Przejdź do zawartości

Mangustka kongijska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mangustka kongijska
Crossarchus alexandri[1]
O. Thomas & Wroughton, 1907[2]
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Rodzina

mangustowate

Podrodzina

Mungotinae

Rodzaj

mangustka

Gatunek

mangustka kongijska

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Mangustka kongijska[6] (Crossarchus alexandri) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny Mungotinae w obrębie rodziny mangustowatych (Herpestidae). Ssak ten występuje w środkowej Afryce, według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisali teriolodzy – Brytyjczyk Oldfield Thomas i Hindus Robert Charles Wroughton – w 1907 roku na łamach The Annals and Magazine of Natural History[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Thomas i Wroughton wskazali „Banzyville nad Ubangi” (ang. from Banzyville, Ubanghi), uściślone przez Coreya Goldmana w 1984 roku do Mobayi-Mbongo w Zairze (formalnie Demokratyczna Republika Konga), o współrzędnych geograficznych 4°00′N 21°11′E/4,000000 21,183333[3].

W 1984 roku Goldman zaproponował wyróżnienie – oprócz podgatunku nominatywnego – podgatunku minor ze skrajnie wschodniej Demokratycznej Republik Konga i Ugandy, na podstawie mniejszych rozmiarów czaszki[3]. Jednakże późniejsze badania nie potwierdziły statusu podgatunku[7] i takson ten traktuje się jako monotypowy[8][5][9][10].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Mangustka kongijska występuje w Demokratycznej Republice Konga, na północy od rzeki Ubangi i na południu do rzeki Kasai[5]. Występuje także w zachodniej Ugandzie[5][8]. Oddzielna populacja zasiedla też stoki Mount Elgon w Ugandzie[9]. Według sugestii Raya z 2001 roku[13], ssak ten występuje również w południowo-zachodniej części Republiki Środkowoafrykańskiej[14].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 35–44 cm, ogona 22,5–31,7 cm, stępu 7,5–9,1 cm, ucha 1,9–2,8 cm; masa ciała samców (n = 2) 1,19, 1,75 kg, samic (n = 1) 1,45 kg[8][9]. Największy przedstawiciel rodzaju mangustka (Crossarchus)[8]. Posiada brązowo-czarne, grube i kudłate futro. Grzywa ciągnie się od głowy do ogona (na szyi grzywa układa się w spiralę o długości 6–8 cm)[8][9]. Włosy na grzbiecie długości 40–50 mm, stopniowo wydłużają się od karku w kierunku zadu[8]. Pysk koloru szaropłowego, wydłużony, najdłuższy wśród mangustek (rostrum stanowi 34–36% długości condylobasal[b]). Włosy na głowie krótkie. Ogon, który stanowi około 70% długości ciała, jest długowłosy i zwęża się u podstawy[9]. Po pięć palców na przednich i tylnych łapach[8]. Dobrze rozwinięte pazury na przednich łapach. Samica ma trzy pary sutków[9]. Mangustka kongijska jest sympatryczna z podgatunkiem nigricolor mangustki angolskiej (C. ansorgei) w Kongo, ale jest większa[8]. Długość condylobasal 74–81,1 mm; rostrum 25,7–31,9 mm; szerokość kości jarzmowej 35,4–43,4 mm[8]. Wzór zębowy: I C P M = 36[8].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Mangustka kongijska zamieszkuje nizinne oraz górskie lasy deszczowe, wilgotne dna dolin, a sezonowo zalane, leśne bagna[8][5]. W przeciwieństwie do mangustki angolskiej nie boi się przebywać w pobliżu ludzkich siedlisk[9]. Oddzielona populacja z Mount Elgon występuje na wysokości 1500–2900 m n.p.m.[9]

Gatunek towarzyski, obserwowany w grupach liczących od 10 do 20 osobników[8][9]. Wydają chrząkające i świergoczące odgłosy[9]. Podczas jakiekolwiek zagrożenia wydają głośne dźwięki, po czym uciekają w ciszy[9]. Stają na przednich łapach w celu zaznaczenia pni i gałęzi, około 25 cm nad ziemią z wydzieliny gruczołu analnego[9]. Ssaki w niewoli mają skłonności do oddawania kału i moczu w jednym miejscu, przy czym żywo reagują na kał i mocz innego osobnika, natychmiast przykrywając go własnym[9]. Maksymalnie dziesięć mangustek śpi razem w otworach w pniach martwych drzew[9]. Prawdopodobnie prowadzą dzienny tryb życia, choć z Kivu w Demokratycznej Republice Konga pochodzą sprawozdania o jakiejś formie aktywności nocnej[8]. Potrafią wspinać się na drzewa[8].

