Januszkowo (powiat bydgoski)
wieś | |
Zabudowa mieszkalna | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
74 m n.p.m. |
Liczba ludności (2022) |
217[2] |
Strefa numeracyjna |
52 |
Kod pocztowy |
86-060[3] |
Tablice rejestracyjne |
CBY |
SIMC |
0092723 |
Położenie na mapie gminy Nowa Wieś Wielka | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego | |
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego | |
52°58′36″N 18°03′52″E/52,976667 18,064444[1] |
Januszkowo – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Nowa Wieś Wielka.
W latach 1950–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bydgoskiego.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Januszkowo usytuowane jest na wschód od Nowej Wsi Wielkiej na skraju wydm oddzielających dolinę Kanału Noteckiego od torfowiska Dziemionna. Na południe od miejscowości rozciągają się zmeliorowane łąki, dawne mokradła (Dziemionna-Niwy, niem. Dzimon Bruch). Od północy przylega do wsi pas lasu porastający ubogie gleby wykształcone na piaskach wydmowych. Poprzez las Januszkowo sąsiaduje od północy z Prądocinem, a od zachodu z Kolankowem i Jakubowem. Przez północno-wschodnie obrzeża miejscowości przebiega droga krajowa nr 25 Bydgoszcz-Inowrocław oraz linia kolejowa nr 131.
Pod względem fizyczno-geograficznym leży w obrębie Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej w mezoregionie Kotlina Toruńska[4].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Januszkowo to wieś sołecka usytuowana w południowo-zachodniej części gminy Nowa Wieś Wielka. Zabudowa rozciąga się wzdłuż drogi Nowa Wieś Wielka – Januszkowo – Jakubowo. Łącznie w sołectwie Januszkowo jest 71 ha gruntów ornych (wyłącznie V i VI klasy bonitacyjnej), 115 ha łąk, 4 ha pastwisk oraz 219 ha lasów[5]. We wsi znajduje się budynek ujęty w ewidencji zabytków, tj. dom mieszkalny nr 31 z budynkiem gospodarczym[6].
W Januszkowie jeszcze w okresie międzywojennym odkryto stanowiska archeologiczne z epoki kamiennej[7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Z mapy topograficznej Friedricha von Schröttera (1798–1802) wynika, że obszar dzisiejszego Januszkowa, Prądocina i Dobromierza należał do wsi Brühlsdorf, założonej w latach 1750–1765 przez wójta bydgoskiego Maurycego Brühla[a].
W I połowie XIX wieku na północnym obrzeżu łąk zwanych „Dziemionna” powstała kolonia osadników niemieckich zwana Johannisthal. Spis miejscowości rejencji bydgoskiej z 1833 r. podaje, że w kolonii Januszkowo (niem. Johannisthal) w powiecie inowrocławskim mieszkało 200 osób (wszyscy ewangelicy) w 39 domach. Miejscowość należała do parafii ewangelickiej w Łabiszynie[8]. Kolejny spis z 1860 r. podaje, że w Januszkowie mieszkało 295 osób (253 ewangelików, 42 katolików) w 56 domach. Na miejscu znajdowała się szkoła elementarna. Miejscowość należała do parafii katolickiej w Pęchowie i ewangelickiej w Łabiszynie[9].
W styczniu 1920 roku na mocy traktatu wersalskiego miejscowość znalazła się w granicach odrodzonej Polski. Wieś przemianowano na Januszkowo Kujawskie. Wieś nadal znajdowała się (do 1954) w powiecie inowrocławskim. W 1934 r. w wyniku reformy administracyjnej wieś włączono w skład gminy wiejskiej Złotniki Kujawskie[7]. We wsi istniała czteroklasowa szkoła elementarna z polskim językiem wykładowym[7]. Dzieci klasy 5, 6 i 7 uczęszczały do szkoły zbiorczej w Złotnikach Kujawskich.
