Maciej Parowski
 Maciej Parowski (2012) | |
| Data i miejsce urodzenia |
27 grudnia 1946 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 czerwca 2019 |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
 
| |
Maciej Parowski (ur. 27 grudnia 1946 w Warszawie, zm. 2 czerwca 2019 tamże) – polski redaktor, krytyk i pisarz fantastyki naukowej, od 1982 r. redaktor (w latach 1992–2003 redaktor naczelny) miesięcznika „Fantastyka”/„Nowa Fantastyka”.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Ukończył studia na wydziale elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Od 1974 r. dziennikarz: początkowo felietonista, kierownik działu kulturalnego, potem sekretarz redakcji i redaktor naczelny (1981) tygodnika studenckiego „Politechnik”. Od 1977 r. kierownik działu krytyki i nauki, od 1979 r. publicysta tygodnika „Razem”. Począwszy od 1968 r. zamieszczał opowiadania i felietony w „Życiu Warszawy”, „Na Przełaj”, „Kulturze”, „Ekranie” i „Polityce”. Od 1982 do początku 2013 r. kierownik działu literatury polskiej w miesięczniku „Fantastyka” (później „Nowa Fantastyka”), od 1992 do 2003 r. również jego redaktor naczelny[1]. Do śmierci był redaktorem naczelnym kwartalnika „Czas Fantastyki”.
Jako autor science fiction debiutował opowiadaniem Bunt robotów w tygodniku „Na Przełaj”. W 1973 r. uzyskał wyróżnienie w konkursie „Młodego Technika” za opowiadanie Poczucie pełni. Jego debiutem książkowym była powieść Twarzą ku ziemi, pisana w latach 1977–1979, a wydana w 1982 r.[2] Jego teksty należą w większości do nurtu fantastyki socjologicznej, inspirowanej twórczością Janusza A. Zajdla. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Pod koniec lat 90. głośny stał się jego konflikt z polskim fandomem fantastycznym dotyczący nagrody im. Janusza A. Zajdla oraz podziału fantastyki na „problemową” i „rozrywkową” (reprezentowaną m.in. przez krytykowane przez niego Annę Brzezińską i Antoninę Liedtke). Z powodu tego konfliktu Śląski Klub Fantastyki przyznał Parowskiemu w 1999 roku antynagrodę Złoty Meteor.
W 2006 r. na Międzynarodowym Festiwalu Komiksu w Łodzi otrzymał doktorat humoris causa, czyli nagrodę im. Papcia Chmiela za zasługi dla polskiego komiksu.
30 października 2007 r., z okazji 25-lecia pisma Fantastyka, minister kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierz Michał Ujazdowski uhonorował Macieja Parowskiego srebrnym medalem „Gloria Artis”[3].
Powieść „Burza” została wyróżniona w IX edycji (2010) Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza[4].
Zmarł 2 czerwca 2019 r. w Warszawie[5] na raka trzustki[6]. Pochowany na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 57A-1-28)[7]. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[8][9].
W 2020 r. redakcja „Nowej Fantastyki” postanowiła przemianować "Reflektor", jedną z kategorii corocznych Nagród Nowej Fantastyki, na Nagrodę im. Macieja Parowskiego, dla upamiętnienia jego wkładu w odkrywanie i szlifowanie literackich talentów[10].
