Przysiecz
50°33′47″N 17°51′24″E/50,563056 17,856667| wieś | |
 Fragment miejscowości | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2007) |
563 |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
46-060[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OPO |
| SIMC |
0502546 |
Położenie na mapie gminy Prószków  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu opolskiego  | |
| 50°33′47″N 17°51′24″E/50,563056 17,856667[1]
| |
Przysiecz (dodatkowa nazwa w j. niem. Przyschetz, w latach 1931–1945 Lichtenwalde; przed wojną występowała też nazwa Przysiec[3]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Prószków.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0998910 | Kolonia Przysiecka | część wsi |
| 0998926 | Leśniki | część wsi |
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa wiąże się z karczowaniem drzew w procesie deforestacji i pochodzi od polskich określeń "przesiecz" lub "przesieka"[7]. Pierwsza odnosi się do zwaliska powalonych drzew fortyfikujących uczęszczany szlak. Druga natomiast oznacza drogę przez las lub linię wycinki drzew dla utworzenia, których wykarczowano las. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości oraz wcześniejszą od niemieckiej wymienia Przysiec podając jej znaczenie "Rodeplatz" czyli po polsku "Wykarczowane miejsce"[7].
Pierwszą wzmiankę o wsi zanotowano w łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej w latach 1295-1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej staropolskiej formie Prissecz we fragmencie Prissecz et Elgotha solvuntur decime more polonico[8][9]. Kolejny zapis datuje się na rok 1334, kiedy to Beldo von Proskau - jeden z antenatów hrabiów Prószkowskich - darował opolskiemu klasztorowi minorytów nieruchomość pomiędzy Prószkowem a wsią Przesecz. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje również nazwy Arnsdorf, Przcziza i Pritze. W 1784 miejscowość jest wymieniana jako Pryschez.
Gmina Prószków w swoim wniosku o ustanowienie dwujęzycznych tablic chciała, aby w przypadku Przysieczy obowiązywała nazwa Lichtenwalde. Mimo że wprowadzono ją w 1931 roku, a więc jeszcze w okresie Republiki Weimarskiej, i zgodnie z obowiązującymi przepisami powinna zostać uznana za oficjalny niemiecki odpowiednik, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji nie chciało się na nią zgodzić[10].
Po wielomiesięcznych staraniach (które blokowały ustawienie tablic w pozostałych miejscowościach gminy) władze Prószkowa kompromisowo zgodziły się na nazwę Przyschetz, obowiązującą przed 1931 rokiem. Nazwa Lichtenwalde była przez jakiś czas nadal używana przez Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim.
Historia i współczesność[edytuj | edytuj kod]
W XVIII wieku Przysiecz należała do domeny prószkowskiej zamieszkanej przez 15 kmieci, kilku chałupników i 123 mieszkańców. Funkcjonował tutaj folwark i piec do palenia dziegciu[11]. W połowie XIX wieku w Przysieczy było 48 domów - w tym: młyn, smolarnia, palarnia potażu, kowal, przewoźnik i bielnik. Mieszkało tutaj 390 osób, w tym 5 ewangelików[12]. W czasie plebiscytu w 1921 403 mieszkańców głosowało za pozostaniem w Rzeszy, a 44 za przyłączeniem do Polski[13].
Po dawnych dziejach nie zostało zbyt wiele obiektów o znaczeniu historycznym. Obecnie we wsi znajduje się kilka kapliczek (w tym jedna kaplica-dzwonnica z XVIII wieku), kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej (konsekrowany w 1925 roku), budynek straży pożarnej, dawne przedszkole i biblioteka.
Od 1950 miejscowość administracyjnie należy do województwa opolskiego. W roku 2003 miejscowość otrzymała I miejsce w konkursie "Piękna Wieś Opolska" za współpracę i aktywność mieszkańców, a także za organizację życia wiejskiego (zrealizowane projekty to np. uporządkowanie centrum wsi, częściowy remont Domu Spotkań Rumcajs). Ten sam konkurs w 2006 roku nagrodził pierwszym miejscem jedno z gospodarstw (państwa Lipińskich).
Transport[edytuj | edytuj kod]
Północnym skrajem miejscowości przebiega autostrada A4 - niemniej jednak bez możliwości zjazdu (niemieckie plany autostrady przewidywały tutaj węzeł[14]; najbliższy wjazd oddalony o 12 km). Na terenie miejscowości zlokalizowane jest Miejsce Obsługi Podróżnych. Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 414 łącząca Przysiecz z Opolem i Prudnikiem.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 112262
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1046 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Przedwojenna mapa Instytutu Śląskiego
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
- ↑ a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 41, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Krzysztof Świderski: Tablice będą dwujęzyczne i dwuczęściowe. [w:] nto.pl [on-line]. 2012-05-10. [dostęp 2012-07-29]. (pol.).
- ↑ red. Andrzej Hanich: Quellen zur Geschichte von Proskau. Źródła do dziejów Prószkowa. Opole: Państwowy Instytut Naukowy - Instytut Śląski w Opolu, Parafia Rzymskokatolicka św. Jerzego w Prószkowie, Urząd Miasta i Gminy w Prószkowie, 2012, s. 463. ISBN 978-83-7126-283-8.
- ↑ Przysiec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 226.
- ↑ Wyniki plebiscytu w powiecie opolskim. [dostęp 2013-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-04)].
- ↑ Mapa z 1944
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osada | |
| Integralne części wsi |
|
