Politalscy herbu Ostoja

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Herb Ostoja, wersja średniowieczna.

Politalscy (Politańscy, Politelscy) – polski ród szlachecki pieczętujący się herbem Ostoja, należący do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców)[1][2], wywodzący się z Politalic (dziś Politanice, dzielnica Bełchatowa) w dawnym województwie sieradzkim[1].

Najstarsze świadectwa źródłowe dotyczące rodu[edytuj | edytuj kod]

Poniżej wymienione są ważniejsze świadectwa źródłowe dotyczące Politalskich herbu Ostoja oraz ich wsi gniazdowej.

  • Pierwsza wzmianka dotycząca Politalic pochodzi z 1393 roku[3].
  • W roku 1488 wzmiankowany był Mikołaj z Politanic[1].
  • Hieronim i Jakub, synowie Piotra posiadali Politalice w 1529 roku[1].
  • Piotr Politalski wzmiankowany był w 1531 roku, w związku ze sprawą o ustalenie granic dóbr: Politalice, Bełchatów i Dobrzelów. Obok Politalskiego w dokumencie dotyczącym tej sprawy wymienieni zostali: Jan Dobiecki, Małgorzata Krewczyna z bratem Maciejem Krewką Bełchackim, Wito i Albert z Wielkiego Bełchatowa oraz Stanisław i Jan z Dobrzelowa[4].
  • Synowie Mikołaja z Politalic - Piotr, Mikołaj, Stanisław i Szczepan dziedziczyli Politalice w 1535 roku[1].

Majątki ziemskie należące do rodu[edytuj | edytuj kod]

Poniżej wymienione są ważniejsze dobra ziemskie należące do Politalskich herbu Ostoja.

Politalice (dziś Politanice), Przewrotne[1], Hucisko, Pogwizdów Stary[5]., Uwielinek[6], Szczypiorno, Boczków, Piekart[7], Świercze (dziś nie istnieje), Niemojew[8], Ochocice, Szczukocice[1], Milkowszczyzna, Krzywda[1], Nierośno[9], Zwierżany[10].

  • Politalice na mapie D. Gilly z lat 1802-1803.
    Politalice na mapie D. Gilly z lat 1802-1803.
  • Dwór Politalskich w Przewrotnem.
    Dwór Politalskich w Przewrotnem.
  • Kaplica grobowa Politalskich w Przewrotnem.
    Kaplica grobowa Politalskich w Przewrotnem.
  • Figura św. Antoniego Padewskiego w parku Politalskich w Przewrotnem.
    Figura św. Antoniego Padewskiego w parku Politalskich w Przewrotnem.

Przedstawiciele rodu[edytuj | edytuj kod]

