Puchły
52°54′58″N 23°24′26″E/52,916111 23,407222| wieś | |
 Cerkiew prawosławna pw. Opieki Matki Bożej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
17-210[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BHA |
| SIMC |
0036529[5] |
Położenie na mapie gminy Narew  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego  | |
| 52°54′58″N 23°24′26″E/52,916111 23,407222[1]
| |
Puchły (białorus. Пухлы[6]) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Narew w dolinie rzeki Narew[5][7].
.JPG)
.JPG)
Miejscowość jest siedzibą prawosławnej parafii Opieki Matki Bożej, stanowiąc ważny punkt na mapie sanktuariów w Polsce. W okazałej cerkwi parafialnej znajduje się szczególnie czczona wśród prawosławnej ludności Podlasia ikona Matki Bożej Opiekuńczej, która w XV wieku miała objawić się na lipie jednemu z mieszkańców (wiekowy odrost zbawiennego drzewa rośnie do dziś przy cerkwi w Puchłach).
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- drewniana parafialna cerkiew prawosławna pod wezwaniem Opieki Matki Bożej, 1913-1918, nr rej.: A-55 z 27.02.2003
- cmentarz prawosławny z XIX wieku[8], nr rej.: A-55 z 27.02.2003
- ogrodzenie cerkwi z kapliczkami i bramami, 1873, nr rej.: A-55 z 27.02.2003[9].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Dnia 5 sierpnia 1863 roku w rejonie folwarku Puchły rozegrała się potyczka pomiędzy powstańcami a kozackim podjazdem. W potyczce zginął kozacki esauł 5. Dońskiego Pułku Kozaków, Andrej Prusakow.
W 1882 r. we wsi urodził się prawosławny święty męczennik za wiarę ks. Jarosław Jamski (Sawicki), a od miejsca urodzenia nazywany Puchłowskim. Ojciec św. Jarosława był synem cerkiewnego psalmisty puchłowskiej cerkwi Opieki Matki Bożej. Po latach sowieckich prześladowań ks. Jarosław został rozstrzelany w grudniu 1937 r. na podmoskiewskim poligonie NKWD w Butowie. Został kanonizowany przez Rosyjską Cerkiew Prawosławną w 2000 roku[10].
Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności, przeprowadzonego w 1921 r., Puchły były wsią, liczącą 20 domów i 109 mieszkańców (55 kobiet i 54 mężczyzn). Większość mieszkańców miejscowości, w liczbie 81 osób, zadeklarowała wówczas wyznanie prawosławne, pozostałe 28 osób zgłosiło wyznanie rzymskokatolickie. Podział religijny mieszkańców wsi odzwierciedlał ich strukturą narodowo-etniczną, gdyż 81 mieszkańców podało narodowość białoruską, a pozostałych 28 narodowość polską. W okresie międzywojennym Puchły znajdowały się w powiecie bielskim. W miejscowości funkcjonował wtedy folwark[11].
Dnia 5 lutego 1946 r. oddział polskiego niepodległościowego podziemia zbrojnego pod dowództwem Romualda Rajsa ps. „Bury” w sile około 30 osób dokonał napadu na wieś Puchły i zamordował 6 jej mieszkańców narodowości białoruskiej i wyznania prawosławnego. Zbrodnia nosi charakter czystki etnicznej[12][13][14].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.
Wieś w 2011 zamieszkiwały 42 osoby[15].
28 września 2018 r. we wsi odbył się białoruski festyn o nazwie I TAM ŻYWUĆ LUDZI, którego organizatorem było Muzeum i Ośrodek Kultury Białoruskiej w Hajnówce[16].
Inne[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość zamieszkuje mniejszość białoruska. Mieszkańcy wsi posługują się na co dzień unikalną gwarą podlaską, będącą jednym z najdalej wysuniętych na północ i zachód dialektem języka ukraińskiego[17][18][19][20]. Gwara jednak nie jest pielęgnowana przez młode pokolenie mieszkańców wsi, w związku z czym przewiduje się jej całkowite wyginięcie w najbliższej przyszłości.
W 2017 r. w Puchłach kręcono zdjęcia do polsko-amerykańskiego filmu My name is Sara[21]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 112892
- ↑ Wieś Puchły w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-01-16], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1049 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Пухлы, вёска. Radzima.net. [dostęp 2016-06-21].
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Andrzej Michałowski, Alicja Sulimierska, Elżbieta Baniukiewicz: Studia i Materiały. Wykaz zabytkowych cmentarzy w Polsce. Województwo Białostockie. Warszawa: Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu. Narodowa Instytucja Kultury, 1996, s. 40.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 35 [dostęp 2015-10-22].
- ↑ Antonina Troc-Sosna. Święty Cerkwi rosyjskiej i polskiej. „Przegląd Prawosławny”. 3 (213), marzec 2003. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. ISSN 1230-1078. [dostęp 2015-10-22].
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 17: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 32 (23).
- ↑ Jerzy Hawryluk. Ogniem i mieczem. „Над Бугом і Нарвою”. 2 (30), 1997. Związek Ukraińców Podlasia. ISSN 1230-2759. [dostęp 2015-10-22]. (pol.).
- ↑ Sławomimir Iwaniuk: Białorusini i stosunki polsko-białoruskie na Białostocczyźnie w latach 1944–1956. T. I: sierpień 1944 – grudzień 1946. Cz. 2: styczeń – grudzień 1946. Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 1998, s. 76, 77, 90. ISBN 83-909009-5-5. [dostęp 2015-10-22].
- ↑ 70. rocznica mordu w Puchłach. historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com, 2016-03-05. [dostęp 2019-08-19].
- ↑ Wieś Puchły w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-09-11], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Agnieszka Tichoniuk: Puchły - i tam żywuć ludzi. hajnowka.pl, 2018-09-28. [dostęp 2019-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-19)].
- ↑ Kraina otwartych okiennic. ciekawepodlasie.pl. [dostęp 2019-08-19].
- ↑ Jerzy Hawryluk: „Kraje ruskie Bielsk, Mielnik, Drohiczyn”. Rusini-Ukraińcy na Podlaszu – fakty i kontrowersje. Kraków: Fundacja Świętego Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej, 1999, s. 158, 162. ISBN 83-911205-1-1.
- ↑ Michał Sajewicz. Nasza mowa prosta, czyli o białorusko-ukraińskiej granicy językowej na Białostocczyźnie. „Над Бугом і Нарвою”. 3, maj-czerwiec 1992. Związek Ukraińców Podlasia. ISSN 1230-2759. [dostęp 2019-08-19]. (pol.).
- ↑ Nad Buhom i Narwoju: Chto my je – Kim jesteśmy?. [dostęp 2019-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-19)].
- ↑ "My name is Sara" na Podlasiu. Film Commission Poland, 2018-01-26. [dostęp 2019-01-12].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Puchły, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 266.
- Puchły, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 526.
- Historia wsi na stronach Urzędu Gminy Narew
- Artykuł o wsi na www.polskadrewniana.pl. polskadrewniana.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-10)].
- Opis wsi na stronie szlaku „Drzewo i Sacrum”. drzewoisacrum.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-02)].
| Wsie |
|
|---|---|
| Przysiółki | |
| Integralne części wsi |
|
.svg)