Trałowce projektu 266M

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Trałowce projektu 266M
Ilustracja
„Kowrowiec”
Kraj budowy

ZSRR

Użytkownicy

 Marynarka Wojenna ZSRR
 MW Federacji Rosyjskiej
 Marynarka Wojenna Ukrainy
 Indyjska Marynarka Wojenna
 Libia
 Syria
 Marynarka Wojenna Wietnamu

Stocznia

2 stocznie

Wejście do służby

1970

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

715 t standardowa
770 t pełna

Długość

61 m

Szerokość

10,2 m

Zanurzenie

2,9 m

Napęd

2 silniki wysokoprężne o mocy 5000 KM, 2 śruby

Prędkość

16,5 węzłów

Zasięg

2700 Mm przy prędkości 12 w

Załoga

68

Uzbrojenie

• 4 armaty plot. 30 mm AK-230M (2×II)
• 4 armaty plot. 25 mm 2M-3M (2×II)
• 2 × IV wyrzutnie rakiet plot. Strieła-3 (16 rakiet)
• 2 × V wyrzutnie rbg RBU-1200M
• 7 min lub 32 bomby głębinowe

Multimedia w Wikimedia Commons

Trałowce projektu 266M (ME) – seria trałowców morskich konstrukcji radzieckiej z końcowego okresu zimnej wojny. Nosiły niejawną nazwę kodową typu Akwamarin, a w kodzie NATO oznaczone były jako Natya. Budowane od lat 70. dla marynarki Rosji w wersji 266M, a następnie także w wersji eksportowej 266ME.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Trałowce projektu 266M stanowiły dalsze rozwinięcie okrętów projektu 266, zaliczane do trzeciego pokolenia radzieckich powojennych trałowców[1]. W stosunku do projektu 266 zwiększono rozmiary kadłuba – długość wzrosła o prawie 9 metrów (z 52,1 do 61 m), a wyporność o ok. 200 ton, co umożliwiło zastosowanie nowszego wyposażenia[1]. Literą M oznaczano w ZSRR modernizacje bazowego projektu. Projekt zmodernizowanych okrętów powstał w 1965 roku w Zachodnim Biurze Projektowo-Konstrukcyjnym (Zapadnoje PKB) pod kierownictwem T. Pochoduna, a następnie N. Piegowa[2]. Klasyfikowane były jako trałowce morskie, stanowiąc największe z rosyjskich trałowców[1]. Okręty tego typu stanowiły podstawowy typ morskich trałowców pod koniec istnienia ZSRR i przeznaczone były do poszukiwania i niszczenia min w dalszej i bliższej strefie morskiej, osłony konwojów i operacji desantowych oraz służby patrolowej[3]. Były to jednak typowe trałowce, przeznaczone do niszczenia min po przepłynięciu nad nimi, bez środków do niszczenia min przed okrętem, jakie miały pojawiające się w tym okresie niszczyciele min[1]. W kodzie NATO oznaczone zostały jako typ Natya, jeden okręt proj. 266DM z aluminiowym kadłubem jako Natya II, a radzieckie okręty proj. 266ME, odróżniające się działkami systemu Gatlinga, jako Natya III[4]}. Pierwszy okręt „Siemion Roszal” wszedł do służby w 1970 roku[2].