W czasie okupacji w Januszkowie znajdowała się szkoła, do której uczęszczały m.in. dzieci z Nowej Wsi Wielkiej (od 10. roku życia). Niewykwalifikowani nauczyciele uczyli je tylko języka niemieckiego i rachunków do 100, co wynikało z hitlerowskiej polityki germanizacji ludności w okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie[7]. Po wojnie zamordowani Polacy ze wsi: Dziemionna, Jakubowo, Januszkowo, Krążkowo, Prądocin i Tarkowo zostali po ekshumacji pochowani na cmentarzu w Lisewie Kościelnym, gdzie w 1965 r. wystawiono im pomnik[7].
W latach 1945-1954 Januszkowo było gromadą wiejską wchodząc w skład gminy Złotniki Kujawskie[7]. W 1948 r. posiadało powierzchnię 186 ha i zaludnienie 278 osób[7]. W latach 1947–1953 w dyskusjach na temat nowego podziału administracyjnego przedstawiciele wsi opowiadali się za pozostawieniem ich w granicach terytorialnych gminy Złotniki Kujawskie, co motywowane było rzeczowym traktowaniem mieszkańców przez władze gminne. Gminna Rada Narodowa w Złotnikach Kujawskich w 1947 r. podjęła jednak uchwałę, aby odstąpić Januszkowo nowo tworzonej gminie Nowa Wieś Wielka podobnie jak kilka innych wsi[b]. Po reformie administracyjnej z 25 września 1954 r. miejscowość znalazła się jako jedno z 16 sołectw w gromadzie Nowawieś Wielka[7].
W 1946 roku we wsi istniała jednoklasowa szkoła powszechna z mieszkaniem służbowym dla nauczyciela[7]. W latach 60. dzieci skierowano do obwodu szkolnego w Nowej Wsi Wielkiej[7]. Z dniem 29 stycznia 1979 r. sołectwo Januszkowo przejściowo zostało zlikwidowane i włączone do sołectwa Nowa Wieś Wielka. Przywrócono je 20 lipca 1981 roku[7].
W latach 1959–1961 wieś została zelektryfikowana. W latach 1994–1998 do Januszkowa doprowadzono wodociąg, oświetlono ulice oraz zmodernizowano drogę do Nowej Wsi Wielkiej[7]. W okresie powojennym zalesiono pokaźne tereny na północ i zachód od wsi (w kierunku Prądocina i Kolankowa).
Statystyka[edytuj | edytuj kod]
Poniżej podano wybrane informacje statystyczne dotyczące wsi Januszkowo na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS[10].
Narodowy Spis Powszechny 2002 wykazał, że we wsi Januszkowo mieszkało 181 osób w 54 gospodarstwach domowych. Wykształcenie wyższe lub średnie posiadało 12% populacji. We wsi znajdowało się 40 budynków z 46 mieszkaniami. 60% mieszkań zostało wzniesionych przed 1945 rokiem, a 20% w latach 1989–2002.
Narodowy Spis Powszechny 2011 odnotował 212 mieszkańców Januszkowa. W 2013 r. działalność gospodarczą prowadziło 11 podmiotów – wszystkie to osoby fizyczne. W latach 2008–2013 oddano do użytku 11 mieszkań, co stanowiło to 3% nowych mieszkań wzniesionych w tym czasie w całej gminie Nowa Wieś Wielka.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 44422
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-03] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 376 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Środowisko przyrodnicze Bydgoszczy. Praca zbiorowa pod red. Józefa Banaszaka, Wydawnictwo Tanan. Bydgoszcz 1996
- ↑ Opracowanie ekofizjograficzne dla terenu gminy Nowa Wieś Wielka
- ↑ Gminny program opieki nad zabytkami gminy Nowa Wieś Wielka na lata 2011-2015
- ↑ a b c d e f g h i j k l Łukasz Myszka , Gmina Nowa Wieś Wielka. Z dziejów samorządu terytorialnego – do 2002 roku, Bydgoszcz: Bydgoski Dom Wydawniczy Margrafsen, 2006, ISBN 83-89734-14-1, OCLC 749214986 .
- ↑ Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks mit einer geographisch-statistischen Uebersicht. Bromberg 1833
- ↑ Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg. Bromberg 1860
- ↑ Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego. Wszystkie dane dla miejscowości Januszkowo, powiat bydgoski, gmina Nowa Wieś Wielka, http://stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks