Sklandrausis
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
| ciasto | |
 Sklandrausis (przekrój) na tle ryskiej ulicy | |
| Rodzaj |
ciastko, przekąska |
|---|---|
| Kuchnia | |
| Data i miejsce powstania | |
| Obróbka żywności | |
| Składniki | |
Sklandrausis – łotewskie ciastko w formie okrągłego placka z nadzieniem ziemniaczano-marchwiowym[1], tzw. łotewska tarta warzywna[2][3]. Na podstawie wniosku złożonego w grudniu 2011 przez organizację Zaļais novads z rejonu Dundagi ciasto w 2013[2] uzyskało europejski znak "gwarantowana tradycyjna specjalność"[3]. Było pierwszym takim produktem z terytorium Łotwy[4].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Ciasto z przaśnej mąki żytniej[1] z margaryną lub masłem, wodą i solą wałkuje się na grubość około 1,5–2,5 mm, a następnie wycina krążki o średnicy 10–15 cm[2] i formuje tak, by brzegi były zagięte ku górze (na wysokość 1,5–2 cm[2]). Nadzienie z ziemniaków (puree[2]) i marchwi (masa[2]) układa się warstwami. Wierzch przyozdabia się kremem, posypuje cynamonem lub kminkiem[1]. Proporcja ziemniaków do marchwi wynosi od 1:2 do 1:1. Pieczenie następuje w temperaturze 220–250°C do momentu wyschnięcia podłoża, czyli około 15–30 minut[2].
Sklandrausis serwowane jest najczęściej na zimno z herbatą lub mlekiem[1].
Historia i nazwa[edytuj | edytuj kod]
Tradycja przygotowywania sklandrausis sięga XVI wieku[1] i wywodzi się z Kurlandii (także zachodniej Semigalii[4]), choć obecnie produkt dostępny jest na całej Łotwie, także w marketach, sklepach spożywczych, na festynach i jarmarkach. Pierwsze wzmianki na temat ciasta pojawiły się w źródłach pisanych w XIX wieku, kiedy do jego wytworzenia używano papki z mąki i słoniny[2].
Nazwa produktu jest zlepkiem słów "skland" i "rausis" (od czasownika "raust": pol. „grabić", czy "posypywać”). Może to sugerować, iż w przeszłości wypiekano te ciastka przegarniając je gorącym popiołem z paleniska lub węglem. "Sklanda" to słowo wywodzące się z języka kurońskiego. Oznacza ono słupek w ogrodzeniu albo pochylone zbocze, co nawiązuje do wywiniętych brzegów. W Kurlandii znane jest ogrodzenie nazywane "sklandu žogs"[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Taste Atlas, Sklandrausis | Traditional Savory Pie From Courland | TasteAtlas [online], www.tasteatlas.com [dostęp 2024-05-09].
- ↑ a b c d e f g h Ester Bardone, Astra Spalvēna, European Union food quality schemes and the transformation of traditional foods into European products in Latvia and Estonia, „Appetite” (135), 2019, s. 46-47.
- ↑ a b c Andris Straumanis, European Commission designates sklandrausis as traditional speciality [online], Latvians Online, 13 października 2013 [dostęp 2024-05-09] (ang.).
- ↑ a b Brigita Bušmane, Sklandraušu nosaukumi latviešu valodā. Names of sklandrausis 'carrot cake' in Latvian, [w:] Andra Kalnača, Ilze Lokmane, Inta Urbanoviča (red.), Res Latvienses, t. 3, Latvijas Universitātes. Humanitāro zinātņu fakultātes. Latvistikas un baltistikas nodaļas raksti, 2014, s. 51, 53, ISBN 978-9984-45-929-5.