Zbudowano 31 okrętów projektu 266M dla marynarki ZSRR, w tym 26 zbudowała Stocznia Średnio-Newska (Sriednie-Niewskij Sudostroitielnyj Zawod) w Lenigradzie, a pięć stocznia w Chabarowsku (Chabarowskij Sudostroitielnyj Zawod). Jeden dalszy („Striełok”) ukończono jako okręt poszukiwawczo-badawczy proj. 02666 [5]. Dla Indii zbudowano 12 trałowców proj. 266ME, dla Libii – 8, dla Syrii – 1[6]. Zbudowano także po jednym trałowcu dla Jemenu i Etiopii[2]. Według części źródeł, jeden radziecki trałowiec proj. 266 sprzedano dla Wietnamu[a]. Dla Wietnamu budowano też pięć trałowców proj. 266ME, lecz zamówienie anulowano i cztery weszły w skład floty rosyjskiej (w tym jeden ukończony jako zmodyfikowany proj. 02668), a piąty rozebrano[5].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Okręty miały kadłub z podwyższonym pokładem dziobowym ciągnącym się na ok. 2/3 długości[7]. Kadłub wykonany jest ze stali małomagnetycznej[8]. Dziobnica była silnie wychylona, a pokład na dziobie i rufie wznosił się[7]. Rufa była pawężowa[7]. Dwukondygnacyjna nadbudówka z oszklonym zakrytym pomostem dowodzenia była silnie wysunięta do przodu, a na jej dachu w tylnej części był pojedynczy maszt kratownicowy[7]. Pojedynczy komin znajdował się nieco za środkiem długości okrętu[7]. Na dziobie przed nadbudówką oraz na końcu śródokręcia – na skraju wydłużonego pokładu dziobowego znajdowały się umieszczone na podwyższeniach wieżyczki działek AK-230[7]. Na rufie, pod końcem pokładu dziobowego, była obudowana wciągarka trałowa[7].

Wyporność standardowa okrętów proj. 266M wynosiła 715 ton, a pełna 770 ton, natomiast dla proj. 266ME standardowa 745 ton i pełna 800 ton[b]. Długość okrętów wynosi 61 m, a szerokość 10,2 m[9]. Średnie zanurzenie wynosi 2,9 m[9], podawane jest też zanurzenie 3,5 m[8]. Załogę stanowiło 68 ludzi, w tym 6 oficerów[2].

Siłownię stanowiły dwa silniki wysokoprężne M-503M o mocy łącznej 5000 KM[9]. Napędzały one dwie śruby o regulowanym skoku w dyszach Korta[8]. Prędkość maksymalna wynosiła 16,5 węzła, a ekonomiczna 12 w[9][c]. Zasięg przy prędkości ekonomicznej 12 w wynosił 2000 mil morskich[9], a według innych źródeł 1500 Mm z zapasem paliwa 48 ton, a 2700 Mm z maksymalnym[8]. Maksymalny zapas paliwa wynosił 80 ton[8]. Okręty miału autonomiczność 10 dób, a 15 w przypadku proj. 266ME[8].

Uzbrojenie obronne stanowiły cztery armaty przeciwlotnicze kalibru 30 mm AK-230M w dwóch dwulufowych zamkniętych wieżach na dziobie i rufie, kierowanych radarem MR-104 Rys′[10]. Zapas amunicji wynosił 4200 nabojów[10] lub według innych źródeł 2000 nabojów[8]. Okręty proj. 266ME nowszej budowy dla marynarki Rosji otrzymały zamiast nich dwa sześciolufowe działka rotacyjne kalibru 30 mm AK-306, z zapasem amunicji 4300 nabojów, lecz bez radaru kierowania ogniem, naprowadzane centralnym celownikiem Kołonka-219-1[10][8]. Zasadnicze uzbrojenie uzupełniały cztery prostsze armaty przeciwlotnicze kalibru 25 mm 2M-3M[10]. Rozmieszczone były w dwóch odkrytych dwulufowych stanowiskach po obu stronach komina, przy czym lewoburtowe umieszczone było z przodu komina, a prawoburtowe z tyłu komina, za łodzią (otrzymały je nie wszystkie trałowce)[7]. Zapas amunicji do nich wynosił 2000 nabojów[8]. Obronę przeciwlotniczą na okrętach proj. 266M dopełniały wyrzutnie samonaprowadzających się na podczerwień pocisków przeciwlotniczych bliskiego zasięgu Strieła-2 lub Strieła-3, ale źródła są rozbieżne co do szczegółów[d]. Na nowszych rosyjskich okrętach proj. 266ME używane były wyrzutnie Igła-1, z 20 pociskami[e].

Broń podwodną stanowiły dwie pięcioprowadnicowe wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych RBU-1200 kalibru 250 mm z 30 bombami RGB-12[10]. Okręty mogły przenosić i stawiać 8 min UDM[10], a według innych źródeł 7 min KMD-1000[8]. Według części źródeł mogły też zabierać maksymalnie do 32 bomb głębinowych BB1 w przypadku zadań zwalczania okrętów podwodnych[8].

