Młyny w Starogardzie Gdańskim
 Spalony Młyn | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Tczewska 16, 83-200 Starogard Gdański |
| Typ budynku | |
| Właściciel |
Mariusz Szwarc |
Położenie na mapie Starogardu Gdańskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu starogardzkiego  | |
 53°58′04,1890″N 18°32′11,9517″E/53,967830 18,536653
| |
Młyny w Starogardzie Gdańskim – zabytkowe młyny mieszczące się w Starogardzie Gdańskim. Znajdują się na ul. Tczewskiej 16. Obecnie właścicielem młynów jest Mariusz Szwarc.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początki[edytuj | edytuj kod]
Początek starogardzkiego młyna sięga czasów panowania Zakonu Krzyżackiego na tych ziemiach. W średniowiecznych kronikach z 1283 roku pojawiła się pierwsza wzmianka o istnieniu na tym terenie młyna wodnego. W 1502 roku drewniany młyn wodny spłonął. Gdańsk był uzależniony od dostaw mąki ze starogardzkiego młyna, więc wsparł finansowo jego odbudowę, ofiarując kamienie młyńskie oraz wydział do ich bieżącej obróbki.
W 1843 roku w dzienniku Urzędowym Miasta Gdańska pod numerem 309 ogłoszono, że prawe skrzydło młyna zostanie przebudowane na warsztat młotów. W tym czasie właścicielem młyna był R. Pieschke. Właściciel młyna zlikwidował stary zniszczony młyn i na prawym brzegu pięty, na zboczu Wierzycy wybudował nowy młyn. W nowym projekcie określono, że poziom wody w kanale nie ulegnie zmianie. Projekt ten został ogłoszony przez starostę starogardzkiego do publicznej wiadomości[1].
Wiechert z Angerapp[edytuj | edytuj kod]
Wiosną 1860 roku po raz pierwszy w Starogardzie pojawiło się nazwisko Franz Wiechert. Kupiec z Prus Wschodnich z Angerapp (Kreis Darkehmen) kupił młyn wraz z garbarnią i tartakiem przy kanale[1].
Starogardzie Młyny[edytuj | edytuj kod]
W 1870 roku Franz Wiechert zlikwidował garbarnię i tartak, a rok później, obok istniejącego młyna żytniego, zbudował nowy młyn do mielenia pszenicy, przypominający ten z Angerapp[1].
W 1904 roku jego synowie – Ernst Wilhelm Wiechert (1875–1929) oraz Franz Rudolf Max Wiechert (1877–1947) przejęli młyny. Rozbudowali je i zmodernizowali, powiększając ich zdolność produkcyjną do 70 ton pszenicy i 50 ton żyta na dobę. Produkty młyna – mąka pszenna, Lukullus i Perła Pomorska, znane były w całym kraju.
Dystrybucja produkowanych towarów trafiała także do państw Morza Bałtyckiego. Wiechert posiadał solidną markę swoich wyrobów, toteż zdarzały się wypadki sprzedaży mąki z innych młynów, plombujących worki sfałszowanymi winietami Firmy Wiechert.
Firma Wiechert zakupiła także młyny zbożowe w Owidzu i Kolinczu. W 1893 roku rodzina Wiechertów zbudowała dom mieszkalny – pałac naprzeciwko kompleksu młyna. W 1912 roku wprowadzono w Starogardzie oświetlenie elektryczne ulic. W latach 20. przy Młynach wybudowano elektrownię. Zamontowana turbina wodna produkowała prąd zarówno na potrzeby zakładu, jak i całego miasta, powiatu starogardzkiego oraz Pelplina, Tczewa i część powiatu malborskiego[2]. Po 1920 roku, za czasów II Rzeczypospolitej, zakład prosperował mimo wszelkich trudnościom[1].
Lata 20. XX wieku[edytuj | edytuj kod]
W 1928 roku Franz junior i Max utworzyli młyn do łuszczarni ryżu, a rok później zbudowali piekarnię zaopatrując miasto w różnego rodzaju pieczywo. Młyny zbożowe w Owidzu i Kolinczu zostały zamknięte ze względu na ich nierentowność.
W 1929 roku w wieku 48 lat zmarł Ernst Wiechert, kierownictwo handlowe zakładu przejął jego 25 letni syn Gerhard Wiechert. Młyn w tym czasie posiadał najnowocześniejsze urządzenia techniczne jakie istniały w Europie[1].
Lata 40. XX wieku[edytuj | edytuj kod]
Przedsiębiorstwo Wiechertów funkcjonowało podczas wojny na pełnych obrotach, aż do czasu wkroczenia Armii Czerwonej w marcu 1945 roku. Rodzina Wiechertów w lutym 1945 roku opuściła Starogard i nastąpiło upaństwowienie młynów. Po wkroczeniu Armii Czerwonej wymontowywano maszyny, jednak nowe władze miasta udaremniły kradzież maszyn[1].
Po wojnie[edytuj | edytuj kod]
W latach powojennych mienie poniemieckie zostało znacjonalizowane. Zakłady Zbożowo – Młynarskie były administrowane przez Polaków[2].
Czasy obecne[edytuj | edytuj kod]
Po sprywatyzowaniu, Młyny zaczęły niszczeć i podupadać. Opuszczony zakład ograbiali złomiarze. W maju 2013 roku[3] i w marcu 2016 roku[4] wybuchły w nim ogromne pożary, które zniszczyły część zabudowań.
Zabytkowe ruiny doczekały się nowego właściciela. Młyny zakupił Mariusz Szwarc, który ma w planach zabudowę mieszkaniowo-usługową[5][2].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Młyny w pruskim Starogardzie [online], Kociewie24.eu, 3 marca 2021 [dostęp 2023-07-12] (pol.).
- ↑ a b c Ruiny Młynów – Starogard Gdański [online], Kociewie24.eu [dostęp 2023-07-12] (pol.).
- ↑ Archiwum: Potężny pożar młyna w Starogardzie Gdańskim [online], strazacki.pl [dostęp 2023-07-12] (pol.).
- ↑ Pożar młyna w Starogardzie – zobacz ZDJĘCIA [online], Starogard Gdański Nasze Miasto, 26 marca 2016 [dostęp 2023-07-12] (pol.).
- ↑ Młyny sprzedane. Wiemy już, co powstanie w ich miejscu [online], Kociewiak.pl, 21 stycznia 2018 [dostęp 2023-07-12] (pol.).
| Obiekty sakralne | |
|---|---|
| Szkoły | |
| Urzędy | |
| Inne |
