Parki narodowe w Finlandii

Rozmieszczenie parków narodowych na terenie Finlandii, numeracja odpowiada poniższemu zestawieniu (stan na 1 stycznia 2018 roku)

Parki narodowe w Finlandii – obszary prawnie chronione na terenie Finlandii, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi lub pozwalające na zwiększenie społecznej świadomości i zainteresowania przyrodą, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha. W Finlandii znajduje się 40 parków narodowych o łącznej powierzchni 10 018 km² (stan na 1 stycznia 2018 roku) i wszystkie zarządzane są przez Metsähallitus.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze parki narodowe w Finlandii zostały założone w 1938 roku w wyniku debaty publicznej trwającej 60 lat^[1]. Zarządzanie parkami powierzono wówczas fińskiemu leśnemu instytutowi badawczemu – Metla^[1]. Debatę na temat powstania parków zainicjowała propozycja fińskiego geologa i podróżnika Adolfa Erika Nordenskiölda (1832–1901), by ustanawiać obszary ochrony przyrody na terenach własności państwowej^[1].

Po zmianie granic w wyniku II wojny światowej, Finlandia została z dwoma parkami narodowymi – Pallas-Ounastunturi i Pyhätunturi i dwoma ścisłymi rezerwatami przyrody – Malla i Pisavaara^[1].

Pierwsze powojenne parki narodowe ustanowiono na terenach należących do Metsähallitus w 1956 roku – były to: Liesjärvi, Linnansaari, Pyhä-Häkki, Petkeljärvi, Rokua, Oulanka i Lemmenjoki^[1]. Wówczas Finlandia nie miała jeszcze prawa regulującego działalność parków narodowych, a same parki pozostawały nieprzystosowane dla turystów^[1].

W latach 70. XX w. podjęto działanie na rzecz rozwinięcia parków narodowych jako celów turystycznych, usprawnienia ich zarządzania i budowy sieci parków^[1]. W 1974 roku utworzono narodową komisję ds. parków narodowych, która w 1976 roku wysunęła propozycję utworzenia 42 parków, której skrócona wersja została przyjęta przez rząd i fiński parlament^[1].

W 1982 roku ustanowiono kolejnych 11 parków narodowych, wzorując się na modelu parków narodowych w Stanach Zjednoczonych i łącząc cele ochrony przyrody z celami rozwoju turystyki i rekreacji^[1]. Prawo ochrony przyrody z 1996 roku (fiń. Luonnonsuojelulaki) definiuje parki narodowe jako obszary prawnie chronione, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi lub pozwalające na zwiększenie społecznej świadomości i zainteresowania przyrodą, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, które mogą być tworzone wyłącznie na terenach państwowych^[2].

W latach późniejszych utworzono kolejne parki – obecnie (stan na 1 stycznia 2018 roku) Finlandia ma 40 parków narodowych o łącznej powierzchni 10 018 km²^[3] i wszystkie zarządzane są przez Metsähallitus^[4].

W 2017 roku fińskie parki narodowe odnotowały rekordową liczbę odwiedzin – ponad trzy miliony^[5].

Parki narodowe[edytuj | edytuj kod]

Poniższa tabela przedstawia fińskie parki narodowe:

Nazwa parku narodowego – polska nazwa wraz z nazwami w języku fińskim i szwedzkim;

Rok utworzenia – rok utworzenia parku;

Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;

Położenie – region;

Uwagi – informacje na temat statusu rezerwatu biosfery UNESCO, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.