Okręty posiadały komplet trałów do niszczenia różnych rodzajów min: trał kontaktowy GKT-2, trał akustyczny AT-3 i trał elektromagnetyczny TEM-3M lub TEM-4[10]. Wyposażenie ponadto stanowił kompleks KIU-3 do wykrywania i niszczenia min dennych, obejmujący holowaną platformę telewizyjno-laserową do wykrywania min i holowany pojazd z bombami do ich niszczenia[11]. Na samej rufie okręty miały dwa charakterystyczne żurawiki KBG-5 do obsługi wyposażenia trałowego[7]. Energię elektryczną zapewniały dwa generatory wysokoprężne po mocy po 200 kW i jeden o mocy 100 kW albo trzy o mocy 200 kW w proj. 266ME[9].

Okręty były wyposażone w stację hydrolokacyjną do wykrywania min MG-89 i stację hydrolokacyjną MG-35 (w projekcie 266ME: MG-35E)[10]. Anteny obu sonarów umieszczone były w wysuwanej opływce pod kadłubem (w rejonie pomostu dowodzenia)[7]. Oprócz radaru artyleryjskiego MR-104 Rys′ na szczycie masztu, okręty proj. 266M miały na maszcie radar nawigacyjny Don-2, a niektóre dodatkowo radar nawigacyjny firmy Tesla na dachu pomostu bojowego[10]. Wyposażenie stanowiły ponadto: stacja rozpoznania radiotechnicznego Bizan′-4B, stacja zakłóceń aktywnych Tiulpan i system identyfikacji swój-obcy Nichrom-M[10]. Jedyny okręt proj. 02668 otrzymał nowsze wyposażenie, w tym stację hydrolokacyjną Liwadija[12].

Okręty[edytuj | edytuj kod]

