Ana Štěrba-Böhm
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
9 czerwca 1885 |
| Data i miejsce śmierci |
22 lipca 1936 |
| doktor nauk chemia | |
| Alma Mater | |
Ana Štěrba-Böhm (z domu Jenko; ur. 9 czerwca 1885, zm. 22 lipca 1936) – słoweńska chemik znana z tego, że jako pierwsza Słowenka uzyskała doktorat z chemii.[1]
Wczesne życie i edukacja[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się jako Ana Jenko w Lublanie, będącej wówczas częścią Austro-Węgry, w wykształconej rodzinie. Jej ojciec, Ludvikiem Jenko, był lekarzem, a matką Terezija Jenko (z domu Lenče), zdobyła wykształcenie w Zakonie Sióstr Urszulanek w Ljublanie i Bawarii oraz w Moskwie. Pomagała swojemu mężowi w praktyce lekarskiej, a para aktywnie uczestniczyła w słoweńskim życiu kulturalnym jako promotorzy panslawizmu.
Wczesna edukacja Anny nie jest pewna, prawdopodobnie uczęszczała do pierwszego gimnazjum w Lublanie jako prywatna uczennica, co było jedynym sposobem na bezpośrednią rejestrację na uczelni, ponieważ dziewczęta w tamtym czasie nie były dopuszczane jako regularne uczennice gimnazjów. Po ukończeniu szkoły zapisała się na studia filozoficzne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola-Ferdynanda w Pradze w 1906 roku, gdzie w formularzu zgłoszeniowym podała, że wcześniej uczęszczała również na wyższe kursy dla kobiet na Uniwersytecie Petersburskim[2].
Wśród jej nauczycieli byli Bohuslav Brauner (chemia teoretyczna i fizyczna), Bohumil Kužma (chemia nieorganiczna) i jej przyszły mąż Jan Stanislav Štěrba-Böhm (historia chemii). Uczęszczała również na zajęcia z mineralogii, fizyki eksperymentalnej, matematyki, historii filozofii, języka czeskiego i niemieckiego[1][2][3].
22 lipca 1911 roku uzyskała doktorat z Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Karola-Ferdynanda w Pradze po przeprowadzeniu głównych z chemii i fizyki oraz mniejszych z filozofii, z pracą doktorską Studie o stanovení a dělení kyselin: jantarové, jablečné a vinné. Informacje o tym wydarzeniu pojawiły się w kilku współczesnych słoweńskich gazetach, co przyniosło jej miano pierwszej słowenki, która uzyskała doktorat z nauk ścisłych[1][2].
Późniejsze życie[edytuj | edytuj kod]
W roku następnym, 4 grudnia 1912 roku, Ana Jenko wyszła za mąż za swojego profesora Jana Stanislava Štěrba-Böhma i przyjęła oba jego nazwiska. Jan Stanislav, który wcześniej ukończył studia na Sorbonie w Paryżu pod kierunkiem Henriego Moissana, Pierre'a Curie i Marie Curie na początku XX wieku, zorganizował dla Any szkolenie w laboratorium Marie Curie. Jednakże Ana Štěrba-Böhm nie prowadziła samodzielnych badań naukowych po ślubie, ale wspierała badania męża nad właściwościami skandu. Nie została wpisana jako współautorka artykułu, który opublikował w 1914 roku w czasopiśmie Zeitschrift für Electrochemie und Angewandte Physikalische Chemie, co było powszechną praktyką w tamtym czasie, ale jej wkład naukowy jest potwierdzony w sekcji podziękowań.[1][2]
W 1914 roku urodził się ich syn Jan Peter. Jan Peter Štěrba-Böhm również został chemikiem i, podobnie jak jego matka, współpracował z ojcem nad badaniami chemicznymi. Otrzymał doktorat z chemii w 1937 roku. Ana Štěrba-Böhm zmarła na raka 22 lipca 1936 roku w Pradze i została pochowana na cmentarzu Vinohradskim[1][2]. Jej mąż zmarł w 1938 roku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Iztok Petrič, Jakub Jereš, Aleš Iglič. Ana Jenko Šterba-Böhm (1885–1936), prva Slovenka z doktoratom iz kemije. „Acta Chimica Slovenica”, s. S140–S144, 2015-12-15. DOI: 10.17344/acsi.2015.1796. (słoweń.).
- ↑ a b c d e Ana Štěrba-Böhm, geb. Jenko (1885–1936), die erste slowenische Doktorin der Philosophie. W: Franc Perdih: Frauen, die studieren, sind gefährlich : Ausgewählte Porträts slowenischer Frauen der Intelligenz. Znanstvena založba Filozofske fakultete Univerze v Ljubljani, 2018, s. 39–55. ISBN 978-961-06-0112-8. (niem.).
- ↑ Prvih deset slovenskih doktoric filozofije. W: Tone Smolej: 57. seminar slovenskega jezika, literature in kulture: ustvarjalke v slovenskem jeziku, literaturi in kulturi. Znanstvena založba Filozofske fakultete Univerze v Ljubljani, 2021-06-21, s. 89–97. DOI: 10.4312/ssjlk.57.89-97. ISBN 978-961-06-0469-3. (słoweń.).