Przejdź do zawartości

Hanna Hirszfeldowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hanna Hirszfeldowa
Ilustracja
Hanna Hirszfeldowa ok. 1920
Data i miejsce urodzenia

17 lipca 1884
Wilczkowice k. Warszawy

Data i miejsce śmierci

20 lutego 1964
Wrocław

Zawód, zajęcie

lekarz pediatra

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Kawaler Orderu Świętego Sawy (Serbia) Medal Honorowy Epidemii (Francja)
Odznaka Nagrody Państwowej – awers
Multimedia w Wikimedia Commons

Hanna Hirszfeldowa (ur. 17 lipca 1884 w Wilczkowicach, zm. 20 lutego 1964 we Wrocławiu) – polska lekarz pediatra, profesor nauk medycznych.

Hanna Hirszfeldowa ok. 1960
Grób Hirszfeldów we Wrocławiu

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w majątku Wilczkowice k. Warszawy, w żydowskiej rodzinie Saula (Pawła) Kasmana i Sary z domu Gesundheit[1]. Ukończyła w 1900 żeńskie gimnazjum w Łodzi. Studiowała medycynę w Montpellier i Paryżu. Od 1905 kontynuowała studia na uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie, które w 1908 ukończyła i uzyskała doktorat na podstawie pracy Beitrag zur vergleichenden Morphologie der weissen Blutkürperchen. Dyplom nostryfikowała w Kazaniu w 1909. W 1916 w Neapolu obroniła drugi doktorat z zakresu chirurgii, na podstawie pracy La stenosi spastica ipertrofica congenita del piloro e”l’operazione di Rammstedt. W latach 1908–1911 pracowała, początkowo jako wolontariusz, na oddziale neurologicznym, a następnie jako asystent Kliniki Pediatrycznej w Heidelbergu u profesorów Emila Feera oraz Ernsta Moro. Następnie (do 1915) wraz z mężem prof. n. med. Ludwikiem Hirszfeldem przeniosła się do Zurychu, gdzie pracowała w Klinice Dziecięcej[1].

W czasie I wojny światowej (w latach 1915–1920) lekarzem wojskowym w szpitalach polowych armii serbskiej, później służyła jako lekarka w armii włoskiej w okolicach Neapolu[1].

Do kraju wróciła w 1919. W Warszawie pracowała jako lekarz pediatra w Ubezpieczalni Społecznej oraz prowadziła prywatną praktykę lekarską. Od 1921 pracowała także jako wolontariuszka w Klinice Chorób Dziecięcych Uniwersytetu Warszawskiego u prof. Mieczysława Michałowicza[1], a od 1932 nadal jako wolontariusz pełniła funkcję ordynatora, odmawiając przyjęcia płatnego etatu. Od 1935 do wybuchu wojny przewodniczyła warszawskiemu oddziałowi Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego[2].

Po wybuchu II wojny światowej małżonkowie Hirszfeldowie wraz z córką Marią (ur. 1920), pomimo pochodzenia żydowskiego, do lutego 1941 mieszkali w Warszawie po stronie „aryjskiej” (dzięki wstawiennictwu niemieckiego lekarza, dra Kochmanna) w swojej willi na Saskiej Kępie, pozostając gorliwymi katolikami i członkami katolickiej parafii. Później jednak, na polecenie generalnego gubernatora Hansa Franka, zmuszeni zostali do przeniesienia się do warszawskiego getta. Hanna Hirszfeldowa pełniła funkcję ordynatora oddziału niemowlęcego filii szpitala Bersonów i Baumanów na Lesznie[a]. Od sierpnia 1941 Hirszfeldowie mieszkali na plebanii kościoła Wszystkich Świętych przy pl. Grzybowskim. Z getta na stronę „aryjską” uciekli latem 1942, ukrywając się najpierw u Marii Wierzbowskiej, koleżanki Hanny. Po śmierci chorej córki Marii, w lutym 1943 Hirszfeldowa mieszkała z mężem w domu Laury z Przedpełskich Kenigowej (żony Mariana Keniga) w Starej Miłośnie pod Warszawą, potem (od marca 1944) przy ul. Złotej, a po trzech miesiącach we wsi Lipka.