Trałowce proj. 266M i pochodnych
Nazwa Projekt Nr budowy* Wejście do służby Uwagi, źródło danych
 Marynarka Wojenna ZSRR /  MW Federacji Rosyjskiej /  Marynarka Wojenna Ukrainy
Siemion Roszal 266M 979 5. 09. 1970 FB[2]
Kontr-admirał Pierszyn 266M 903 30. 12. 1970 FB → FOS[13]
Artillerist 266M 906 10. 08. 1971 FP[13]
Minier 266M 907 30. 09. 1971 FP[13]
Rulewoj 266M 908 20. 10. 1971 FCz[13]
Torpiedist 266M 909 1972 FP[13] → OS-99[6]
Kontr-admirał Własow 266M 910 30. 09. 1972 FP[13]
Kontr-admirał Choroszchin 266M 916 20. 10. 1973 FB → FOS[13]
Rakietczyk 266M 917 1. 12. 1972 FP[13]
Signalszczik 266M 918 10. 05. 1972 FCz[13]
Dmitrij Łysow 266M 919 18. 08. 1973 FB[14]
Charkowskij Komsomolec 266M 920 30. 11. 1973 FCz → „Radist” → „Iwan Gołubiec”[15]
Komiendor 266M 926 30. 06. 1974 FP[14]
Diesantnik 266M 927 10. 06. 1974 FP[14]
Zienitczyk 266M 928 10. 08. 1974 FCz, dla Ukrainy w 1996 → „Żowti Wody”[14]
Nawodczyk 266M 929 8. 11. 1974 FCz, między 1982-1992: „Kurskij Komsomolec”, od 1994: „Kowrowiec”[14][8]
Pulemiotczyk 266M 931 19. 06. 1975 FP[14]
Turbinist 266M 939 30. 12. 1975 FCz[16]
Dizielist 266M 940 15. 10. 1975 FCz[14]
Maszynist 266M 946 30. 12. 1975 FP[14]
Motorist 266M 947 30. 06. 1976 FP[14]
Wsiewołod Wiszniewskij 266M 948 30. 12. 1976 FP → FCz[14]
Snajpier 266M 949 30. 05. 1976 FCz[14]
Razwiedczyk 266M 950 18. 07. 1977 FCz, dla Ukrainy w 1996 → „Czerkasy”[14]
Elektrik 266M 951 30. 01. 1978 FCz → „Wice-admirał Żukow”[14]
Swiazist 266M 952 10. 06. 1978 FB[14]
Striełok 266DM[6]
02666[14] 		953 1980 FCz, ukończony wg proj. 02666 jako okręt doświadczalny[14]
Trał 266M 66 (Ch) 30. 09. 1972 FOS[17]
Parawan 266M 67 (Ch) 31. 10. 1973 FOS[17]
Jakor′ 266M 68 (Ch) 11. 10. 1974 FOS[17]
Zapał 266M 69 (Ch) 28. 11. 1975 FOS[17]
Zariad 266M 70 (Ch) 30. 12. 1976 FOS[17]
MT-264 266ME 872 1989 FOS[14]
MT-265 266ME 873 1989 FOS[14]
Walentin Pikul 266ME 878 2001 FP[17]
Wice-admirał Zacharjin 02668 879 2009[12] FCz[17]
* Wszystkie zbudowane przez Stocznię Średnio-Newską w Lenigradzie (Petersburgu), oprócz oznaczonych „Ch”, zbudowanych w Chabarowsku
FB – Flota Bałtycka, FCz – Flota Czarnomorska, FOS – Flota Oceanu Spokojnego, FP – Flota Północna
 Indyjska Marynarka Wojenna
Pondicherry (M61) 266ME 2. 02. 2978 [18]
Porbandar (M62) 266ME 19. 12. 1978 [18]
Bedi (M63) 266ME 27. 04. 1979 [18]
Bhavnagar (M64) 266ME 27. 04. 1979 [18]
Alleppey (M65) 266ME 10. 06. 1980 [18]
Ratnagiri (M66) 266ME 10. 06. 1980 [18]
Karwar (M67) 266ME 14. 07. 1986 [18]
Cannanore (M68) 266ME 17. 12. 1987 [18]
Cuddalore (M69) 266ME 29. 10. 1987 [18]
Kakinada (M70) 266ME 23. 12. 1986 [18]
Kozhikode (M71) 266ME 19. 12. 1988 [18]
Konkan (M72) 266ME 8. 10. 1988 [18]
 Libia
Al Isar (111) 266ME 02. 1981 ex „Ras el Gelais”[19]
Al Tiyar (113) 266ME 02. 1981 ex „Ras Hadad”[19]
Ras al Hamman (115) 266ME 02. 1983 [19]
Ras al Fulaijah (117) 266ME 02. 1983 [19]
Ras al Qula (119) 266ME 08. 1983 [19]
Ras al Madwar (121) 266ME 01. 1984 [19]
Ras al Massad (123) 266ME 01. 1985 [19]
Ras al Hani (125) 266ME 10. 1986 [19]
 Syria
642 266M 26. 1. 1985 przekształcony w korwetę[20], następnie okręt badawczy[21]
 Jemen
201 266ME 02. 1991 [22][23]
 Etiopia
? 266ME 10. 1991 internowany w Jemenie w 1992[23]

Inne źródła podają dodatkowo nazwy lub oznaczenia trałowców w służbie radzieckiej, wszystkie Floty Północnej (być może tymczasowe przed eksportem): proj. 266: „Dalnomierszczik”, proj. 266ME: MT-303, MT-417, MT-418, MT-461, MT-463 (po 1990 MT-749), MT-712, „Marsowyj”, oraz proj. 266 „Mina” (przekazany w maju 1980 do Wietnamu[a])[6].

Służba[edytuj | edytuj kod]

