Wiatrak holenderski w Łąkorzu
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Całkowita wysokość |
14 m |
| Data budowy |
XIX w. |
Położenie na mapie gminy Biskupiec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowomiejskiego  | |
 53°26′34,3″N 19°20′53,4″E/53,442861 19,348167
| |
Wiatrak holenderski w Łąkorzu – murowany wiatrak holenderski zlokalizowany we wsi Łąkorz w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Biskupiec.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Wiatrak znajduje się na górze zwanej Łysochą w Łąkorzu[1]. Ma wysokość 14 metrów. Zbudowano go w kształcie stożka na planie koła. Ściany wymurowano "z czerwonej cegły wiśniówki i zendrówki wiązanej w układ polski – krzyżowy"[1]. Dach w którym umieszczono skrzydła obracał się "na rolkach po żelaznym pierścieniu, wmontowanym w oczep budynku. Podstawą systemu napędowego wiatraka były przede wszystkim śmigi osadzone w głowicy wału napędowego. Skrzydła poruszały wał skrzydłowy z kołem palecznym, obroty koła przenoszone były na system uruchamiający paprzycę i górny kamień mlewnika. Taki system napędowy wprawiał w ruch kamienie młyńskie, zwane mlewnikami kamiennymi, co umożliwiało rozdrabnianie ziarna"[2]. Dwa wejścia do wiatraka zostały umieszczone po przeciwnych stronach budynku[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wiatrak zbudowano w połowie XIX wieku[2]. Przed II wojną światową wiatrak należał do niemieckiej rodziny Lowinów, a po 1945 roku przeszedł na własność skarbu państwa[2]. Pracował do 1956 roku (głównie produkując śrutę dla zwierząt), gdy nakazano zdjęcie skrzydeł z dachu[2]. Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Łąkorzu do 1975 roku w wiatraku świadczyła usługi mielenia śruty śrutownikiem o napędzie elektrycznym[2]. Potem obiekt niszczał do 1993 roku, gdy został sprzedany rodzinie polskiego pochodzenia mieszkającej w Niemczech[2]. Ta jednak nie zapewniła mu odpowiedniej opieki. W 2006 roku dzięki staraniom Jana Ostrowskiego, kustosza Muzeum Lokalnego w Łąkorzu i wsparciu gminy Biskupiec wiatrak odkupiło Łąkorskie Stowarzyszenie Ochrony Przyrody i Dziedzictwa Kulturowego[1].
W 2007 roku został wyremontowany dach, a w 2009 roku zbudowano schody łączące 4 kondygnacje i wymieniono stropy i podłogi[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Joanna Kulpa, Łąkorz: Wiatrak holender jak muzeum techniki [online], mojemazury.pl, 10 grudnia 2015 [dostęp 2020-05-15].
- ↑ a b c d e f Kulpa J. Wiatrak holender w Łąkorzu Spotkania z Zabytkami 2013 nr 7-8 s. 51-53