Żupca

Żupca – w średniowieczu zastępca i pomocnik urzędnika mającego funkcje sądowe (sędziego, wojewody, starosty, podkomorzego, podsędka).

Żupca był powoływany i odwoływany przez urzędnika, którego zastępował. Jego kompetencje zależały od zleconych mu przez powołującego go urzędnika zadań i oprócz czynności pomocniczych brał również udział w rozsądzaniu spraw w zastępstwie urzędnika, np. żupca mianowany przez podkomorzego dokonywał najczęściej faktycznego wytyczania granic nieruchomości.

Żupcy w takim znaczeniu pojawiają się w początkach XIV w. na Mazowszu i w Wielkopolsce. Później w innych dzielnicach.

Wcześniej żupcą określano (czasami zamiennie z żupanem) urzędnika pomocniczego komesów grodowych i kasztelanów.

Nazwa wywodzi się od żupy, które to słowo oznaczało w Polsce piastowskiej również urząd z uposażeniem lub samo uposażenie.

Bibliografia

• Juliusz Bardach, Historia państwa i prawa Polski. Tom I do połowy XV wieku, PWN, Warszawa 1964
• Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, Warszawa 1900-1903