Korona Aragonii
| 1137–1707 | |||||
| |||||
| Data likwidacji |
1707 | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Władca | |||||
 Mapa przedstawiająca terytoria należące kiedykolwiek do Korony Aragonii | |||||
Korona Aragonii (hiszp. corona de Aragón, kat. corona d’Aragó) – zrzeszenie kilku mniejszych państw, połączonych wspólnym monarchą, istniejące od średniowiecza w zachodniej części basenu Morza Śródziemnego. Główny trzon stanowiło Królestwo Aragonii oraz hrabstwo Barcelony (w późniejszym okresie znane jako Księstwo Katalonii).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Za początek istnienia Korony Aragonii uważa się małżeństwo hrabiego Barcelony Rajmunda Berengara IV z aragońską księżniczką Petronelą w 1137 roku[1]. Dali oni początek tzw. dynastii barcelońskiej, która rządziła Koroną przez niemal 300 lat. W 1229 roku król Jakub I Zdobywca podbił Majorkę[2] i przyłączył do Korony jako Królestwo Majorki. W latach 1232-45 podobnie postąpił z Królestwem Walencji[3]. W 1282 roku syn Jakuba, Piotr, przyłączył Sycylię[4].
W 1410 roku zmarł, nie pozostawiając męskiego potomka, król Marcin I Ludzki, kończąc historię dynastii barcelońskiej. Po dwuletnim bezkrólewiu na mocy kompromisu z Caspe tron objął Ferdynand I Sprawiedliwy, książę Kastylii, rozpoczynając rządy dynastii Trastámara[5][6].
W latach 1503-04 Ferdynand II Aragoński pokonał wojska francuskie i przyłączył do Korony Królestwo Neapolu[4]. Wcześniej, w 1469, ożenił się z Izabelą Kastylijską, tworząc unię personalną między Aragonią a Kastylią. Po śmierci Ferdynanda w 1516 roku władzę de facto przejęli Habsburgowie, co czasem uważane jest za koniec funkcjonowania Korony[1].
Po wojnie o sukcesję hiszpańską, którą wygrali Burbonowie, wydali oni dekrety Nueva Planta, reformujące podział Hiszpanii i wprowadzające administrację kastylijską. Weszły one w życie w Aragonii i Walencji w 1707 roku, a w Katalonii w 1716[7]. Administracja aragońska działała jeszcze na Sardynii do 1720 roku oraz w królestwach Sycylii i Neapolu do 1725[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Maja Biernacka, Katalońska pamięć zbiorowa. Między krzywdą moralną a „gotowaniem historii”, „Studia Historica Gedanensia”, 2017, s. 30-32 [dostęp 2022-12-17].
- ↑ a, Jaume I - La conquista de Mallorca (III) [online], +Mallorca, la revista de Mallorca, 2 października 2009 [dostęp 2022-12-17] (hiszp.).
- ↑ La Conquista - Els Furs - Generalitat Valenciana [online], Els Furs [dostęp 2022-12-17] (hiszp.).
- ↑ a b Julio Martín Alarcón, Un verano de historia II | Nápoles, la crucial conquista de Fernando el Católico para el Imperio [online], elconfidencial.com, 14 sierpnia 2022 [dostęp 2022-12-17] (hiszp.).
- ↑ Valentina Rzhevskaya, The Compromise of Caspe: An Episode from the History of Peaceful Dispute Settlement, „European Political Law and Dispute”, 5, 1, 2014.
- ↑ THE COMPROMISE OF CASPE - ARAGON - THE DEVELOPMENT OF EUROPEAN STATES - c. 1415-c. 1500 – The new cambridge medieval history [online], erenow.net [dostęp 2022-12-16] (ang.).
- ↑ Epilogue, [w:] Thomas N. Bisson, The Medieval Crown of Aragon: A Short History, 21 lutego 1991 [dostęp 2022-12-17] (ang.).
- ↑ corona catalanoaragonesa [online], enciclopedia.cat [dostęp 2022-12-18].