Kaplica Matki Bożej w Katowicach-Piotrowicach
| kaplica | |||||||||||||||||
 Kaplica od strony południowej (2006) | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Adres | |||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Katowic  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||
 50°12′24,1″N 18°58′16,1″E/50,206694 18,971139
| |||||||||||||||||
Kaplica Matki Bożej w Katowicach-Piotrowicach (tzw. Kapliczka Szwedzka) – rzymskokatolicka kaplica znajdująca się w Katowicach, przy ulicy A. Grottgera 3, na terenie dzielnicy Piotrowice-Ochojec. Jest to budynek bezstylowy z cegły i z przyległą sygnaturką, a jej początki wiążą się z obecnością wojsk szwedzkich stacjonujących w Piotrowicach w połowie XVII wieku w czasie wojny trzydziestoletniej. Została odbudowana w 1922 roku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początki kaplicy sięgają czasów pobytu wojsk szwedzkich w Piotrowicach. Budynek upamiętnia bitwę z 1644 roku w ramach trwającej w tym czasie wojny trzydziestoletniej. Pierwotna kaplica stanowiła kamienną apsydę z dostawioną nawą, a została wzniesiona na mogiłach poległych żołnierzy. W czasie gdy mieszkańcy Piotrowic przynależeli do mikołowskiej parafii rzymskokatolickiej, gromadzili się przy kaplicy dla odmawiania nabożeństw i pozdrowienia anielskiego[1].
Kaplica została odbudowana w 1922 roku celem uczczenia przyłączenia części Górnego Śląska do Polski oraz upamiętnienia poległych mieszkańców w czasie II i III powstania śląskiego. Poprawiono wówczas pierwotną apsydę i dobudowano nawę. Podczas procesji Bożego Ciała w latach 50. XX wieku stawiano przy kaplicy trzeci w kolejności ołtarz. Przy niej także 15 października 1983 roku odbył się apel poległych, a mszę św. odprawił ks. bp Janusz Zimniak[1].
Kaplicę w 2000 roku wyremontowano[1]. Prace te obejmowały: remont dachu, wymianę rynien oraz wykonanie odwodnienia wokół kaplicy[2].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Kaplica Matki Bożej[3], zwana także Kapliczką Szwedzką[4], położona jest na prywatnej działce przynależnej do domu przy ulicy A. Grottgera 3[5] w Katowicach, na terenie dzielnicy Piotrowice-Ochojec[6], w granicach rzymskokatolickiej parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko[7].
Jest to budowla jednokondygnacyjna[8], murowana z cegły[7], nietynkowana z zewnątrz, zwieńczona dwuspadowym dachem krytym blachą[1]. Powierzchnia zabudowy kaplicy wynosi 10 m²[6]. Kaplicę postawiono na rzucie kwadratu z wtopioną do niej od strony północnej sygnaturką powstałą na rzucie koła[2], zwieńczoną stożkowym dachem krytym blachą z metalowym krzyżem[1].
Kaplica nie wykazuje wyraźnych cech stylowych[2]. Na południowej elewacji umieszczono portal[1], a nad nim znajduje się płytka półkolista wnęka[8]. Okna kaplicy, umieszczone w elewacji zachodniej i wschodniej, są stałe, wąskie, prostokątne i zamknięte łukiem pełnym[2]. Drzwi do kaplicy są jednoskrzydłowe, prawe, typu spągowego z pionowych desek[2]. Łuki okienne i naroża podkreślone zostały ceglanymi lizenami[1].
Wnętrze kaplicy jest jednoprzestrzenne, ze sklepieniem kolebkowym. Ściany wewnątrz kaplicy są otynkowane, a podłoga przykryta wykładziną z PVC[2]. W ołtarzu kaplicy znajduje się figura Matki Boskiej Różańcowej[7], a powyżej we wnęce figura Jezusa Chrystusa. Po lewej stronie od absydy umieszczono krzyż, obraz Matki Boskiej Częstochowskiej i pamiątkową tablicę powstań śląskich, a po prawej obraz Jezusa Miłosiernego i tablicę z nazwiskami poległych w czasie powstań śląskich mieszkańców[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Gierlotka 2002 ↓, s. 67.
- ↑ a b c d e f g Krzyżowska 2012 ↓, s. 2.
- ↑ Jacek Kuczowic: KAPLICZKA MATKI BOŻEJ KATOWICE (PIOTROWICE) UL. GROTTGERA. przydrozne.eu. [dostęp 2023-07-03]. (pol.).
- ↑ Krzyżowska 2012 ↓, s. 1.
- ↑ Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 105.
- ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki. emapa.katowice.eu. [dostęp 2023-07-03]. (pol.).
- ↑ a b c Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 150.
- ↑ a b Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 106.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Gierlotka, Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 2002, ISBN 83-7164-364-0.
- Grzegorz Grzegorek, Piotr Tabaczyński, Parafie i kościoły Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka”, 2014, ISBN 978-83-63780-06-7.
- Ewa Krzyżowska, Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków. Kapliczka tzw. "Szwedzka" [online], zabytek.pl, 2012 (pol.).
- Joanna Hiżycka, Stanisław Sławiński, Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Piotrowice z Ochojcem i Zadolem. Tom I tekst, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1996 (pol.).