  • Mikołaj z Politalic (zm. po 1488) - dziedzic Politalic[1].
  • Piotr z Politalic Politalski (zm. po 1531) - dziedzic na Politalicach, wzmiankowany był w 1531 roku[4].
  • Stefan Politalski (zm. po 1623) - burgrabia grodzki sieradzki[11], dziedzic na Szczukocicach i Borzęcinie[2].
  • Fabian Politalski (zm. 1671) - vice-ekonom dóbr grodzieńskich. W roku 1650 kupił od Paców dobra Milkowszczyzna[1]. Jego Małżonką była Krystyna Zofia Skorobochata[12].
  • Stanisław Kazimierz Politalski (ur. po 1638) - skarbnik witebski[13], dziedzic Milkowszczyzny. Był synem Krystyny Zofii Skorobochatej i Fabiana Politalskiego, vice-ekonoma dóbr grodzieńskich[14]. Ożenił się z Niewiadomską[1].
  • Jan Politalski (zm. 1678) - cześnik grodzieński, elektor Jana III Sobieskiego, posiadacz dóbr Zwierżany. Był synem Krystyny Zofii Skorobochatej i Fabiana Politalskiego, vice-ekonoma dóbr grodzieńskich. Jego małżonką była Marianna z Olszewskich[15].
  • Szymon Politalski (zm. 1685) - łowczy grodzieński, dziedzic Milkowszczyzny, właściciel dóbr Nierośno. Był synem Krystyny Zofii Skorobochatej i Fabiana Politalskiego, vice-ekonoma dóbr grodzieńskich. Ożenił się z Urszulą Reszczanką[16][17].
  • Jakub Franciszek Politalski (zm. 1710) – horodniczy zamku grodzieńskiego, pisarz grodzki grodzieński. Był synem Rafała Politalskiego. Jego małżonką była Katarzyna z Grobickich[10].
  • Antoni Politalski (zm. 1746) – oboźny grodzieński, stolnik starodubowski, stolnik grodzieński. Był synem Szymona Politalskiego, łowczego grodzieńskiego i Urszuli z Reszków. Jego małżonką była Ewa z Bojanowskich h. Junosza.
  • Maksymilian Politalski (zm. po 1780) - burgrabia grodzki piotrkowski. Był synem Stanisława i Zofii z Komornickich. Jego małżonką była Ewa Rottermund h. własnego[18].
  • Michał Politalski (zm. po 1792) - skarbnik grodzieński, sędzia ziemski grodzieński[19], cześnik grodzieński[20]. Według relacji Naruszewicza z podróży króla Stanisława Augusta do Grodna w 1784 roku na granicy powiatów lidzkiego i grodzieńskiego witał N[ajjaśniejszego] P[ana] J[aśnie] P[an] Politalski, prezes ziemski grodzieński, którego Król J[egomość] uścisnąwszy i oświadczywszy ukontentowanie z usług syna jego, obiecał, mimo jadąc, dom jego w Milewicach odwiedzić. Jakoż, wyjechawszy z Kamionki, zajechał do dworu i z kwadrans tam zabawił z tak wielkim gospodarza ukontentowaniem, że ten sędziwy i poczciwy obywatel z radości więcej do pana łzami niżeli słowami mówił[21].
  • Ignacy Politalski (zm. 1821) – pułkownik wojsk litewskich i polskich, sędzia deputat Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego, dziedzic Milkowszczyzny i Krzywdy. Był mężem Ludwiki Jezierskiej, podstolanki łukowskiej[1]. Biskup Adam Naruszewicz w diariuszu z podróży króla Stanisława Augusta na sejm grodzieński w 1784 roku wspomniał Ignacego Politalskiego w kontekście organizacji wyjazdu tymi słowy: J[ego]m[ość] Pan major Politalski i kapitan Karłowski pojadą z Królem J[ego]m[o]ścią i potrzeba, aby z sobą mieli jednego siodlarza i kowala. Dla ich potrzeby będzie jedna kolaska i dwa pakowne wozy, na których będą królewskie rzędy, które będą potrzebne, jako też liberyja zapakowana, skóry, żelazo i inne potrzebne rzeczy, do których powozów trzech potrzeba będzie koni 18[22].
  • Jan Kanty Politalski (zm. po 1826) – koniuszy nadworny koronny w 1777 roku[23].
  • Jakub Politalski (zm. 1852) - członek Stanów Galicyjskich[24]. Nabył dobra Hucisko wraz z Przewrotnem w 1818 roku od Dobrzyńskich[5].
  • Nekrolog Stanisława Politalskiego.
    Nekrolog Stanisława Politalskiego.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1904-1931, t. XIV, s. 196-197.
  2. ↑ a b K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. XVII, s. 361, t. XI, s. 352.
  3. ↑ S. Zajączkowski, S. M. Zajączkowski, Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, Łódź 1970, cz. II, s. 47.
  4. ↑ a b Archiwum Narodowe w Krakowie, Dobieccy h. Osorya. Sprawa z Politelskimi o granice Bełchatowa (piotrkowskie), „Zbiór Zygmunta Glogera”, sygnatura: 29/678/0/2/122.
  5. ↑ a b K. Czemeryński, O dobrach koronnych byłej Rzeczypospolitej Polskiej, Lwów 1870, s. 61, 114.
  6. ↑ Regestr diecezjów Franciszka Czaykowskiego czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784, S. Górzyński (oprac.), Warszawa 2006, s. 82.
  7. ↑ Teki Dworzaczka - Grodzkie i ziemskie > Kalisz > Inskrypcje > XVII/XVIII wiek - 3550 (Nr. 154) 1700.
  8. ↑ Teki Dworzaczka - Grodzkie i ziemskie > Kalisz > Inskrypcje > XVII/XVIII wiek - 2987 (Nr. 149) 1692.
  9. ↑ Aleksander D. Skorobohaty. Diariusz, T. Wasilewski (oprac.), Warszawa 2000, s. 155-157.
  10. ↑ a b Aleksander D. Skorobohaty. Diariusz, T. Wasilewski (oprac.), Warszawa 2000, s. 51.
  11. ↑ a b J. Kobierzycki, Przyczynki do dziejów ziemi sieradzkiej, Warszawa 1915, cz. II, s. 76.
