Oziroe

*Oziroe*
	; Oziroe biflora
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	Oziroe
	Nazwa systematyczna
	Oziroe Rafinesque; Fl. Tellur. 3: 53 (1837)
	Typ nomenklatoryczny
	Oziroe leuchlora Raf. ≡Oziroe arida (Poepp.) Speta
Synonimy
	Fortunatia J.F.Macbr.;
	Fortunatia J.F.Macbr.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Oziroe Raf. – rodzaj roślin z rodziny szparagowatych. Obejmuje 5 gatunków występujących w zachodniej Ameryce Południowej^[3], na obszarze od około 10 °S w Peru do około 36°S w Chile, przez Boliwię, Paragwaj i północno-zachodnią Argentynę^[5].

Nazwa rodzaju pochodzi od greckiego słowa ὠκύς (okis – szybki)^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Wieloletnie, rośliny zielne^[5].

Pęd: Kulista do wąskowartołkowatej cebula, z papierzastą okrywą, bladobrudnobiaławą do ciemnobrązowej. Liście spichrzowe mięsiste, śluzowate, zawierające skrobię i rafidy. Korzenie nieliczne, białe, niektóre zgrubiałe i kurczliwe^[5].

Liście: Liście odziomkowe, nieliczne, u nasady tworzące błoniaste pochwy liściowe, niemal wzniesione do rozesłanych. Blaszki liściowe równowąskie do lancetowatych lub paskowatych, mięsiste, nagie, kanalikowate lub płaskie, zielone lub modre, u nasady nabiegłe brązowoczerwono, wierzchołkowo zaokrąglone lub ostre, całobrzegie^[5].

Kwiaty: Zebrane od 3 do 45 w grono, wyrastające na sztywnym, obłym na przekroju, nagim, zielonym do fioletowoczerwonego głąbiku o długości od 3 do 30 cm. U O. acaulis głąbik jest silnie zredukowany i baldachowaty kwiatostan pozostaje na poziomie gruntu. Roślina tworzy od jednego do dwóch, rzadziej do czterech kwiatostanów w jednym czasie, niekiedy rośliny tworzą wstążkowaty, błoniasty głąbik bez kwiatostanu. Szypułki proste, skierowane ukośnie do góry. Kwiaty wsparte 2 (do 4) szydłowatymi przysadkami o przejrzystych brzegach blaszki. Okwiat promienisty, gwiaździsty. Listki okwiatu położone po 3 w dwóch okółkach, rozpostarte, jajowate, eliptyczne do lancetowatych. Listki zewnętrznego okółka nieco większe, w okolicy żyłki głównej odosiowo zabarwione oliwkowozielono do zielonkawobrązowoczerwonego, doosiowo białe do żółtobiałych i brodawkowate wierzchołkowo, niemal wolne. Nitki sześciu pręcików u nasady nieco zrośnięte z listkami okwiatu, szydłowate do jajowatolancetowatych, białe. Pylniki równowąskie, osadzone grzbietowo, zielonkawe, bladożółte lub białe, pękające podłużną szczeliną. Pyłek bladożółty. Zalążnia górna, trójkomorowa, trójklapowana, stożkowata do kulistawej, oliwkowozielona lub bladobrązowa. W każdej komorze od 2 do 6 anatropowych zalążków, położonych w dwóch rzędach. Miodniki przegrodowe. Szyjka słupka nie dłuższa od pręcików, zakończona niepozornym, brodawkowatym, białym znamieniem^[5].

Owoce: Kulista lub jajowata torebka, z utrzymującym się okwiatem. Nasiona gruszkowate do elipsoidalnych, czarne, pomarszczone^[5].

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Rozwój: Geofity cebulowe^[5].

Siedlisko: Górskie tereny kamieniste na wysokości od 1800 do 3600 m (O. pomensis) lub od 3000 do 4000 m n.p.m. (O. acaulis). Tereny nizinne do górskich (O. argentinensis), tereny piaszczyste, żwirowe lub kamieniste, od przybrzeżnych tarasów do śródlądowych wzgórz (O. arida, O. biflora)^[5].

Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 30, 34^[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna: Rodzaj z monotypowego plemienia Oziroeeae, podrodziny Scilloideae z rodziny szparagowatych Asparagaceae^[6].

Wykaz gatunków^[3]

Oziroe acaulis (Baker) Speta
Oziroe argentinensis (Lillo & Hauman) Speta
Oziroe arida (Poepp.) Speta
Oziroe biflora (Ruiz & Pav.) Speta
Oziroe pomensis Ravenna

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-03-31]. (ang.).
↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-03-31]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Encarnacion R. Guaglianone, Silvia Arroyo-Leuenberger. The South American Genus Oziroe (Hyacinthaceae-Oziroeoideae). „Darwiniana”. 40 (1-4), s. 61-76, 2002. DOI: 10.2307/23225166.
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-03-31]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).

[kew-3] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-03-31]. (ang.).

[ing-4] Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-03-31]. (ang.).

[rev-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Encarnacion R. Guaglianone, Silvia Arroyo-Leuenberger. The South American Genus Oziroe (Hyacinthaceae-Oziroeoideae). „Darwiniana”. 40 (1-4), s. 61-76, 2002. DOI: 10.2307/23225166.

[grin-6] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-03-31]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]