Adam Dziurzyński (pedagog)

Adam Dziurzyński
Data i miejsce urodzenia	15 października 1887 ; Kraków
Data i miejsce śmierci	30 lipca 1970 ; Kraków
	wykładowca biologii
	Specjalność: entomologia
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1950
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński; Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie
Okres zatrudn.	1932−1960
	Odznaczenia

Adam Dziurzyński (ur. 15 października 1887 w Krakowie, zm. 30 lipca 1970 tamże^[1]) – polski pedagog, dydaktyk biologii, entomolog, etolog, lepidopterolog, wykładowca Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie oraz twórca kierunku biologicznego na tej uczelni^[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem nauczyciela matematyki w gimnazjum. Od 1898 do 1906 uczył się w III Państwowym Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie (zdał w nim maturę), a potem podjął studia przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim (Wydział Filozoficzny), które ukończył w 1910. W ich trakcie wykonał część ilustracji do podręcznika Anatomia człowieka autorstwa prof. Adama Bochenka. W 1912 uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim dyplom nauczyciela nauk przyrodniczych i rozpoczął pracę w IV Gimnazjum i Liceum w Krakowie, gdzie (oprócz czasów II wojny światowej), pracował do 1950. W 1928 otrzymał tytuł profesora gimnazjalnego. Poświęcał się zwłaszcza dydaktyce biologii. Kierował Ogniskiem Biologicznym w latach 1933–1939, a następnie Ośrodkiem Dydaktyczno-Naukowym Biologii na województwo krakowskie (1945–1950). W 1928 wykładał dydaktykę na kursie dla nauczycieli polskich w Rydze^[2]. Od 1932 do 1950 (z przerwą wojenną) wykładał dydaktykę biologii w Studium Pedagogicznym Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Opracował w 1935 podręcznik dla I klasy gimnazjów O życiu i budowie zwierząt, który miał kilka wznowień, a ostatnie w 1939^[1].

Podczas II wojny światowej pozostawał w Krakowie, gdzie nauczał legalnie biologii w funkcjonujących za zgodą okupanta niemieckiego Szkole Handlowej i Szkole Przemysłowej. Oprócz tego uczył biologii na tajnych kompletach, prywatnie, a także uczestniczył w tajnych komisjach maturalnych w 1944. Bezpośrednio po ustaniu działań wojennych zajął się rozdzielaniem pomiędzy szkoły ocalałych po walkach pomocy dydaktycznych, a także ich wytwarzaniem i nadzorowaniem procesu wytwórczego^[1].

W 1950 związał się z Wyższą Szkołą Pedagogiczną w Krakowie, gdzie był współtwórcą nowego kierunku – biologii. Od 1951 kierował Zakładem Biologii, a w 1955 został powołany przez Ministerstwo Oświaty na kierownika Katedry Zoologii, na którym to stanowisku pozostał do emerytury (1960). Doktoryzował się w 1951^[1] (lub 1950^[2]).

Na emeryturze jego stan zdrowia znacznie się pogorszył i uniemożliwił mu wychodzenie z mieszkania, a mimo to prowadził intensywną działalność naukową, m.in. recenzencką^[1]. Pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (PAS 60-płn-po prawej Maślakiewicza)^[3].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)^[4]

Dzieła[edytuj | edytuj kod]

Wybrana bibliografia:

Untersuchungen flber die Regeneration der Blut- und Iymphgeffässe im Schwanze von Froschlarven (1911),
O trawieniu pokarmów w sztucznym soku żołądkowym (1933),
O życiu i budowie zwierząt. Podręcznik zoologii dla I klasy gim nazjalnej (1935),
Gleba i jej znaczenie w życiu rośliny (1938),
O sposobie wykonywania przeźroczy rysowanych i malowanych (1939),
W borze świerkowym (1946),
Materiały do morfologii i biologii motyla dereniówki Stacha (A ntispila etachjanella n .s p .) (1948),
Karta z dziejów Ogniska Metodycznego Biologii w Krakowie (1948),
Jak zrobić trwały preparat mikroskopowy (1948),
Barwienie komórek ołówkiem chemicznym, atramentem i tuszem (1948),
Jak zrobić zbiory drobnych owadów (1948),
O roli ośrodków naukowo-dydaktycznych (1948),
W królestwie buka (1948),
Szkolne wycieczki zoologiczne (1958),
Wybrane zagadnienia z metodyki nauczania biologii (1964),
Sens współżycia w przyrodzie (1966),
Praktyczne wskazówki z zakresu anatomii i fizjologii dla prowadzących naukę o człowieku w VIII klasie szkoły podstawowej (1967),
Kształcenie w szkołach wyższych nauczycieli biologii (1967),
Z życia motyli minujących liście (1968),
Życie rodzinne zwierząt (1970)^[1].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

W 1986 jedną z sal wykładowych w Instytucie Biologii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie nazwano jego imieniem^[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Barbara Pieronek, Profesor Adam Dziurzyński (1887–1970) życie i dorobek naukowo-dydaktyczny
↑ ^a ^b Polskie Towarzystwo Etologiczne, Adam Dziurzyński
↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Adam Dziurzyński. rakowice.eu. [dostęp 2019-12-20].
↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy pedagogicznej, oświatowej i społecznej”.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

spis prac biograficznych na temat Adama Dziurzyńskiego – dostęp 6.12.2019

[pier-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Barbara Pieronek, Profesor Adam Dziurzyński (1887–1970) życie i dorobek naukowo-dydaktyczny

[etol-2] Polskie Towarzystwo Etologiczne, Adam Dziurzyński

[3] Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Adam Dziurzyński. rakowice.eu. [dostęp 2019-12-20].

[4] M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy pedagogicznej, oświatowej i społecznej”.

[1]

[2]

[3]

[4]