  12. ↑ Aleksander D. Skorobohaty. Diariusz, T. Wasilewski (oprac.), Warszawa 2000, s. 17, 34, 51, 118, 127.
  13. ↑ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy. Tom I. Województwo wileńskie XIV-XVIII wiek, A. Rachuba (red.), Warszawa 2004, s. 178.
  14. ↑ Aleksander D. Skorobohaty. Diariusz, T. Wasilewski (oprac.), Warszawa 2000, s. 16, 51, 61.
  15. ↑ Aleksander D. Skorobohaty. Diariusz, T. Wasilewski (oprac.), Warszawa 2000, s. 34, 51, 127, 155-157.
  16. ↑ Aleksander D. Skorobohaty. Diariusz, T. Wasilewski (oprac.), Warszawa 2000, s. 51, 132, 139.
  17. ↑ Sumariusz dokumentów do dóbr supraskich, A. Mironowicz (oprac.), Białystok 2011, s. 127, 189.
  18. ↑ B. H. Łuszczyński, Silva heraldica, Biblioteka Narodowa, rkps, t. VI, k. 300.
  19. ↑ K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. XI, s. 352.
  20. ↑ Volumina Legum, t. VII, s. 69.
  21. ↑ A. S. Naruszewicz, Dyjaryjusz podróży jego Królewskiej Mości na Sejm Grodzieński, [w:] „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”, t. VIII, Warszawa 2008, s. 84, 218, 231, 391-392.
  22. ↑ A. S. Naruszewicz, Dyjaryjusz podróży jego Królewskiej Mości na Sejm Grodzieński, [w:] „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”, t. VIII, Warszawa 2008, s. 84, 252.
  23. ↑ K. Jakimowicz, Codzienność monarchy podczas pobytu Stanisława Augusta w Puławach w 1777 roku, [w:] „Rocznik Lubelski”, t. XLVI, Lublin 2020s. 40-41.
  24. ↑ Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, (praca zbiorowa), Lwów 1857, s. 198.
  25. ↑ Stanisław Ostoja Politalski - nekrolog z 1888 r. Zbiory Biblioteki Jagiellońskiej, sygn.: 224649 V Po 515.
  26. ↑ Z. Lenart, Samorząd powiatu kolbuszowskiego w latach 1867-1939 : wprowadzenie do monografii, [w:] „Rocznik Kolbuszowski”, nr 10, 2010, s. 102.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. XVII, s. 361, t. XI, s. 352.
  • S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1904-1931, t. XIV, s. 196-197.
  • Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, (praca zbiorowa), Lwów 1857, s. 198.
  • Regestr diecezjów Franciszka Czaykowskiego czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784, S. Górzyński (oprac.), Warszawa 2006, s. 82.
  • J. Kobierzycki, Przyczynki do dziejów ziemi sieradzkiej, Warszawa 1915, cz. I, s. 91; cz. II, s. 76, 86.
  • Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI–XVIII wieku. Spisy, A. Gąsiorowski (red.), Kórnik 1993, s. 127, 129-130.
  • Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy. Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV-XVIII wiek, A. Rachuba (red.), Warszawa 2003, s. 316.
  • Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy. Tom I. Województwo wileńskie XIV-XVIII wiek, A. Rachuba (red.), Warszawa 2004, s. 178.
  • Teki Dworzaczka, Biblioteka Kórnicka, PAN.
  • S. Zajączkowski, S. M. Zajączkowski, Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, Łódź 1970, cz. II, s. 47.
  • M. J. Minakowski, Wielka Genealogia Minakowskiego.
  • Aleksander D. Skorobohaty. Diariusz, T. Wasilewski (oprac.), Warszawa 2000, s. 16, 17, 23, 34, 36, 51, 61, 118, 127, 129, 131, 132, 139, 155, 157.
  • J. Kloza, J. Maroszek, Dzieje Goniądza w 450 rocznicę praw miejskich, Białystok-Goniądz 1997, s. 47, 95.
  • Z. Lenart, Samorząd powiatu kolbuszowskiego w latach 1867-1939 : wprowadzenie do monografii, [w:] „Rocznik Kolbuszowski”, nr 10, 2010, s. 102.
  • K. Czemeryński, O dobrach koronnych byłej Rzeczypospolitej Polskiej, Lwów 1870, s. 61, 114.
  • K. Ślusarek, W przededniu autonomii. Własność ziemska i ziemiaństwo zachodniej Galicji w połowie XIX wieku, Warszawa 2013, s. 166, 340.
  • A. S. Naruszewicz, Dyjaryjusz podróży jego Królewskiej Mości na Sejm Grodzieński, [w:] „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”, t. VIII, Warszawa 2008, s. 84, 218, 231, 252, 391-392.
  • J. M. A. Giżycki, Wiadomości o dominikanach prowincyi litewskiej. Cz. 1, Kraków 1917, s. 265-266.
  • W. Kłapkowski, Konwent Dominikanów w Sejnach, Sejny 2006, s. 38, 91.
  • Rękopis x. Bagińskiego, W. Tyszkiewicz (wyd.), Wilno 1854, s. 96.
  • Pamiętnik Jana Władysława Poczobuta Odlanickiego (1640-1684), Warszawa 1877, s. 7, 161.
  • Sumariusz dokumentów do dóbr supraskich, A. Mironowicz (oprac.), Białystok 2011, s. 127, 189.
  • Archiwum Narodowe w Krakowie, Dobieccy h. Osorya. Sprawa z Politelskimi o granice Bełchatowa (piotrkowskie), „Zbiór Zygmunta Glogera”, sygnatura: 29/678/0/2/122.
  • Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, (praca zbiorowa), Warszawa 1880–1902, t. IV, s. 189; t. VIII, s. 595-596; t. XI, s. 670.
  • K. Jakimowicz, Codzienność monarchy podczas pobytu Stanisława Augusta w Puławach w 1777 roku, [w:] „Rocznik Lubelski”, t. XLVI, Lublin 2020s. 40-41.
  • Volumina Legum, t. VII, s. 69, 115.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Politalscy_herbu_Ostoja&oldid=72733922”