Zestawienie parków narodowych w Finlandii
Lp.	Nazwa parku narodowego	Rok utworzenia	Powierzchnia (km²)	Położenie	Uwagi
1.	Park Narodowy Botniku Północnego^[6] Perämeren kansallispuisto Bottenvikens nationalpark	1991	158,85	Laponia
2.	Park Narodowy Archipelagu Ekenäs Tammisaaren saariston kansallispuisto Ekenäs skärgårds nationalpark	1989	52	Uusimaa	Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych^[7]
3.	Park Narodowy Etelä-Konnevesi Etelä-Konneveden kansallispuisto Södra Konnevesi nationalpark	2014	15	Finlandia Środkowa Sawonia Północna
4.	Park Narodowy Helvetinjärvi Helvetinjärven kansallispuisto Helvetinjärvi nationalpark	1982	49,5	Pirkanmaa
5.	Park Narodowy Hiidenportti Hiidenportin kansallispuisto Hiidenportti nationalpark	1982	45	Kainuu
6.	Park Narodowy Hossa Hossan kansallispuisto Hossa nationalpark	2017	110	Ostrobotnia Północna
7.	Park Narodowy Isojärvi Isojärven kansallispuisto Isojärvi nationalpark	1982	22	Finlandia Środkowa
8.	Park Narodowy Kauhaneva-Pohjankangas Kauhanevan-Pohjankankaan kansallispuisto Kauhaneva-Pohjankangas nationalpark	1982	62	Ostrobotnia Południowa
9.	Park Narodowy Koli Kolin kansallispuisto Koli nationalpark	1991	30	Karelia Północna
10.	Park Narodowy Kolovesi Koloveden kansallispuisto Kolovesi nationalpark	1990	47	Sawonia Południowa
11.	Park Narodowy Kurjenrahka Kurjenrahkan kansallispuisto Kurjenrahka nationalpark	1998	29	Finlandia Południowo-Zachodnia
12.	Park Narodowy Lauhanvuori Lauhanvuoren kansallispuisto Lauhanvuori nationalpark	1982	53	Ostrobotnia Południowa
13.	Park Narodowy Leivonmäki Leivonmäen kansallispuisto Leivonmäki nationalpark	2003	30	Finlandia Środkowa
14.	Park Narodowy Lemmenjoki Lemmenjoen kansallispuisto Lemmenjoki nationalpark	1956	2850	Laponia
15.	Park Narodowy Liesjärvi Liesjärven kansallispuisto Liesjärvi nationalpark	1956	21	Kanta-Häme
16.	Park Narodowy Linnansaari Linnansaaren kansallispuisto Linnansaari nationalpark	1956	38	Sawonia Południowa Sawonia Północna
17.	Park Narodowy Morza Archipelagowego^[6] Saaristomeren kansallispuisto Skärgårdshavets nationalpark	1983	500	Finlandia Południowo-Zachodnia	Rezerwat biosfery UNESCO^[8]
18.	Park Narodowy Nuuksio Nuuksion kansallispuisto Noux nationalpark	1994	45	Uusimaa
19.	Park Narodowy Oulanka Oulangan kansallispuisto Oulanka nationalpark	1956	290	Laponia Ostrobotnia Północna
20.	Park Narodowy Päijänne Päijänteen kansallispuisto Päijänne nationalpark	1993	14	Päijät-Häme
21.	Park Narodowy Pallas-Yllästunturi Pallas-Yllästunturin kansallispuisto Pallas-Yllästunturi nationalpark	2005	1020	Laponia
22.	Park Narodowy Patvinsuo Patvinsuon kansallispuisto Patvinsuo nationalpark	1982	105	Karelia Północna	Część rezerwatu biosfery UNESCO^[9]
23.	Park Narodowy Petkeljärvi Petkeljärven kansallispuisto Petkeljärvi nationalpark	1956	6	Karelia Północna	Część rezerwatu biosfery UNESCO^[10]
24.	Park Narodowy Puurijärvi-Isosuo Puurijärven ja Isosuon kansallispuisto Puurijärvi-Isosuo nationalpark	1993	27	Pirkanmaa
25.	Park Narodowy Pyhä-Häkki Pyhä-Häkin kansallispuisto Pyhä-Häkki nationalpark	1956	13	Finlandia Środkowa
26.	Park Narodowy Pyhä-Luosto Pyhä-Luoston kansallispuisto Pyhä-Luosto nationalpark	2005	142	Laponia
27.	Park Narodowy Repovesi Repoveden kansallispuisto Repovesi nationalpark	2003	15	Sawonia Południowa
28.	Park Narodowy Riisitunturi Riisitunturin kansallispuisto Riisitunturi nationalpark	1982	77	Laponia
29.	Park Narodowy Rokua Rokuan kansallispuisto Rokua nationalpark	1956	8,8	Ostrobotnia Północna
30.	Park Narodowy Salamajärvi Salamajärvi nationalpark Salamajärven kansallispuisto	1982	62	Finlandia Środkowa
31.	Park Narodowy Seitseminen Seitsemisen kansallispuisto Seitseminens nationalpark	1982	45,5	Pirkanmaa	Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych^[7]
32.	Park Narodowy Botniku Południowego Selkämeren kansallispuisto Bottenhavets nationalpark	2011	913	Finlandia Południowo-Zachodnia Satakunta
33.	Park Narodowy Sipoonkorpi Sipoonkorven kansallispuisto Sibbo storskogs nationalpark	2011	19	Uusimaa
34.	Park Narodowy Syöte Syötteen kansallispuisto Syöte nationalpark	2000	299	Laponia Ostrobotnia Północna
35.	Park Narodowy Teijo Teijon kansallispuisto Tykö nationalpark	2015	34	Finlandia Południowo-Zachodnia
36.	Park Narodowy Tiilikkajärvi Tiilikkajärven kansallispuisto Tiilikkajärvi nationalpark	1982	34	Sawonia Północna Kainuu
37.	Park Narodowy Torronsuo Torronsuon kansallispuisto Torronsuo nationalpark	1990	25,5	Kanta-Häme
38.	Park Narodowy Urho Kekkonena Urho Kekkosen kansallispuisto Urho Kekkonens nationalpark	1983	2550	Laponia
39.	Park Narodowy Valkmusa Valkmusan kansallispuisto Valkmusa nationalpark	1996	19,5	Kymenlaakso
40.	Park Narodowy Wschodniej Zatoki Fińskiej^[6] Itäisen Suomenlahden kansallispuisto Östra Finska vikens nationalpark	1982	6,7	Kymenlaakso