Od października 1944 do roku 1945 Hanna Hirszfeldowa – wówczas docent – była ordynatorem Szpitala Dziecięcego w Lublinie (kierownikiem pierwszej, powstałej jeszcze w czasie wojny, Katedry i Kliniki Pediatrii), a zaraz po zakończeniu wojny zamieszkała wraz z mężem we Wrocławiu. Tu prof. Hanna Hirszfeldowa współuczestniczyła przy tworzeniu Akademii Medycznej; wydział lekarski wrocławskiej uczelni[b] rozpoczął nauczanie pierwszych 520 studentów już w 1945 roku, a w październiku pod jej kierownictwem powołano Katedrę i Klinikę Pediatryczną tego wydziału, mieszczącą się uruchomionym już w lipcu szpitalu (dawnym Domu Małego Dziecka) dziecięcym (pierwszej tego rodzaju placówce na Dolnym Śląsku po wojnie). Klinika składała się z 6 oddziałów, wyposażona była w laboratorium i kuchnię mleczną (znajdował się tu też punkt zbiórki naturalnego mleka kobiecego); w 1947 uruchomiono przy Klinice także żłobek, a także – w znajdującym się w pobliżu (przy u. Bartla) opuszczonym Szpitalu Maltańskim – pierwszą szkołę pielęgniarską, do której pierwsze słuchaczki przyjęto 5 maja tego roku. Szkoła ta (początkowo pod nazwą „Szkoły Pielęgniarstwa P.C.K. we Wrocławiu”) utworzona została przez Polski Czerwony Krzyż i przez instytucję tę do roku 1949 była utrzymywana; istnieje ona do dziś (choć w zmienionych realiach organizacyjnych i lokalowych) i od 1977 roku ma za swą patronkę prof. Hirszfeldową, inicjatorkę jej powstania.

Później, od 1954, prof. Hirszfeldowa była kierownikiem Katedry Diagnostyki Oddziału Pediatrii Akademii Medycznej. Zajmowała się także pracą naukową i organizacją polskiego życia naukowego we Wrocławiu; była założycielką i pierwszą przewodniczącą wrocławskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, pisała prace naukowe na temat choroby głodowej, hematologii dziecięcej, czynności układu wegetatywnego, choroby reumatycznej, konfliktu serologicznego oraz wad wrodzonych. W 1955 za prace nad przyczynami poronień nawykowych i wadliwości rozwojowych została wyróżniona Nagrodą Państwową II stopnia[3].

Oprócz swoich prac obejmujących zagadnienia przede wszystkim z dziedziny pediatrii, immunologii i hematologii interesowała się także problemami alergologii pediatrycznej, datujące się jeszcze z dwudziestolecia międzywojennego[c]. Brała też udział w pracach naukowych wraz z mężem, z którym zastosowała pionierskie metody leczenia choroby hemolitycznej przy pomocy wymiennej transfuzji krwi.

W 1962 przeszła na emeryturę[2]. Zmarła we Wrocławiu, pochowana wraz z mężem na cmentarzu św. Wawrzyńca.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Źródło:[1].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W bazie danych na stronie warszawa.getto.pl zawierającej tę informację brak danych, w jakim okresie tam pracowała, natomiast według Encyklopedii Wrocławia w latach 1941–1942 była ordynatorem Szpitala Zakaźnego.
  2. ↑ Wówczas nosiła ona jeszcze nazwę „Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej”; rozdzielenie na poszczególne odrębne uczelnie nastąpiło później.
  3. ↑ Hirszfeldowie już w 1928 roku zaprosili do Warszawy małżeństwo Coca (Arthur Fernandez Coca, ur. 1875, był światowej sławy alergologiem) na cykl wykładów, będących w istocie kursem alergologii wieku rozwojowego, zapewne pierwszym w Polsce; Hanna Hirszfeldowa podjęła się też tłumaczenia sztandarowego podręcznika z tej dziedziny autorstwa A.F. Coca „Familial nonreaginic food-allergy” („Rodzinna niereageniczna alergia pokarmowa”).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Hanna Hirszfeldowa - wybitna lekarz-pediatra, profesor nauk medycznych [online], Instytut De Republica [dostęp 2024-06-13] (pol.).
  2. ↑ a b Krystyna Wasielczyk. Prof. Hanna Hirszfeldowa – w służbie nauki i dzieci. „Spotkajmy się we Wrocławiu”. 1/2015 (32), s. 4–5, 2024-06-13. Wrocław. ISSN 1644-1524. [dostęp 2024-06-13]. 
  3. ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-13]. 
  4. ↑ M.P. z 1954 r. nr 99, poz. 1213 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie służby zdrowia”.
  5. ↑ Akty Prawne. uchwaly.um.wroc.pl. [dostęp 2019-05-01].
  6. ↑ Prawobrzeżne. [w:] Muzeum Warszawskiej Pragi [on-line]. [dostęp 2024-05-16].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hanna_Hirszfeldowa&oldid=73992167”