„Iwan Gołubiec” w 2017

W 2016 roku w skład marynarki wojennej Rosji wchodziło nadal 10 trałowców proj. 266M/ME/02668: „Komiendor” (nr burtowy 806), „Maszynist” (855) we Flocie Północnej, MT-264 (738), MT-265 (718) we Flocie Oceanu Spokojnego, „Wiceadmirał Żukow” (909), „Iwan Gołubiec” (911), „Turbinist” (912), „Kowrowiec” (913), „Walentin Pikul” (770), „Wice-admirał Zacharjin” we Flocie Czarnomorskiej[12].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Według Pawłow 1994 ↓, s. 135, ex „Mina”. Brak jednak danych takiego trałowca radzieckiego w szczegółowym spisie w Apalkow 2007 ↓, s. 93-99 i brak takiego wietnamskiego trałowca w Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 640 i Jane’s Fighting Ships 2002–2003 ↓, s. 879-880
  2. ↑ Tak Pawłow 1997 ↓, s. 69, natomiast Apalkow 2007 ↓, s. 87 podaje 745 / 800 ton dla trałowców projektów 266M i ME.
  3. ↑ Według Pawłow 1997 ↓, s. 69 i Car′kow 2015 ↓, s. 27, prędkość maksymalna 17 węzłów.
  4. ↑ Na okrętach proj. 266: według Apalkow 2007 ↓, s. 88, jedna podwójna wyrzutnia Strieła-3 z 20 pociskami, według Pawłow 1997 ↓, s. 69 dwie ośmioprowadnicowe wyrzutnie z 16 pociskami Strieła bez wskazania typu (ewidentny błąd, gdyż nie są znane ośmioprowadnicowe wyrzutnie), według Car′kow 2018 ↓, s. 29 jedna niesprecyzowana wyrzutnia Strieła-2. Według źródeł zachodnich, niektóre trałowce mają dwie poczwórne wyrzutnie Strieła 2/3 (SA-N-5/8) (Jane’s Fighting Ships 2002–2003 ↓, s. 601).
  5. ↑ Na rosyjskich okrętach proj. 266ME: według Apalkow 2007 ↓, s. 88 jedna podwójna wyrzutnia Igła-1 z 20 pociskami, według Pawłow 1997 ↓, s. 69 20 pojedynczych wyrzutni Igła-1, według Car′kow 2018 ↓, s. 27 jedna niesprecyzowana wyrzutnia Igła-1.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Apalkow 2007 ↓, s. 76, 93.
  2. ↑ a b c d e Apalkow 2007 ↓, s. 93.
  3. ↑ Car′kow 2015 ↓, s. 27.
  4. ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 422.
  5. ↑ a b Apalkow 2007 ↓, s. 93-99.
  6. ↑ a b c d Pawłow 1994 ↓, s. 135.
  7. ↑ a b c d e f g h i j Apalkow 2007 ↓, s. 89-92 (rysunki)
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l Pawłow 1997 ↓, s. 69.
  9. ↑ a b c d e f Apalkow 2007 ↓, s. 87.
  10. ↑ a b c d e f g h i j Apalkow 2007 ↓, s. 88.
  11. ↑ Apalkow 2007 ↓, s. 93, tablica 8.
  12. ↑ a b c Car′kow 2015 ↓, s. 27
  13. ↑ a b c d e f g h i Apalkow 2007 ↓, s. 95.
  14. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Apalkow 2007 ↓, s. 96.
  15. ↑ "Иван Голубец". mil.press.flot. [dostęp 2022-10-30]. (ros.).
  16. ↑ "Турбинист". mil.press.flot. [dostęp 2024-05-21]. (ros.).
  17. ↑ a b c d e f g Apalkow 2007 ↓, s. 99.
  18. ↑ a b c d e f g h i j k l Jane’s Fighting Ships 2002–2003 ↓, s. 316
  19. ↑ a b c d e f g h Jane’s Fighting Ships 2000–2001 ↓, s. 428
  20. ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 454.
  21. ↑ Jane’s Fighting Ships 2002–2003 ↓, s. 686.
  22. ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 641.
  23. ↑ a b Jane’s Fighting Ships 2002–2003 ↓, s. 882.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jurij Apalkow: Korabli WMF SSSR. Sprawocznik. Tom IV. Diesantnyje i minno-tralnyje korabli. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2007. ISBN 978-5-8172-0135-2. (ros.).
  • A. Car′kow: Rossijskij Wojenno-Morskoj Fłot 2016 g. 2015, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 12(193)/2015.
  • A. Car′kow: Rossijskij Wojenno-Morskoj Fłot 2018 g. 2018, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 1(220)/2018. (ros.).
  • Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli SSSR i Rossii 1945 – 1995 g. Wyd. III. Jakuck: 1994. (ros.).
  • Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997 – 1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997. (ros.).
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships 2000–2001. Richard Sharpe (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2000. ISBN 0-7106-2018-7. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships 2002–2003. Stephen Saunders (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2002. ISBN 0-7106-2432-8. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Trałowce_projektu_266M&oldid=73836715”