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Metsähallitus: History of the Finnish National Parks. [w:] www.nationalparks.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-28)]. (ang.).
↑ 20.12.1996/1096 Luonnonsuojelulaki. [w:] www.finlex.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. (fiń.).
↑ Metsähallitus: Number and Size of Protected Areas Managed by Metsähallitus. [dostęp 2018-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-23)]. (ang.).
↑ Metsähallitus: National Parks Are Finland’s Natural Treasures. [w:] www.metsa.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. (ang.).
↑ Metsähallitus: Record number of visits to Finnish national parks in 2017. [w:] www.metsa.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-18)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Wyd. II. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019, s. 124–125. ISBN 978-83-254-2578-4. [dostęp 2020-08-21].
↑ ^a ^b Council of Europe: European Diploma areas: Awarded Areas in Finland. [w:] www.coe.int [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. (ang.).
↑ Metsähallitus: Archipelago National Park. [w:] www.nationalparks.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. (ang.).
↑ Metsähallitus: Patvinsuo National Park. [w:] www.nationalparks.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. (ang.).
↑ Metsähallitus: Petkeljärvi National Park. [w:] www.nationalparks.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. (ang.).

[:2-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Metsähallitus: History of the Finnish National Parks. [w:] www.nationalparks.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-28)]. (ang.).

[:0-2] 20.12.1996/1096 Luonnonsuojelulaki. [w:] www.finlex.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. (fiń.).

[:3-3] Metsähallitus: Number and Size of Protected Areas Managed by Metsähallitus. [dostęp 2018-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-23)]. (ang.).

[:1-4] Metsähallitus: National Parks Are Finland’s Natural Treasures. [w:] www.metsa.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. (ang.).

[:9-5] Metsähallitus: Record number of visits to Finnish national parks in 2017. [w:] www.metsa.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-18)]. (ang.).

[:4-6] Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Wyd. II. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019, s. 124–125. ISBN 978-83-254-2578-4. [dostęp 2020-08-21].

[:6-7] Council of Europe: European Diploma areas: Awarded Areas in Finland. [w:] www.coe.int [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. (ang.).

[:5-8] Metsähallitus: Archipelago National Park. [w:] www.nationalparks.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. (ang.).

[:7-9] Metsähallitus: Patvinsuo National Park. [w:] www.nationalparks.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. (ang.).

[:8-10] Metsähallitus: Petkeljärvi National Park. [w:] www.nationalparks.fi [on-line]. [dostęp 2018-04-17]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]