Stanisław Opielowski
| Data i miejsce urodzenia |
15 stycznia 1895 |
|---|---|
| Data śmierci |
25 czerwca 1962 |
| Zawód, zajęcie |
Nauczyciel |
| Odznaczenia | |
 
| |
Stanisław Opielowski (ur. 15 stycznia 1895 w Krzyszkowicach, k. Wieliczki, zm. 25 czerwca 1962) – działacz ruchu oporu w czasie okupacji, zasłużony pedagog[1], więzień KL Dachau i Mauhausen-Gusen[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 15 stycznia 1895 w Krzyszkowicach w powiecie wielickim. Jego ojciec pracował jako górnik w kopalni soli[2].
Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Krakowie, a potem Instytut Nauczycielski w Warszawie. Pracę nauczyciela podjął we Włocławku, a po ukończeniu instytutu został kierownikiem szkoły w Lublinie. Później przeniósł się do administracji szkolnej jako inspektor szkolny w Siedlcach, następnie zatrudnił się w Białej Krakowskiej, gdzie pracował do 1 września 1939 roku[2].
W 1936 roku był prezesem Zarządu Związku Strzeleckiego Powiatu Biała[3].
Z dniem wybuchu II wojny światowej został pozbawiony stanowiska. Zatrudniony został jako nauczyciel w Zadzielu, koło Żywca, w szkole polskiej na terenach włączonych do III Rzeszy[2]. Zachęcał lokalnych nauczycieli do nauki przedmiotów usuniętych z programów, a także do szczególnej nauki języka polskiego[2][4].
24 kwietnia 1940 roku został aresztowany w czasie masowej akcji w powiecie żywieckim z grupą 56 osób. Do 5 czerwca 1940 przetrzymywany był w Dachau, a następnie Mauhausen-Gusen aż do grudnia 1940 roku, kiedy to został zwolniony dzięki staraniom żony. W obozie nabawił się reumatyzmu. Po powrocie z obozu zmuszony był podjąć leczenie. Po operacji flegmony na nodze pozostała mu niezaleczona rana[2].
Po roku został wysiedlony do Generalnego Gubernatorstwa. Pracował i działał w konspiracji, dostarczając partyzantom odzież i leki do lasów w Niepołomicach. Redagował prasę podziemną, którą transportował do Krakowa w blaszankach na mleko. Brał także udział w tajnym nauczaniu na terenie Krakowa[2].
Po wojnie wrócił do Bielska-Białej. Na początku pracował jako inspektor szkolny, jednak w roku 1947 zatrudnił się w Liceum Pedagogicznym w Bielsku-Białej jako nauczyciel języka polskiego. Tam pracował do końca życia[2].
Przez kilka lat był prezesem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Organizował zjazd Gusenowców w Bielsku-Białej[2].
Zmarł 25 czerwca 1962 roku[2].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Złoty Krzyż Zasługi[2]
- Złota Odznaka Zasłużonego Nauczyciela[2]
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
Publikował artykuły pedagogiczne i metodyczne w „Polonistyce” i w biuletynie Związku Nauczycielstwa Polskiego „Język Polski”[2].
W 1960 roku otrzymał wyróżnienie i nagrodę w konkursie, na który napisał pracę ze wspomnienia z obozu pt. Pamiętnik więźnia nauczyciela[2].
W 1961 roku zredagował jednodniówkę „Gusen”[5][a].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Słownik Bibliograficzny podaje jako datę publikacji rok 1962.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jacek Chrobaczyński, Władysław Kruczek, Nauczyciele Małopolscy. Portret zbiorowy 1939–1945, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2004, s. 308.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Jan Blitz, Słownik Biograficzny Żywiecczyzny, Tom II, Gazeta Żywiecka, 1997, s. 203–204, ISBN 978-83-902605-1-8.
- ↑ Strzeleckie wspomnienia, „W Bielsku-Białej, magazyn samorządowy” (2/2007), lipiec 2007, s. 21, ISSN 1730-3796.
- ↑ Jolanta i Andrzej Ryłko, Lata wojny i okupacji [online], Dzieje szkoły w Rajczy, 13 czerwca 2014 [dostęp 2023-01-20] (pol.).
- ↑ Jednodniówka wydana w 16 letnią rocznicę oswobodzenia hitlerowskich obozów koncentracyjnych w Mauthausen-Gusen z okazji 8 koleżeńskiego spotkania w Bielsku-Białej: Bielsko-Biała 5 maja 1961 r. – Katalog OPAC zbiorów – Prolib Integro [online], opac.cbw.wp.mil.pl [dostęp 2023-01-20].