Przejdź do zawartości

Oedichirus

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Oedichirus
Erichson, 1839
Ilustracja
Nieoznaczony gatunek
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Infrarząd

kusakokształtne

Nadrodzina

Staphylinoidea

Rodzina

kusakowate

Podrodzina

żarlinki

Plemię

Pinophilini

Podplemię

Procirrina

Rodzaj

Oedichirus

Typ nomenklatoryczny

Oedichirus paederinus Erichson, 1840

Synonimy
  • Elytrobaeus Sahlberg, 1847
  • Oedichiranus Reitter, 1906
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Oedichirus – rodzaj chrząszczy z rodziny kusakowatych i podrodziny żarlinków. Obejmuje 425 opisanych gatunków. Zasięg taksonu obejmuje większość krain zoogeograficznych, ale tylko nieliczne gatunki występują poza strefą międzyzwrotnikową.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Chrząszcze o mocno wydłużonym ciele[1].

Szersza niż dłuższa głowa ma wierzch pępkowato punktowany, brzegi boczne za dłuższymi od skroni oczami zaokrąglone ku szyi lub ku kątom tylnym, brzeg tylny zaopatrzony w listewkę krawędziową lub jej pozbawiony, a spód pozbawiony bruzd pozaocznych. Występuje poprzeczna listewka międzyczułkowa. Czułki mają pędzel kolcowatych szczecinek na nieodbiegającym długością od członu przedostatniego członie ostatnim. Aparat gębowy cechuje się zaopatrzoną w od jednej do trzech par ząbków przednią krawędzią wargi górnej, zaostrzonym i nierozdwojonym wierzchołkiem ząbka na żuwaczkach, toporowatym i dłuższym niż dwa poprzednie członem ostatnim głaszczków szczękowych oraz szerokimi i na wierzchołkach ściętymi języczkami[1].

Zwykle dłuższe niż szersze, rzadko szersze niż dłuższe, zawsze prawie trapezowate z bokami silnie zbiegającymi ku przodowi i stopniowo ku tyłowi, najszersze w przedniej ⅓ przedplecze ma pępkowate punktowanie z wyjątkiem niepunktowanego pasma wzdłuż środka w tylnej części. Listewka krawędziowa bywa różnie wykształcona lub całkiem nieobecna. Powierzchnia tarczki jest naga. Pokrywy nie mają szeregu szczecinek na tylnej krawędzi ani zgrubiałych szczecin w bocznych narożach części przedwierzchołkowych. U gatunków latających pokrywy są dłuższe od przedplecza i mają rozwinięte kąty barkowe, u nielotnych są od przedplecza krótsze i pozbawione tych kątów. Hypomery są pozbawione mikrorzeźby, a czasem też punktowania, natomiast płaty za biodrami przedniej pary są punktowane i pozbawione listewki poprzecznej. Na punktowanym basisternum przedtułowia krótkie żeberko pośrodkowe obecne jest tylko u niektórych gatunków. Śródpiersie pozbawione jest pośrodkowego żeberka. Odnóża przedniej pary mają człony stóp od pierwszego do czwartego nabrzmiałe, a piąty od spodu gęsto owłosiony[1].

Walcowaty, pozbawiony łuskowatej rzeźby odwłok ma segment trzeci o sternum i tergum zlanych lub rozdzielonych paratergitem, a segment siódmy o sternum i tergum są zlane nasadowo. Dziewiąte tergum ma głębokie wykrojenie i długie, cienkie, wyraźnie zakrzywione dobrzusznie wyrostki boczno-wierzchołkowe. Tylny brzeg dziesiątego tergum jest szeroko zaokrąglony. U samicy skleryty genitalne zlane są w jedną dużą płytkę gonokoksalną. Samiec ma niesymetryczny i pozbawiony elementu nasadowego edeagus o przylegających do płata środkowego na całej długości lub tylko w nasadowej części paramerach[1].

Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]

Owady te preferują stanowiska wilgotne. Bytują w ściółce, na pobrzeżach strumieni, źródlisk i bagien, a nocą także na roślinności. Występują od nizin po rzędne przekraczające 3000 m n.p.m.[1]

Rodzaj znany z krain neotropikalnej, etiopskiej, madagaskarskiej, palearktycznej, orientalnej i australijskiej. Nieliczne gatunki występują poza strefą międzyzwrotnikową. W Europie stwierdzono pięć gatunków ograniczonych do południa kontynentu. W palearktycznej Azji rodzaj podawany jest z Cypru, Turcji, Tadżykistanu, Afganistanu, Chin, Tajwanu i Japonii. W Afryce Północnej stwierdzono sześć gatunków. Najliczniejsze fauny mają kraina etiopska – prawie 150 gatunków, i madagaskarska – blisko 110 gatunków[1].

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Kladogram Procirrina wg Shawa i innych (2022)[2]


Stylokyrtus



†Cretoprocirrus




Oedodactylus



Pseudoprocirrus






Palaminus



Oedichirus





Neoprocirrus




Procirrus



Paraprocirrus





Takson ten wprowadzony został w 1839 roku przez Wilhelma Ferdinanda Erichsona[3]. W 1847 roku Reinhold Ferdinand Sahlberg wprowadził rodzaj Elytrobaeus[4], który to zsynonimizowany został z Oedichirus w 1875 roku przez Alberta Fauvela[5], przy czym argumentację za synonimizacją przedstawił jako pierwszy w 1876 roku David Sharp[6]. W 1906 roku Edmund Reitter wyróżnił podrodzaj Oedichirus (Oedichiranus) dla pojedynczego gatunku[7]. Synonimizacji podrodzaju dokonał w 2010 roku Lee Herman[1].

Wyniki morfologicznych analiz filogenetycznych Lee Hermana z 2010 roku oraz Josha Jenkinsa Shawa i innych z 2020 roku wskazują na zajmowanie przez Oedichirus pozycji siostrzanej dla Palaminus[1][2]. Jako charakterystyczne cechy kladu tworzonego przez te dwa rodzaje wymienia się gęste owłosienie spodu piątego członu przedniej stopy, błoniaste okienka między segmentami odwłoka oraz zlanie się tergum i sternum siódmego segmentu odwłoka[1].

Do rodzaju tego należy 425 opisanych gatunków[1][8]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j Lee Herman. Generic Revision of the Procirrina (Coleoptera: Staphylinidae: Paederinae: Pinophilini). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 347, s. 1–78, 2010. DOI: 10.1206/717.1. 
  2. ↑ a b Josh Jenkins Shaw, Bo Wang, Ming Bai, Dagmara Żyła. The Oldest Representative of the Rove Beetle Tribe Pinophilini (Coleoptera: Staphylinidae: Paederinae), from Upper Cretaceous Burmese Amber. „Insects”. 11 (174), s. 1–12, 2020. DOI: 10.3390/insects11030174. 
  3. ↑ W.F. Erichson: Genera et species Staphylinorum insectorum coleopterorum familiae. Berlin: F.H. Morin, 1839, s. 1–400.
  4. ↑ R.F. Sahlberg. Coleoptera diebus XV– XXVII Decembris anni MDCCCXXXIX ad Rio Janeiro lecta. „Acta Societatis Scientiarum Fennicae”. 2 (2), s. 787–805, 1847. 
  5. ↑ A. Fauvel. Faune Gallo-Rhenane… Catalogue systematique des staphylinides de la Faune Gallo-Rhenane avec l’addition synonymique des especes europennes, siberiennes, caucasiques et Mediterranennes et descriptions nouvelles. „Bulletin de la Societe Linneenne de Normandie”. 2 (9), s. 202–236, 1875. 
  6. ↑ D. Sharp. Contribution to an insect fauna of the Amazon Valley. Coleoptera-Staphylinidae. „Transactions of the Entomological Society of London”. 1876, s. 27–424, 1876. 
  7. ↑ E. Reitter. Ubersicht der mir bekannten, palaearktischen Arten der Coleopteren-Gattung Oedichirus Er.. „Wiener Entomologische Zeitung”. 25, s. 263–264, 1906. 
  8. ↑ genus Oedichirus Erichson, 1839. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2023-12-15].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Oedichirus&oldid=72447495”