Zhang Yan (cesarzowa)
| Cesarzowa dynastii Han | |
| Okres |
od 191 p.n.e. |
|---|---|
| Jako żona | |
| Koronacja | |
| Następczyni | |
| Cesarzowa-wdowa | |
| Okres |
od 188 p.n.e. |
| Jako żona | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data śmierci | |
| Ojciec |
Zhang Ao |
| Matka |
księżniczka Yuan |
| Mąż | |
Zhang Yan (chiń. upr. 张嫣; chiń. trad. 張嫣; pinyin Zhāng Yān) (zm. 163 p.n.e.) – znana oficjalnie jako cesarzowa Xiaohui (孝惠皇后), cesarzowa dynastii Han, żona cesarza Huidi.
Była córką księżniczki Yuan z Lu (jedynej córki Liu Banga, cesarza Gaozu i jego żony, cesarzowej Lü Zhi) i księcia Zhao, Zhang Ao (张敖); jej data narodzin jest nieznana. Jej ojciec został w 198 p.n.e. zamieszany w spisek przywódców Zhao przeciw cesarzowi Gaozu, aczkolwiek odmawiał udziału w konspiracji. Spisek miał być sprowokowany arogancją, jaką okazywał cesarz podczas wizyty w Zhao, mimo tego, że zięć podejmował go z należnymi honorami. Gdy niewinność księcia Zhao została udowodniona, został zwolniony z więzienia, jednak cesarz zdegradował go do stopnia markiza Xuanping[1].
W 195 r.p.n.e. na tron wstąpił Liu Ying, cesarz Huidi, brat księżniczki Yuan i wuj Zhang Yan. Nowy cesarz był młody i zastraszony przez matkę, cesarzową-wdowę Lü, która dążyła do koncentracji władzy usuwając innych synów Liu Banga i awansując członków swojego klanu Lü[2]. Cesarzowa-wdowa zdecydowała, że cicha i podporządkowująca się wnuczka będzie odpowiednią kandydatką na żonę dla cesarza, a ścisłe powiązania rodzinne umocnią jej (Lü) władzę[1] i doprowadziła do ich małżeństwa w 191 r. Aczkolwiek nie istniały formalne zakazy małżeństw między wujami a siostrzenicami, związek taki był bliski kazirodztwu, nikt jednak nie odważył się sprzeciwić potężnej cesarzowej-wdowie[1].
Brak wiadomości o małżeństwie Huidi i Zhang Yan, poza tym, że było bezdzietne. Kronika dynastii Han podaje, że cesarzowa adoptowała dzieci cesarza i dam pałacowych. Według późniejszych kronik, matka adoptowanego syna została zgładzona na polecenie Zhang Yan, którą skłoniła do tego Lü Zhi[1].
Kiedy cesarz Hui zmarł, jeden z synów adoptowanych przez cesarzową, Liu Gong, został koronowany na cesarza. Faktyczną władzę sprawowała jednak cesarzowa-wdowa Lü, a Zhang Yan nie brała udziału w polityce. W 184 p.n.e. młody cesarz dowiedział się, że nie jest synem Zhang Yan, a jego matka została na jej polecenie stracona, miał zagrozić odwetem za śmierć swojej matki. By uniknąć potencjalnego konfliktu na dworze, Lü Zhi usunęła go z tronu i potajemnie zamordowała, a na tronie osadziła także nieletniego Liu Honga, innego syna cesarza Huidi, również adoptowanego przez cesarzową Zhang[1].
Po śmierci Lü Zhi, pozostali synowie Liu Banga wystąpili przeciwko klanowi Lü i zniszczyli go, a następnym cesarzem został Liu Heng[3]. Cesarzowa-wdowa Zhang, blisko (choć nie z własnej woli) związana z Lü Zhi, nie została zgładzona, lecz odesłana do północnego pałacu, gdzie przeżyła następnych 16 lat, aż do śmierci w 163 p.n.e.; brak jest danych na temat ostatniego okresu jej życia[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Zang Jian: Zhang Yan, Empress of Emperor Hui. W: Lily Xiaohong Lee, A.D. Stefanowska: Biographical Dictionary of Chinese Women: Antiquity Through Sui, 1600 B.C.E.-618 C.E. Armonk, N.Y: M.E. Sharpe, 2007, s. 241–243, seria: University of Hong Kong Libraries publications. ISBN 978-0-7656-1750-7. (ang.).
- ↑ Wang Shu-hwai: Lü Zhi, Empress of Emperor Gaozu. W: Lily Xiaohong Lee, A.D. Stefanowska: Biographical Dictionary of Chinese Women: Antiquity Through Sui, 1600 B.C.E.-618 C.E. Armonk, N.Y: M.E. Sharpe, 2007, s. 174–177, seria: University of Hong Kong Libraries publications. ISBN 978-0-7656-1750-7. (ang.).
- ↑ Denis Crispin Twitchett, Michael Loewe: Cambridge History of China. The Ch'in and Han Empires, 221 B. C.-A. D. 220. Cambridge: Cambridge University Press, 1986, s. 136. ISBN 0-521-24327-0.