ (tj. – uwzględniając denominację z 1995 – obecne 0,02 PLN), co było skutkiem przeliczenia złotówek przedwojennych na powojenne z uwzględnieniem pierwszej denominacji z 1950 r. Średnie wynagrodzenie w roku 1988 wynosiło w Polsce 637 080 PLZ rocznie, a w 1989 – 2 481 096 PLZ rocznie (na podstawie danych ogłoszonych w M.P.1990.21.171), zatem zgromadzenie kwoty 200 złotych jako minimalnego kapitału spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie stanowiło najmniejszej trudności żadnemu przedsiębiorcy. Dla porównania, zgodnie z obowiązującymi w 2008 r. przepisami, do założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością trzeba było zgromadzić dla niej kapitał nie mniejszy niż 50 000 PLN, a po zmianie art. 154 § 1 (przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 października 2008 r., Dz.U.08.217.1381) ustawy Kodeks spółek handlowych z dniem 8 stycznia 2009 r. – 5000 PLN.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Przegląd Prawa Handlowego. czasopisma.pwp.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-16)].