Centralny Zarząd Gazownictwa

Centralny Zarząd Gazownictwa – jednostka organizacyjna Ministra Górnictwa i Energetyki, powołana w celu prowadzenia jako przedsiębiorstwo państwowe, nadzoru i kontroli nad zakładami gazowniczymi, w ramach narodowych planów gospodarczych, działając na zasadzie rozrachunku gospodarczego.

Powołanie Zarządu

Na podstawie zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z 1950 r. w sprawie utworzenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą: "Centralny Zarząd Gazownictwa" ustanowiono Zarząd. Powołanie Zarządu pozostawało w związku z dekretem z 1947 r. o tworzeniu przedsiębiorstw państwowych.

Nadzór państwowy nad Zarządem sprawował Minister Górnictwa i Energetyki.

Przedmiot działania Zarządu

Przedmiotem działania Zarządu koordynowanie, nadzorowanie, kontrolowanie oraz ogólne kierownictwo działalności przedsiębiorstw państwowych – zakłady gazownicze, funkcjonujące jako wyodrębnione przedsiębiorstwa państwowe.  

Zasady użytkowania gazu

Na podstawie uchwały Prezydium Rządu z 1952 r. w sprawie zasad użytkowania gazu w gospodarczo uzasadnionych przypadkach gazy mocne mogły być używane:

• w przemyśle - jako paliwo (do gorącej obróbki plastycznej, do wzbogacania gazów słabych, do opalania pieców martenowskich);
• jako środek napędowy;
• w przemyśle chemicznym - jako surowiec;
• w przemyśle naftowym - do odbudowy ciśnienia złóż ropy.

Kierowanie Zarządu

Organem zarządzającym Zarządu była dyrekcja, powoływana i zwalniana przez Ministra Górnictwa i Energetyki, składająca się z dyrektora naczelnego, reprezentującego dyrekcję samodzielnie oraz z podlegających dyrektorowi trzech dyrektorów.

Do ważności zobowiązań zaciągniętych przez Zarząd, wymagane było współdziałanie zgodnie z uprawieniami:

• dwóch członków dyrekcji,
• jednego członka dyrekcji łącznie  z pełnomocnikiem handlowych,
• dwóch pełnomocników handlowych łącznie w granicach ich pełnomocnictw.

Dyrekcja przedsiębiorstw reprezentowała przedsiębiorstwo wobec osób trzecich, władz i urzędów.      

Rada Nadzoru Społecznego

Przy Zarządzie powołana była Rada Nadzoru Społecznego, która była niezależnym organem nadzoru, kontroli i opiniodawczym, podlegająca w swej działalności nadzorowi Prezydium Krajowej Rady Narodowej.

Wykaz przedsiębiorstw nadzorowanych przez Zarząd

• Zakłady Gazownictwa Okręgu Warszawskiego – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione - z siedzibą w Warszawie;
• Zakłady Gazownictwa Okręgu Gdańskiego – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione - z siedzibą w Gdańsku;
• Zakłady Gazownictwa Okręgu Toruńskiego – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione - z siedzibą w Toruniu;
• Zakłady Gazownictwa Okręgu Szczecińskiego – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione - z siedzibą w Szczecinie;
• Zakłady Gazownictwa Okręgu Poznańskiego – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione - z siedzibą w Poznaniu;
• Zakłady Gazownictwa Okręgu Wrocławskiego – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione - z siedzibą we Wrocławiu;
• Zakłady Gazownictwa Okręgu Zabrzańskiego – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione - z siedzibą w Zabrzu;
• Zakłady Gazownictwa Okręgu Tarnowskiego – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione - z siedzibą w Tarnowie;
• Budownictwo Urządzeń Gazowniczych „Gazobudowa” - przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione - z siedzibą w Bytomiu.