Jan Cabaj
Dekoracja rtm. Karola Błasińskiego. W szeregu 1. z prawej por. Jan Cabaj. | |
Data urodzenia |
1899 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
1944 |
Zawód, zajęcie |
oficer Wojska Polskiego |
Miejsce zamieszkania |
Kołomyja, Garwolin |
Narodowość |
polska |
Małżeństwo | |
Dzieci | |
Odznaczenia | |
Jan Cabaj (ur. 1899, zm. 1944 w Lublinie) – oficer Wojska Polskiego, „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jako oficer Wojska Polskiego stacjonował w latach 1930–1938 ze swoim pułkiem w Kołomyi. Mieszkał tam z żoną Tatianą i córkami Janiną i Antoniną. Ich sąsiadami była rodzina Grünbergów – Baruch i Freda z domu Zuckerman z dziećmi: Miriam i Karolem. Janina przyjaźniła się z Miriam, z którą uczęszczała do szkoły. Antonina zaś przyjaźniła się z bratem Miriam – Karolem. W 1938 Cabajowie przenieśli się do Garwolina, gdzie Jan Cabaj, wówczas w stopniu porucznika, dowodził plutonem gospodarczym w 1 pułku Strzelców Konnych[1]. Podczas okupacji niemieckiej Jan działał w ruchu oporu. W Armii Krajowej działały również jego córki[2].
W 1941 Grünbergowie znaleźli się w getcie w Kołomyi, następnie zaś w Stanisławowie. Baruch i Karol zginęli. Freda wraz z córką zostały złapane w getcie w Stanisławowie w listopadzie 1942. Zbiegły podczas transportu. Podczas ucieczki Freda w wyniku skoku złamała obie nogi. Miriam sama dotarła do Cabajów, gdzie otrzymała schronienie i pozostawała na utrzymaniu do stycznia 1943. Od przyjaciółki dostała dokumenty na nazwisko Helena Balkowska. Miriam, mimo zapewnień Cabajów, że może zostać u nich, na początku 1943 udała się do Warszawy, gdzie uzyskała kennkartę. Pracowała jako pomoc kuchenna i sprzątaczka. Na niedziele przyjeżdżała do Cabajów. W październiku 1944 opuściła Warszawę razem z żandarmerią. Na początku marca 1945 została wyzwolona przez oddziały amerykańskie w Ahlen. Po wojnie pozostała w Niemczech, gdzie wyszła za mąż za Helmuta Sandera (1921–1993). Utrzymywała kontakt z Cabajami[2].
W sierpniu 1943 Niemcy aresztowali Jana Cabaja za działalność konspiracyjną. W grudniu 1943 wywieziono go do więzienia na Zamku Lubelskim, gdzie został stracony w kwietniu 1944[2].
W 1991 Jan Cabaj wraz z żoną i córkami zostali odznaczeni medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ STRZELCY KONNI - Stowarzyszenie Kawaleryjskie im. 1. Pułku Strzelców Konnych [online], stowarzyszenie1psk.pl [dostęp 2019-12-28] .
- ↑ a b c Natalia Aleksiun, Historia pomocy - Rodzina Cabajów [online], sprawiedliwi.org.pl, grudzień 2014 [dostęp 2019-12-28] .
- ↑ Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2019. Poland [online], yadvashem.org, 2019, s. 10 [dostęp 2019-12-28] (ang.).
- Ludzie związani z Garwolinem
- Ludzie związani z Kołomyją
- Oficerowie Armii Krajowej
- Oficerowie 1 Pułku Strzelców Konnych (II RP)
- Polacy i obywatele polscy straceni przez Niemcy nazistowskie w dystrykcie lubelskim Generalnego Gubernatorstwa
- Polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata
- Porucznicy administracji II Rzeczypospolitej
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Więźniowie zamku lubelskiego (okupacja niemiecka)
- Urodzeni w 1899
- Zmarli w 1944