Żywiczlin

Żywiczlin
	; Callitris preisii
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	cyprysowce
Rodzina	cyprysowate
Rodzaj	żywiczlin
	Nazwa systematyczna
	Callitris Ventenat; Decas Gen. 10. 1808
	Typ nomenklatoryczny
	C. rhomboidea R. Brown ex L. C. Richard
Synonimy
	Frenela Mirbel, 1825;
	Frenela Mirbel, 1825;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Żywiczlin, cyprzyk, kieliszniak^[4] (Callitris) – rodzaj drzew z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Obejmuje 16 gatunków^[5] występujących w Australii (14 gatunków) oraz na Nowej Kaledonii (dwa gatunki)^[6]^[7]. Większość gatunków rośnie na suchych obszarach w Australii i dobrze znosi susze. Callitris macleayana rośnie w lasach deszczowych w Nowej Południowej Walii, a Callitris rhomboidea jest rozpowszechniony w lasach wschodniej Australii^[7]. Rośliny uprawiane są jako ozdobne w australijskich ogrodach i parkach^[7]. Cenione jest także ich drewno, wonne i odporne (w tym na termity) zwłaszcza w przypadku Callitris columellaris^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Drzewa (do 30 m wysokości^[7]) i krzewy o krótkich i wzniesionych zwykle rozgałęzieniach pędów, z końcowymi odcinkami pędów sztywnymi i skupionymi^[6]. O ile młode i krzaczaste rośliny mają pokrój zwykle stożkowaty, o tyle drzewa z tego rodzaju mają korony bardzo rozłożyste^[7].
Liście: Liście młodociane są igłowate. Liście właściwe są drobne (do 1,5 mm długości^[7]), łuskowate, rzadziej igłowato wydłużone. Na szczycie są trójkątne. Nasady mają rozszerzone i pochwowato obejmujące pęd. Wyrastają w okółkach po 3–4^[6].
Organy generatywne: Rośliny jednopienne. Szyszki męskie wyrastają na końcach pędów i mają kształt cylindrycznie wydłużony lub owalny^[6], osiągają do 3 mm długości^[7]. Szyszki żeńskie wyrastają na krótkich i grubych szypułach. Dojrzewają zwykle w drugim roku, po czym długo jeszcze utrzymują się na roślinach. Tworzone są przez 6–8 nierównych łusek nasiennych (makrosporofili), drewniejących i rozchylających się w części środkowej podczas dojrzewania^[6]. Na każdej łusce powstaje od 2 do 9 nasion^[6].
Nasiona: Nasiona są oskrzydlone przez dwa lub trzy równe lub nierówne wąskie lub szerokie skrzydełka^[6]^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Wykaz gatunków^[5]

Callitris baileyi C.T.White
Callitris canescens (Parl.) S.T.Blake
Callitris columellaris F.Muell.
Callitris drummondii (Parl.) Benth. & Hook.f. ex F.Muell.
Callitris endlicheri (Parl.) F.M.Bailey
Callitris macleayana (F.Muell.) F.Muell.
Callitris monticola J.Garden
Callitris muelleri (Parl.) Benth. & Hook.f. ex F.Muell.
Callitris neocaledonica Dümmer
Callitris oblonga Rich. & A.Rich.
Callitris preissii Miq.
Callitris rhomboidea R.Br. ex Rich. & A.Rich.
Callitris roei (Endl.) Benth. & Hook.f. ex F.Muell.
Callitris subumbellata (Parl.) Schltr.
Callitris sulcata (Parl.) Schltr.
Callitris verrucosa (A.Cunn. ex Endl.) R.Br. ex Mirb.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b ^c Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-12-12]. (ang.).
↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 185.
↑ ^a ^b Callitris. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-12-21]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g John Silba: Encyclopaedia Coniferae. Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 45, seria: Phytologia Memoroirs VIII.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 30. ISBN 0-333-73003-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[christenhusz2011-2] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-12-12]. (ang.).

[rostaf-4] Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 185.

[tpl-5] Callitris. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-12-21]. (ang.).

[silba-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g John Silba: Encyclopaedia Coniferae. Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 45, seria: Phytologia Memoroirs VIII.

[philips-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 30. ISBN 0-333-73003-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]