Prawdopodobnie żywią się dżdżownicami, ślimakami (w tym pomrowikami), chrząszczami i małymi kręgowcami, polując na nie w poszyciu lasu i gnijących kłodach; pokarm uzupełniają też o niektóre owoce[8].

Na dziewięć schwytanych w połowie kwietnia samic u sześciu stwierdzono zarodki[9]. Pigmeje z plemienia Mbuti twierdzą, że samica rodzi 3–4 młode[9]. Brak innych informacji[8].

Na okazach z DR Konga stwierdzono nicienie z gatunków Subulura shebini i Spirura congolense, nimfę wrzęchy z gatunku Armillifer armillatus oraz wesz z rodzaju Sericatoeus[9]. Nic nie wiadomo na temat chorób i drapieżników polujących na tego ssaka[9].

Status zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[5]. Choć globalna wielkość populacji nie jest znana[5], to na bazarach w północno-wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga, na których handluje się dziczyzną, mięso z tego ssaka występuje dość powszechnie (43%, jeśli chodzi o ssaki mięsożerne), co sugeruje, że gatunek ten jest powszechny i liczny w tym regionie[5]. Pigmeje z plemienia Mbuti w Lesie Równikowym Ituri ze wszystkich zwierząt mięsożernych najczęściej chwytają właśnie mangustkę kongijską[5]. Nie ma większych zagrożeń, ale populacja tego ssaka prawdopodobnie spada z powodu utraty siedlisk i polowań[5]. Populacja z Mount Elgon może być również zagrożona przez polowania i degradację ich siedlisk[8][5][9]. Gatunek ten występuje w kilku obszarach chronionych, chociaż stopień jego ochrony jest tam różny[5].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Miejsce typowe: Ntandi, na wysokości 2300 ft (701 m), las Bwamba, Uganda[3]; etymologia: łac. minor „mniejszy”, forma wyższa od parvus „mały”[4].
  2. ↑ Długość czaszki mierzona od przednich punktów kości przedszczękowej do powierzchni tylnej kłykci potylicznych[15].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Crossarchus alexandri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c O. Thomas, R.Ch. Wroughton. New mammals from Lake Chad and the Congo, mostly from the collections made during the Alexander-Gosling expedition. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh Series. 19, s. 373, 1907. (ang.). 
  3. ↑ a b c d C.A. Goldman. Systematic revision of the African mongoose genus Crossarchus (Mammalia: Viverridae). „Canadian Journal of Zoology”. 62, s. 1618-1630, 1984. (ang.). 
  4. ↑ minor, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l F.M. Angelici, E. Do Linh San, Crossarchus alexandri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2015-4 [dostęp 2016-11-07] (ang.).
  6. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 143. ISBN 978-83-88147-15-9.
  7. ↑ M. Colyn, J. Van Rompaey. A biogeographic study of cusimanses (Crossarchus) (Carnivora, Herpestidae) in the Zaire Basin. „Journal of Biogeography”. 21 (5), s. 479-489, 1994. DOI: 10.2307/2845652. (ang.). 
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q J.S. Gilchrist, A.P. Jennings, G. Veron & P. Cavallini (koordynator): Family Herpestidae (Mongooses). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 324. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s H. van Rompaey, M. Colyn: Crossarcus alexandri Alexander’s Cusimanse. W: J. Kingdon, D. Happold, T. Butynski, M. Hoffmann, M. Happold, J. Kalina (red.): Mammals of Africa. Cz. 5: Carnivores, Pangolins, Equids and Rhinoceroses. London: Bloomsbury Natural History, 2013, s. 374–376. ISBN 978-1-4081-2257-0. (ang.).
  10. ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 420. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  11. ↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 204, seria: North American Fauna. (ang.).
  12. ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 7. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  13. ↑ J.C. Ray: Carnivore biogeography and conservation in the African forest. W: W. Weber, L. White, A. Vedder, L. Naughton-Treves (red.): African rain forest ecology and conservation. New Heaven: Yale University Press, 2001, s. 214–232. ISBN 978-0300084337. (ang.).
  14. ↑ G. Sonet, M. Colyn, E. Verheyen, Z.T. Nagy, W. Wendelen, H. Van Rompaey, J. Hulselmans. Afrotropical forest-dwelling mongooses (Mammalia: Herpestidae: Crossarchus) investigated by craniometry and mitochondrial DNA. „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”. 52 (4), s. 323–330, 2014. DOI: 10.1111/jzs.12066. (ang.). 
  15. ↑ Condylobasal length. encyclopedia.com. [dostęp 2016-11-07]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mangustka_kongijska&oldid=72239642”