Sylfik plamkouchy
| Lophornis gouldii[1] | |||
| (Lesson, 1832) | |||
_(cropped).jpg) Samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
sylfik plamkouchy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Sylfik plamkouchy[4][5] (Lophornis gouldii) – gatunek małego ptaka z podrodziny paziaków w rodzinie kolibrowatych (Trochilidae). Występuje w środkowej i północno-środkowej Brazylii. Jest klasyfikowany jako gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened).
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał francuski przyrodnik René Lesson w 1832 roku w książce Les Trochilidées ou les Colibris et les Oiseaux-Mouches, suivis d'un Index Général, dans lequel sont décrites et classées méthodiquement toutes les races et espèces du genre Trochilus. Autor nadał gatunkowi nazwę Ornismya gouldii, nie podał miejsca typowego[2][6]. Nie wyróżnia się podgatunków[7][8][9][10].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Lophornis: gr. λοφος lophos „czub, grzebień”; ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”[11].
- gouldii: John Gould (1804–1881), angielski wydawca, przedsiębiorca, przyrodnik[12].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Mały sylfik o długim, prostym i cienkim czerwonym dziobie o czarnym zakończeniu. Tęczówki czarne. Występuje dymorfizm płciowy. Samiec ma błyszczące zielonozłote czoło; boki głowy i gardło szmaragdowozielone. Na szczycie głowy rudy, wyraźnie zaznaczony czub. Z policzków wyrastają wydłużone wachlarzowate wąskie i białe pióra z czarnymi zakończeniami w kształcie szerokich kropek. Górne części ciała brązowozielone, na zadzie biały pas. Dolne części ciała szarozielone. Ogon niezbyt długi, kwadratowy, środkowe sterówki brązowozielone, pozostałe rude z brązowozielonymi obrzeżami i końcówkami. Samica nie ma grzebienia i wachlarza piór na bokach głowy. Gardło, podgardle i górne części szyi rude, poniżej płowy pasek piersiowy. Ogon ma ciemnobrązowy z rudymi zakończeniami, na grzbiecie pióra samicy są bardziej opalizujące niż u samca. Młode osobniki podobne są do samic[7].
Długość ciała 6,8–7,6 cm; masa ciała 2,4–2,8 g[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 1,71 mln km²[13]. Gatunek ten występuje w środkowej i północno-środkowej Brazylii (stany Pará, zachodni Maranhão i na południe do Mato Grosso i Goiás), sporadycznie spotykany bywa na niewielkich obszarach wschodniej Boliwii w departamencie Santa Cruz[7][14].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Sylfik plamkouchy występuje na brzegach lasów, sawannach i obszarach cerrado, spotykany jest także na obszarach silnie zdegradowanego lasu wilgotnego. Górna granica występowania to około 800 m n.p.m. Dieta tego gatunku nie jest dobrze poznana, ale najprawdopodobniej składa się głównie z nektaru oraz niewielkich owadów i jest podobna do diety sylfika strojnego, który żeruje na kwiatach z następujących rodzin: akantowate, trojeściowate, astrowate, wilczomleczowate, jasnotowate, marantowate, marzanowate i werbenowate. Często widywany jest przy kwiatach Asclepias curassavica, werbeny i nikli indyjskiej[15]. Długość pokolenia jest określana na 1,9 roku[13].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Nie ma wielu szczegółowych informacji o rozmnażaniu tego gatunku. Okres lęgowy trwa od grudnia do lutego[16] lub kwietnia[7]. Gniazda buduje na cienkich gałęziach drzew, w kształcie niewielkiej miseczki, a jego zewnętrzne ścianki pokrywają mchy i pajęczyny. W lęgu 2 jaja o wymiarach 12 × 8 mm i masie 0,35 g[7]. Okres inkubacji trwa 14 dni, a pisklęta przebywają w gnieździe do 22 dni[16].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN sylfik plamkouchy od 2021 roku jest klasyfikowany jako gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened), wcześniej w latach 2012–2021 był klasyfikowany jako gatunek narażony (VU, ang. Vulnerable). Ptak ten jest opisywany jako rzadki. Szacunkowa liczebność populacji jest określana na więcej niż 28 tys., a mniej niż 376 tys. dorosłych osobników. Trend populacji jest określany jako spadkowy z powodu zmniejszania się jago naturalnego habitatu. Analizując jego zmniejszanie się, określono spadek populacji sylfika plamkouchego o około 13–19% w ostatnich 10 latach, a dalszy spadek jego populacji w następnych 10 latach o 15–29%[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lophornis gouldii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: Dot-eared Coquette Lophornis gouldii (Lesson, RP 1832). Avibase. [dostęp 2024-01-13]. (ang.).
- ↑ a b Lophornis gouldii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Trochilidae Vigors, 1825 – kolibrowate – Hummingbirds (wersja: 2023-03-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-01-13].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 146, 1999.
- ↑ R.-P. Lesson: Les trochilidées ou, Les colibris et les oiseaux-mouches, suivis d’un Index général, dans lequel sont décrites et classées méthodiquement toutes les races et espèces du genre Trochilus. Paris: A. Bertrand, 1832, s. 103. (fr.).
- ↑ a b c d e f Züchner, T., G.M. Kirwan, & P.F.D. Boesman: Dot-eared Coquette Lophornis gouldii, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-01-13]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2024-01-13]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, APODIFORMES, Wersja 6.018 (2022-08-18) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-01-13] (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8 [online], grudzień 2023 [dostęp 2023-12-18].
- ↑ Lophornis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-01-12] (ang.).
- ↑ Gouldia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-01-13] (ang.).
- ↑ a b Dot-eared Coquette Lophornis gouldii. BirdLife International, 2023. [dostęp 2024-01-13]. (ang.).
- ↑ Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.). T. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 567. ISBN 84-87334-25-3. (ang.).
- ↑ Nepstad, L.: Tufted Coquette Lophornis ornatus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-01-13]. (ang.).
- ↑ a b Lophornis gouldii (Lesson, 1832). ARA é Atlas de Registro de Aves Brasileiras, 2023. [dostęp 2024-01-13]. (hiszp.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].