Klecewo (powiat kwidzyński)
53°38′08″N 19°06′37″E/53,635556 19,110278
| osada | |
 Pałac w Klecewie od jez. Kucki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | |
| Liczba ludności (2022) |
157[2] |
| Strefa numeracyjna |
55 |
| Kod pocztowy |
82-520[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GKW |
| SIMC |
0149995 |
Położenie na mapie gminy Gardeja  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kwidzyńskiego  | |
| 53°38′08″N 19°06′37″E/53,635556 19,110278[1]
| |
Klecewo (niem Klötzen[4]) – osada w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, w gminie Gardeja i nad jeziorem Kucki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru zabytków NID[5] na listę zabytków wpisane są:
- zespół pałacowy z drugiej poł. XIX w.:
- Pałac w Klecewie[6]
- wozownia, obecnie warsztat[7]
- stajnia, obecnie spichrz[8]
- rządcówka[9]
- drewniany dom nr 3[10]
- kuźnia, potem dom mieszkalny z pierwszej ćwierci XIX w.[11]
Zespół parkowo-pałacowy znajduje się nad jeziorem Kucki (Klecewskim). Pałac jest budynkiem piętrowym wybudowanym w latach 1870-1872 w stylu renesansu francuskiego, prostokątną bryłę dzielą narożne ryzality z werandami i owalne wieże. Elewacje są ozdobione misternymi gzymsami i rzeźbionymi kartuszami. W parku XVIII-wieczne zabudowania folwarczne, wyróżnia się potężny spichlerz z sygnaturką oraz parterowy dworek rządcy[12]. Kolejnymi właścicielami dóbr, poczynając od lat 30. XIV w., byli Stefan Cletz, Szymon z Klecewa, Engelhard, Adam z Dąbrówki (ziemia chełmińska), Kaspar, Hand Stift, Barcz Milewski oraz Jan Wierzbicki.
Poczynając od XVII w. dobra trafiają w ręce niemieckie, a ziemie okoliczne są skupywane i przejmowane przez nowych właścicieli. O skali tego przejmowania może świadczyć to, że w późniejszym okresie, bo w 1885 r., obszar majątku wynosił 806 ha, a w 1930 r. wzrósł do niemal 2490 ha.
Właścicielem dóbr był też ród Rosenberg Gruszczyńskich herbu Poraj, znany od XV w., który przybył tu z Gruszczyc na ziemi sieradzkiej. W 1809 r. Dyrektor Towarzystwa Kredytowego w Prusach Zachodnich Antoni Gruszczyński otrzymał tytuł baronowski z przydomkiem Rosenberg, od tego czasu ród używał już tego miana. Z rodu tego miał się wywodzić Alfred Rosenberg urodzony w Rewlu (obecnie Tallinn) minister III Rzeszy, jako zbrodniarz wojenny stracony w Norymberdze. Ostatni znany spadkobierca zespołu parkowego i pałacu w Klecewie to prawnuk Tytus L Rosenberg.
Klecewo było dwukrotnie areną walk: w 1459 r. między Polakami i Krzyżakami i na początku 1945 r. pomiędzy Armią Czerwoną a Wehrmachtem. Pod polską administrację miejscowość trafiła latem 1945 r.
Po 1945 r. w Klecewie założono PGR, w latach 1974-1991 podlegał Zakładowi Rolnemu w Trumiejach.
W pałacu mieściła się szkoła, a po wojnie najpierw biura PGR-u, później ośrodek wczasowy. Budowla w złym stanie przeszła w ręce prywatne.
Na granicy parku znajduje się dawny cmentarz dworski z grobowcem rodzinnym. W grobowcu ma być pochowana córka właściciela z Rosenbergów – Alfreda[13]. Wiążą się z tym dwa podania, jedno, że utonęła jako 10-letnia dziewczynka w jeziorze podczas kąpieli, druga, że kiedy zaszła w ciążę, a ojciec nie zgodził się na ślub z ukochanym, popełniła samobójstwo. Po przeciwnej stronie jeziora stoi posąg zbrojnej kobiety z tarczą, na której jest wizerunek mitologicznej Meduzy. Posąg ten miał powstać dla uczczenia nieszczęsnej Alfredy. Według legendy nad jeziorem ma straszyć jej duch.
Poprzednią nazwę Klötzen[14] zamieniono na obecną w 1946 r. W przeszłości występowały też inne określenia: Clecz bona Dumele, Cleczin, Cletz, Kleczewo, Kletz, Kletzen, Kloetzen, Klötzen. W XIX w. powstała tu jednoklasowa szkoła ewangelicka, która działała do 1945 r.
Zapisy nazewnictwa[edytuj | edytuj kod]
- 1289 – Clecz bona Dumele
- 1334 – Cleczin
- 1427 – Cletz
- 1568 – Kletzen
- 1569 – Klötzen
- 1790 – Kloetzen
- 1883 – Kleczewo
- 1945 – Klötzen
- 1951 – Klecewo
- inne spotykane formy: Kletz
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 53609
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 480 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 51 [dostęp 2018-12-29].
- ↑ Numer rejestru zabytków 111/89 z 8.09.1989
- ↑ Numer rejestru zabytków 114/89 z 8.09.1989
- ↑ Numer rejestru zabytków 115/89 z 8.09.1989
- ↑ Numer rejestru zabytków 116/89 z 8.09.1989
- ↑ Numer rejestru zabytków : 113/89 z 8.03.1989
- ↑ Numer rejestru zabytków 112/89 z 8.03.1989 (nie istnieje)
- ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 247
- ↑ Wirtualne Muzeum Gminy Gardeja [online], zs.gardeja.ckj.edu.pl [dostęp 2018-11-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-04].
- ↑ Klecewo – Kwidzynopedia - encyklopedia e-kwidzyn [online], kwidzynopedia.pl [dostęp 2018-11-03] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Klecewo - kwidzynopedia.pl
- Klecewo. elblag.2lo.elblag.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-18)].
- Wirtualen Muzeum Gminy Gardeja. zs.gardeja.ckj.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-25)].
- Siedziba gminy: Gardeja
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Części wsi | |
| Pozostałe miejscowości |
