Triteleiopsis palmeri

*Triteleiopsis palmeri*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	Triteleiopsis
Gatunek	Triteleiopsis palmeri
	Nazwa systematyczna
	Triteleiopsis palmeri (S.Watson) Hoover; Amer. Midl. Naturalist 25: 98 (1941)
Synonimy
	Brodiaea palmeri S.Watson (bazonim); Triteleia palmeri (S.Watson) Greene;
	Brodiaea palmeri S.Watson (bazonim); Triteleia palmeri (S.Watson) Greene;
	Systematyka w Wikispecies

Triteleiopsis palmeri (S.Watson) Hoover – gatunek roślin z monotypowego rodzaju Triteleiopsis Hoover, z rodziny szparagowatych, występujący w południowo-zachodniej Ameryce Północnej: w Arozonie i północno-zachodnim Meksyku^[3].

Nazwa naukowa rodzaju oznacza podobna do Triteleia^[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pęd: Podziemna bulwocebula o średnicy 1–2 cm, pokryta słomkowatą, włóknistą okrywą, tworząca bulwki potomne^[4].

Liście: Od 3 do 10 naprzemianległych, skupionych u nasady, płaskich, równowąskich liści o rozszerzonej nasadzie, całobrzegich, z wypustką grzbietową, o długości 15–30 cm i szerokości 3–20 mm u nasady^[4].

Kwiaty: Zebrane licznie w baldachowaty kwiatostan, który wyrasta na grubym, soczystym, dystalnie owoszczonym, okrągłym na przekroju głąbiku, o średnicy 7-15 mm i wysokości 45–60 cm. Niekiedy rośliny tworzą dwa głąbiki. Kwiatostan wsparty jest 7–10 błonkowatymi podsadkami o zaostrzonych wierzchołkach. Szypułki członkowate. Okwiat sześciolistkowy, lejkowaty. Listki okwiatu u nasady zrośnięte w rurkę o długości 9–10 mm, powyżej wolne na długości 7–8 mm. U gardzieli okwiatu obecne są poprzeczne wyrostki naprzemianległe listkom okwiatu. Sześć pręcików nadległych listkom okwiatu, osadzonych na odcinku dystalnym rurki okwiatu. Pylniki osadzone u nasady. Zalążnia zbudowana z trzech owocolistków, górna, osadzona na szypułce, trójkomorowa. Szyjka słupka wzniesiona, smukła, zakończona niewidocznie trójklapowanym znamieniem^[4].

Owoce: Wierzchołkowo zaokrąglone, pękające torebki, zawierające czarne, wydłużone, cienkie i płaskie nasiona o skorupiastej łupinie^[4].

Gatunki podobne: Kwiaty Triteleiopsis palmeri są podobne do kwiatów Triteleia, ale różnią się pewnymi szczegółami budowy (położeniem pylników, obecnością poprzecznych wyrostków w okwiecie, nieklapowanym znamieniem). Liście u T. palmeri nie są kanalikowate, nie są odziomkowe ale raczej naprzemianległe i stłoczone u nasady pędu. Głąbik u tej rośliny jest znacznie masywniejszy od tego u roślin z rodzaju Triteleia. Rośliny rosną na luźnej, piaszczystej glebie^[4].

Pozycja systematyczna: Gatunek z monotypowego rodzaju Triteleiopsis z podrodziny Brodiaeoideae z rodziny szparagowatych Asparagaceae^[5].

Ujęcie historyczne: W systemie Takhtajana z 1997 r. rodzaj Triteleiopisis zaliczany był do plemienia Brodieae w podrodzinie czosnkowych w rodzinie czosnkowatych (Alliaceeae)^[6]. W systemie Kubitzkiego zaliczony do rodziny Themidaceae^[7].

Rośliny spożywcze: Słodkie bulwocebule tej rośliny po ugotowaniu podawane były niemowlakom i małym dzieciom przez plemiona Indian zamieszkujących pustynię Sonora, w szczególności w okresach głodu^[8].

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g J. Chris Pires: Triteleia in Flora of North America @ efloras.org. www.efloras.org. [dostęp 2021-03-10].
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
↑ Brands, S.J. (ed.): The Taxonomicon. 1989–. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
↑ K. Rahn: Themidaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 440. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).
↑ Wendy C. Hodgson: Food plants of the Sonoran Desert. Tucson: University of Arizona Press, s. 61. ISBN 978-0-8165-2060-2.