W 2023 r. powstał film dokumentalny o Parowskim pt. Fantastyczny Matt Parey[11]. Tytułowy Matt Parey to postać inspirowana Parowskim, która została dodana do komisu Funky Koval, który stworzył Parowski wspólnie z Bogusławem Polchem i Jackiem Rodkiem[12].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Książki[edytuj | edytuj kod]
- Bez dubbingu (zbiór felietonów, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1978)
- Twarzą ku ziemi (powieść, Czytelnik 1982)
- Sposób na kobiety (zbiór opowiadań, KAW 1985)
- Czas fantastyki (eseje, wywiady, recenzje; Glob 1990)
- Burza. Ucieczka z Warszawy ’40 (powieść, Narodowe Centrum Kultury 2010)
- Małpy Pana Boga. Słowa (eseje, wywiady, recenzje; Narodowe Centrum Kultury 2011)
- Małpy Pana Boga. Obrazy (Narodowe Centrum Kultury 2013)
- Z bandytą w windzie (Solaris 2015)
- Kukułka na koniu trojańskim. Małpy Pana Boga 3. Retrospekcje. (Prószyński i S-ka 2017)
- Wasz cyrk, moje małpy. Chronologiczny alfabet moich autorów. Tom 1 i 2 (eseje, wywiady, SQN 2019)
Komiksy[edytuj | edytuj kod]
- Funky Koval (wspólnie z Bogusławem Polchem i Jackiem Rodkiem)[12]
- Bez oddechu
- Sam przeciw wszystkim
- Wbrew sobie
- Wrogie przejęcie
- Wiedźmin (wspólnie z Bogusławem Polchem i Andrzejem Sapkowskim):
- Droga bez powrotu
- Geralt
- Mniejsze zło
- Ostatnie życzenie
- Granica możliwości
- Zdrada
- Burza (rys. Krzysztof Gawronkiewicz) – ukazał się w antologii Egmontu Wrzesień. Wojna narysowana w 2003
- Naród wybrany (rys. Jarosław Musiał) – drukowany w „Nowej Fantastyce” w roku 1992 i 1993 (12 odcinków po 4 plansze)[13].
- Planeta robotów (rys. Jacek Skrzydlewski) – Ongrys, 2013
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przemysław Gulda: „Gwiezdne wojny”: przebudzenie niemocy. Legendy polskiej fantastyki nie wpuszczono na przedpremierę. kultura.gazeta.pl, 2015-12-16. [dostęp 2015-12-17].
- ↑ Antoni Smuszkiewicz: Science fiction wśród omian polskiej fantastyki współczesnej. W: Nie tylko Lem. Fantastyka współczesna. Wróblewski Maciej (Red.). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2017, s. 13. ISBN 978-83-231-3830-3.
- ↑ Medale „Gloria Artis” i odznaczenia „Zasłużony dla kultury polskiej” dla twórców związanych z pismem „Fantastyka” 30.10.07. [dostęp 2007-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-13)].
- ↑ Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza – Edycja nagrody w 2010 roku. [dostęp 2012-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-01)].
- ↑ Nie żyje wieloletni redaktor naczelny „Nowej Fantastyki” Maciej Parowski [online], tvp.info, 3 czerwca 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- ↑ Jakub Zagalski: Maciej Parowski nie żyje. Miał 72 lata. WP Książki, 2019-06-03.
- ↑ Pogrzeb Macieja Parowskiego [online], instytutksiazki.pl, 11 czerwca 2019 [dostęp 2021-08-02].
- ↑ M.P. z 2019 r. poz. 815
- ↑ Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Kancelaria / Aktywność doradców / Pożegnanie śp. Macieja Parowskiego [online], prezydent.pl [dostęp 2019-06-12].
- ↑ Nagrody „Nowej Fantastyki” 2020 – Nominacje, „Nowa Fantastyka” (4/2020), s. 16.
- ↑ Fantastyczny Matt Parey (2023) w bazie Filmweb
- ↑ a b Rusek 2010 ↓, s. 58-59.
- ↑ Bartosz Kurc, Niezainteresowany naród, „Zeszyty Komiksowe” nr 2 (2004).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz, Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1990, ISBN 83-210-0892-5.
- Adam Rusek: Leksykon polskich bohaterów i serii komiksowych. Fundacja "Tranzyt", 2010. ISBN 83-930146-6-2. (pol.).
- Polscy autorzy fantastyki
- Polscy dziennikarze
- Polscy krytycy fantastyki
- Polscy redaktorzy fantastyki
- Polscy redaktorzy naczelni
- Polscy scenarzyści komiksów
- Członkowie Stowarzyszenia Pisarzy Polskich
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Odznaczeni Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Ludzie związani z „Frondą”
- Pochowani na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie
- Urodzeni w 1946
- Zmarli w 2019