Stara Iwiczna
52°04′56″N 20°59′41″E/52,082222 20,994722| wieś | |
 Kościół parafialny w Starej Iwicznej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
1236[2] |
| Strefa numeracyjna |
22 |
| Kod pocztowy |
05-500[3] |
| Tablice rejestracyjne |
WPI |
| SIMC |
0005003[4] |
Położenie na mapie gminy Lesznowola  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego  | |
| 52°04′56″N 20°59′41″E/52,082222 20,994722[1]
| |
Stara Iwiczna (niem. Alt-Ilvesheim[5]) – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie piaseczyńskim, w gminie Lesznowola[4][6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś została założona pod nazwą Alt Ilvesheim w ramach akcji kolonizacyjnej, prowadzonej w l. 1801–1806 przez rząd pruski. W kolonii zamieszkali głównie osadnicy z południowo-zachodnich części Rzeszy Niemieckiej, tzw. Olędrzy. Nazwa wsi pochodziła prawdopodobnie od miejscowości Ilvesheim, położonej w dzisiejszej Badenii-Wirtembergii. Obecną nazwę nadał wsi w 1820 r. rząd Królestwa Polskiego. W 1867 r., w ramach reformy administracyjnej, utworzono urząd gminy w Starej Iwicznej. Był siedzibą gminy Nowo-Iwiczna[7].
Po wybuchu I wojny światowej Stara Iwiczna znalazła się na linii obrony Warszawy, której bronił 1 Syberyjski Korpus Armijny. 26 września 1914 r. jego pozycje zostały zaatakowane przez 17 Korpus dowodzony przez August von Mackensen. Następnego dnia Rosjanie cofnęli się z zajmowanych pozycji[8]. Kontrofensywa rosyjska miała miejsce 5 października. W trakcie walk ucierpiały zabudowania wsi, uszkodzeniu uległ kościół w Starej Iwicznej, w którym kilkakrotnie przestrzelono ściany i wieżę. Niemcy powrócili na te tereny w sierpniu 1915 r. Stara Iwiczna została włączona do Cesarsko-Niemieckiego Generalnego Gubernatorstwa Warszawskiego[9].
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Stara Iwiczna znalazła się w powiecie warszawskim i w województwie warszawskim, nadal była siedzibą gminy. Teren gminy został zmniejszony w 1924 r., kiedy to wyłączono z jego obszaru uzdrowisko Skolimów-Chylice (zostało włączone do nowo powstałej gminy w Skolimów-Konstancin)[7].
W czasie II wojny światowej Stara Iwiczna należała dystryktu warszawskiego w Generalnym Gubernatorstwie. Po zakończeniu walk przywrócono przedwojenny podział administracyjny. W 1951 r. urząd gminy w Starej Iwicznej spłonął, jego siedzibę przeniesiono do Chylic. W 1952 gmina Nowo-Iwiczna została rozwiązana. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego. Z chwilą reaktywowania w Polsce powiatów w 1999 r. Stara Iwiczna została włączona do powiatu piaseczyńskiego[10].
Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 721.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół pod wezwaniem Zesłania Ducha Świętego, siedziba parafii Zesłania Ducha Świętego. Gmina ewangelicka w 1843 r. zbudowała swój drewniany zbór. W 1857 r. w Starej Iwicznej została erygowana samodzielna parafia. Pod koniec XIX w. podjęto decyzję o budowie murowanego kościoła. Projekt świątyni został opracowany przez architekta Możdżeńskiego, lokalna społeczność zebrała środki finansowe na jego budowę oraz dostarczyła cegłę i drewno. Budowę kościoła zakończono w 1893 r., świątynia została poświęcona w 1898 r. W czasie I wojny światowej budynek został lekko uszkodzony. Kolejne zniszczenia miały miejsce podczas II wojny światowej. Dzięki staraniom pastora Feliksa Teodora Gloeha i nielicznej społeczności ewangelickiej naprawiono świątynię. Jednak koszty jej utrzymania przekraczały możliwości ewangelików, dlatego też w 1979 r. świątynię zakupił kościół katolicki[11].
- Cmentarz z 1850 ze starymi nagrobkami.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Widok cmentarza -
Jeden z nagrobków -
Nagrobek z 1878
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 128162
- ↑ Raport o stanie gminy za rok 2020. Liczba mieszkańców w dn. 31.12.2020 s. 7
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1192 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Karte der Deutschen Siedlungen in Mittelpolen : Maßstab 1:500 000, Bibliographisches Institut AG., 1938 [dostęp 2017-11-26].
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b Bagieńska, Bagieński 2008 ↓, s. 9.
- ↑ Bagieńska, Bagieński 2004 ↓, s. 52.
- ↑ Bagieńska, Bagieński 2004 ↓, s. 53.
- ↑ Bagieńska, Bagieński 2008 ↓, s. 10-11.
- ↑ Stara Iwiczna. Dawny kościół ewangelicki z 1893 r.. Polska Niezwykła.pl. [dostęp 2023-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-22)]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ewa Bagieńska, Włodzimier Bagieński: Szkice z dziejów miasta Piaseczna. Piaseczno: Oficyna Księgarska Maria Mucha - Jacek Uchmanowicz, 2004. ISBN 83-921358-0-6. OCLC 69329167.
- Ewa Bagieńska, Włodzimier Bagieński: Drugie szkice z dziejów Piaseczna i okolic. Piaseczno: Oficyna Księgarska Maria Mucha - Jacek Uchmanowicz, 2008. ISBN 978-83-921358-2-1. OCLC 297558977.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Iwiczna (2) ''I. stara i I. nowa'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 324.
- Siedziba gminy: Lesznowola
