Most kolejowy im. Ernesta Malinowskiego w Toruniu
.jpg) Most kolejowy w Toruniu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Podstawowe dane | |
| Przeszkoda |
rzeka Wisła |
| Długość |
977 m |
| Rozpiętość przęseł |
5 × 94,16 m |
| Data budowy | |
| Data zburzenia | |
| Data odbudowy | |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°00′32,3280″N 18°37′18,4080″E/53,008980 18,621780
| |
Most kolejowy im. Ernesta Malinowskiego w Toruniu – most kolejowy na rzece Wiśle w Toruniu, w ciągu linii kolejowej nr 353: Poznań – Olsztyn – Skandawa (GP).
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Most kolejowy znajduje się między stacjami Toruń Główny i Toruń Miasto. Całkowita jego długość wynosi 977 m. Pięć przęseł znajdujących się nad głównym nurtem Wisły, ma rozpiętość 94,16 m; przęsła nad terenem zalewowym – Kępą Bazarową i Małą Wisłą – są krótsze i mają rozpiętość ok. 36 m; dziewięć z nich poprowadzonych jest po łuku o promieniu 377 m.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Most kolejowy jest położony 2 km w dół rzeki od mostu drogowego im. Elżbiety Zawackiej i 1,5 km w górę rzeki od mostu drogowego im. Józefa Piłsudskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Decyzja o budowie mostu, która zapadła w 1868 roku, wiązała się z budową linii kolejowej z Poznania do Olsztyna i Wystrucia. Prace budowlane rozpoczęto w 1870 roku, w 1871 roku ukończono filary, a w 1873 roku zakończono montaż żelaznej konstrukcji. 15 sierpnia tego roku nastąpiło oficjalne otwarcie przeprawy, której długość wynosiła 996,78 m. W latach 1876–1877 zostały ukończone wieże ustawione na filarach brzegowych.
Pierwotnie był to most kolejowo-drogowy – miał po jednym pasie drogowym i kolejowym, konieczne więc były mijanki przed wjazdem. Na skrajnych filarach mostu, zarówno od strony miasta, jak i po przeciwnej stronie Wisły wznoszą się po dwie czworoboczne wieże, obecnie jedno-, a pierwotnie trójkondygnacyjne; druga kondygnacja posiadała w narożach nadwieszone wieżyczki, najwyższa była okrągła i zwieńczona krenelażem. W niszach wież stały posągi – od strony południowej króla pruskiego Fryderyka II i cesarza Wilhelma I, od strony miasta posągi mistrzów krzyżackich Hermana Balka i Hermanna von Salzy; poniżej posągów znajdowały się płaskorzeźby ze scenami nawiązującymi do posągów powyżej nich. Odpowiednio były to: wkroczenie wojsk pruskich do Torunia w 1793 roku pod posągiem Fryderyka Wielkiego, postępy niemieckiej kultury i cywilizacji – pod postacią Wilhelma I, założenie miasta Torunia przez Krzyżaków – pod figurą Hermanna Balka, natomiast pod rzeźbą Hermanna von Salzy – scena nawracania pogańskich Prusów.
Po 1920 roku dekoracje rzeźbiarskie uległy zniszczeniu. Posągi Fryderyka Wielkiego i Wilhelma zostały uszkodzone już w 1920 roku, prawdopodobnie przez wojska polskie wkraczające do Torunia od strony Podgórza i wkrótce zdjęte w nieustalonych okolicznościach. Płaskorzeźby natomiast skuto w 1925 roku za zgodą ówczesnego konserwatora zabytków[1].
Przez długi czas był to jedyny most w Toruniu, obsługiwał więc jednocześnie ruch kolejowy, pieszy i kołowy. W 1934 roku otwarto nowy most drogowy (obecnie im. Józefa Piłsudskiego). Po tym czasie most kolejowy zamknięto dla ruchu kołowego i położono na nim drugi tor.
W czasie wojny był dwukrotnie wysadzany – po raz pierwszy przez Polaków 7 września 1939 roku. Akcja wysadzania mostów toruńskich zaczęła się około godz. 2 w nocy. Most obciążono, wtaczając tam 2 lokomotywy wraz z wagonami. Miało to zwiększyć siłę wybuchu. Po eksplozji zawaliły się 3 przęsła[2]. Po raz kolejny został wysadzony przez Niemców w 1945 roku. W 1948 roku odbudowany. Po wojnie wieżyczki mostowe obniżono o dwie kondygnacje, usuwając charakterystyczny element panoramy miasta.
27 maja 1999 roku Rada Miejska Torunia, na wniosek Zarządu Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji RP w Toruniu, podjęła uchwałę o nadaniu mostowi imienia Ernesta Malinowskiego. 9 lipca tego samego roku odsłonięta została tablica pamiątkowa z imieniem patrona[3].
Przeprawa do roku 2022, w ramach projektu "Modernizacja linii kolejowej nr 353 na odcinku Toruń Główny - Toruń Wschodni wraz z infrastrukturą dworcową oraz budową nowych przystanków kolejowych w Toruniu - BiTCity II, zostanie wyremontowana[4].
Most wpisany jest do gminnej ewidencji zabytków (nr 2154)[5].
Użytkowanie obecne[edytuj | edytuj kod]
Most jest obecnie użytkowany wyłącznie przez kolej. Obecnie także jest oficjalnie zamknięty dla ruchu pieszego.
Most kolejowy znalazł się na jednym z czterech znaczków pocztowych wydanych w 2008 roku przez Pocztę Polską w emisji „Mosty w Polsce” (obok mostu Poniatowskiego w Warszawie, mostu spawanego w Maurzycach i mostu Siekierkowskiego w Warszawie)[6].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
1891 -
1915 -
1920 -
2005 -
2006 -
2015
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Małgorzata Bandrowicz, Marcin Przegiętka. Niechciane dziedzictwo? Usunięcie niemieckich posągów i płaskorzeźb z mostu na Wiśle w Toruniu w latach dwudziestych XX wieku. „Rocznik Toruński”. 37, s. 163–178, 2010. ISSN 0557-2177.
- ↑ Paweł Nastrożny, Fortyfikacje Torunia, Warszawa 2022, s. 56.
- ↑ sk. Most kolejowy im. E. Malinowskiego w Toruniu. „Przegląd Kolejowy”. 10/1999, s. 30. Warszawa: Kolejowa Oficyna Wydawnicza. ISSN 1230-1337. (pol.).
- ↑ Remont niemal kilometrowego mostu kolejowego w Toruniu - Inżynieria.com [online], inzynieria.com [dostęp 2018-07-14] (pol.).
- ↑ Gmina Miasta Toruń: Gminny Program Opieki nad Zabytkami Miasta Torunia na lata 2022–2025. 2021, s. 123.
- ↑ Jerzy Granowski, Kolej na znaczkach pocztowych [online] [zarchiwizowane z adresu 2008-12-11].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Robert Kola. Most kolejowy w Toruniu. „Świat Kolei”. 4, s. 15–22, 2002.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- zdjęcie satelitarne mostu kolejowego
- zdjęcia mostu kolejowego
- Galeria pocztówek z mostem
- Archiwalne widoki mostu w bibliotece Polona
| Historyczne | |
|---|---|
| Drogowe | |
| Kolejowy |
