Maurzyce
52°07′51″N 19°50′48″E/52,130833 19,846667| wieś | |
 Most spawany w Maurzycach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
221[2] |
| Strefa numeracyjna |
46 |
| Kod pocztowy |
99-440[3] |
| Tablice rejestracyjne |
ELC |
| SIMC |
0739863 |
Położenie na mapie gminy Zduny  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu łowickiego  | |
| 52°07′51″N 19°50′48″E/52,130833 19,846667[1]
| |
Maurzyce – wieś w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie łowickim, w gminie Zduny[4][5].
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa skierniewickiego.
Wieś arcybiskupstwa gnieźnieńskiego w powiecie orłowskim województwa łęczyckiego w końcu XVI wieku[6]. Była wsią klucza zduńskiego arcybiskupów gnieźnieńskich[7].
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0739870 | Jatki | część wsi |
| 0739886 | Podrzeczna | część wsi |
| 0739892 | Ruszków | część wsi |
| 0739900 | Stara Wieś | część wsi |
| 0739917 | Zagaj | część wsi |
| 0739923 | Zaszosa | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość istnieje co najmniej od XIV wieku. Pierwsze wzmianki o wsi znaleziono w średniowiecznych dokumentach Kazimierza Wielkiego, potwierdzających posiadłości arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Najstarsze zapisy po łacinie podają począwszy od 1357 do lat dwudziestych XVI wieku nazwy Marzicze lub Marzice. W Liber beneficiorum prymasa Jana Łaskiego miejscowość wymieniona jest jako Marzicze, Marczyce oraz Marzice. W 1576 zanotowano ją w wersji Maurzice[8].
Są dwie koncepcje na temat pochodzenia nazwy miejscowości. Historycy J. Warężak i S.M. Zajączkowski uznają Maurzyce za nazwę patronimiczną, pochodzącą od jakiegoś Maura (Maurza). W Polsce wczesnego średniowiecza imię to było bardzo rzadkie. Znamy z tego okresu (XI/XII w.) Maura – biskupa krakowskiego. Inna teoria głosi, że nazwa wsi pochodzi od rośliny marzyca (Schoenus L.) występującej na torfowiskach.
Wieś należała początkowo do kleru była jedną z wsi tzw. klucza łowickiego arcybiskupów gnieźnieńskich. Leżała w powiecie orłowskim województwa łęczyckiego Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wymieniona została w historycznych dokumentach podatkowych z 1576 roku. Płaciła wówczas biskupstwu dziesięcinę od 12,5 łana. We wsi mieszkało 6 zagrodników, 1 komornik oraz 24 osadników. Była w niej również karczma[8].
Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze rosyjskim. Jako wieś leżącą w gminie Bąków parafii Zduny dwukrotnie opisał ją XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W początku XIX wieku była wsią rządową. W 1827 roku we wsi znajdowało się 37 domów z 239 mieszkańcami. W 1885 było 48 domów, w których mieszkało 51 osadników oraz 315 mieszkańców wyznania katolickiego. Miejscowość należała w całości do włościan i liczyła w sumie 1518 morg obszaru w tym 92 morg nieużytków[8].
W 1918 roku po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wieś wraz z całym regionem weszła w skład II Rzeczypospolitej. W 1929 roku firma K. Rudzki i S-ka zbudowała w miejscowości pierwszy na świecie całkowicie spawany most drogowy według projektu inżyniera Stefana Bryły, który obecnie jest obiektem zabytkowym[9].
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
11 września 1939 żołnierze Wehrmachtu zamordowali we wsi 6 osób. Ofiary zostały zidentyfikowane[10].
W 1944 roku został zamordowany przez Niemców nauczyciel (w latach 1927–1932) miejscowej szkoły, działacz KPP i PPR – Stanisław Brudka (po wojnie ku jego pamięci odsłonięto tablicę w budynku szkoły)[11].
Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa skierniewickiego.
Obecnie miejscowość należy do parafii św. Jakuba Apostoła w Zdunach oraz diecezji łowickiej.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
W Maurzycach znajdują się dwa zabytki[12]:
- skansen wsi łowickiej z 1985, gdzie rokrocznie odbywają się Biesiady Łowickie (nr rej.: 997 A z 23.02.1996),
- most spawany na rzece Słudwi z 1929, pierwszy na świecie drogowy most spawany[13], zbudowany wg projektu inż. Stefana Bryły (nr rej.: 1031 z 22.11.1968).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 78536
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 769 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 67.
- ↑ Jerzy Topolski, Rozwój latyfundium arcybiskupstwa gnieźnieńskiego od XVI do XVIII w., Poznań 1955, s. 40.
- ↑ a b c Maurzyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 180.
- ↑ Piotr Wojdyga. Mosty firmy „K. Rudzki i S-ka”. „Rocznik Mińsko-Mazowiecki”. 17 (2009), s. 70, 2009. ISSN 1232-633X.
- ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 375.
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 681.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 32 [dostęp 2012-07-23].
- ↑ Tomasz Mazur, Historyczne cudo techniki w Maurzycach [online], Nasze Miasto, 13 lipca 2009 [dostęp 2022-05-05] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Skansen w Maurzycach, strona oficjalna
- Maurzyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 180.
- Maurzyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 310.
| Siedziba gminy | |
|---|---|
| Wsie | |
| Integralne części wsi |
|
