Kościół św. Piotra i Pawła w Lewinie Brzeskim

Kościół św. Piotra i Pawła w Lewinie Brzeskim
	602/59 z dnia 22.10.1959
	Kościół filialny
	; Widok od południa (2013)
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Miejscowość	Lewin Brzeski
Wyznanie	ewangelicko-augsburski
Kościół	ewangelicko-augsburski
Wezwanie	św.Piotra, św. Pawła
Wspomnienie liturgiczne	Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Historia
Data zakończenia budowy	XIV w.
Data zniszczenia; • przez	1586; pożar
Poprzednie wyznanie	katolicyzm
Dane świątyni
Styl	gotycko-renesansowy
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
	Położenie na mapie Lewina Brzeskiego Kościół św. Piotra i Pawła w Lewinie Brzeskim
	Położenie na mapie Polski Kościół św. Piotra i Pawła w Lewinie Brzeskim
	Położenie na mapie województwa opolskiego Kościół św. Piotra i Pawła w Lewinie Brzeskim
	Położenie na mapie powiatu brzeskiego Kościół św. Piotra i Pawła w Lewinie Brzeskim
	Położenie na mapie gminy Lewin Brzeski Kościół św. Piotra i Pawła w Lewinie Brzeskim
	50°44′54,643″N 17°36′54,313″E/50,748512 17,615087
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół św. Piotra i Pawła – nieczynny ewangelicki kościół filialny znajdujący się w Lewinie Brzeskim przy ul. Zamkowej. Dnia 22 października 1959 roku, pod numerem 602/59 kościół został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa opolskiego^[2]. Jest najstarszym i najcenniejszym zabytkiem tego miasta^[3].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy kościół katolicki istniał w tym miejscu już w 1310. Zbudowany został przez dominikanów, którzy osiedlili się w Lewinie przed 1285 rokiem^[3]. Obecnie zachowany pochodzi z XIV wieku, w 1416 funkcjonowała przy nim szkoła. Ewangelicy przejęli świątynię w 1543. Czterdzieści trzy lata później strawił ją pożar. Kościół został po nim nie tylko odbudowany, lecz uległ też rozbudowie, m.in. do gotyckiej części dostawiono partie renesansowe. Od 1761 do 1945 wieża kościelna miała barokowy hełm, po II wojnie światowej regotycyzowany^[4].

W 1998 parafia ewangelicka w Brzegu przekazała obiekt (w użyczenie) gminie Lewin Brzeski, aby zapobiec dalszej jego dewastacji. Gmina zabezpieczyła go przed włamaniami oraz wyremontowała dachy i doprowadziła prąd. W 2011 ostatecznie przejęła świątynię na własność^[3].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Gotycko-renesansowa świątynia jest budowlą jednonawową, orientowaną z ostrołukowymi oknami. Do korpusu kościoła przylegają liczne przybudówki. Jego najstarszym elementem jest wieża (kwadratowa, usytuowana w narożu) oraz prezbiterium, które przykrywa sklepienie krzyżowo-żebrowe ze zwornikiem z 1586. W przyziemiu kaplica ze sklepieniem renesansowym^[4].

Wyposażenie[edytuj | edytuj kod]

Ołtarz główny, bogato zdobiony, wykonany z drewna, to dzieło renesansowe, pochodzące z 1613. Jego twórcą był Herman Fischer z Nysy. W centrum ołtarza znajduje się uszkodzona scena Ukrzyżowania, a po bokach rzeźby św. Jana Chrzciciela i Mojżesza. Ambona jest barokowa, natomiast w kaplicy znajdował się tryptyk z piaskowca, z połowy XVII wieku. Po renowacji w 2000 przeniesiono go do kościoła katolickiego. Oba ołtarze ufundowane zostały przez właścicieli Lewina – rodzinę von Beess. W prezbiterium znajduje się ponadto kolekcja kamiennych płyt nagrobnych tego rodu oraz pastorów z datami m.in. 1559, 1566, 1597. W kruchcie zachodniej wmurowano czternastowieczny, kamienny portal^[4].