Banknoty Anglo-Palestine Bank (1948–1952)

Lista banknotów Anglo-Palestine Bank obejmuje wszystkie banknoty obowiązujące jako prawny środek płatniczy Państwa Izrael w latach 1948–1952 oraz banknoty zastępcze, które ostatecznie nie zostały wprowadzone do obiegu.

Anglo-Palestine Bank nie był bankiem centralnym Państwa Izrael. Pełnił on wyłącznie funkcje emitenta banknotów na podstawie umowy z rządem tymczasowym i za zgodą Ministerstwa Finansów^[1].

Banknoty zastępcze Anglo-Palestine Bank[edytuj | edytuj kod]

15 maja 1948 roku skończył się mandat brytyjski w Palestynie. Wycofanie się administracji mandatowej wiązało się z wywozem banknotów, które były w obiegu w ramach mandatu. Żydowskie przywództwo w ramach przygotowań do ogłoszenia niepodległości państwa obawiało się, że zamówione banknoty mogą nie dotrzeć do kraju na czas. Wobec tego Anglo-Palestine Bank, za zgodą władz Jiszuwu, zamówił w drukarni Shoshani Printing House w Tel Awiwie banknoty zastępcze. Pinchas Bar-Ze’ev określił liczbę wszystkich wydrukowanych banknotów zastępczych 7 465 000 sztuk. Banknoty nie weszły do obiegu, były zmagazynowane i zniszczono je w październiku 1948 roku^[2]^[3].

Nominał	Awers i rewers	Charakterystyka^[2]
500 milów	Awers i rewers 1 Awers i rewers 2 (wycofany)	Data: 16 maja 1948 Seria: b.d. Numeracja: fioletowa Awers: gilosz, nominał, w tle nazwa banku wydrukowana poziomo Rewers: nazwa banku wydrukowana pionowo Kolor: fiolet Znak wodny: b.d. Papier: b.d. Wymiary: 118 × 77 mm Nakład: b.d. Podpisy: Prezes Zarządu – Eli’ezer Hoofien Dyrektor Generalny – Aharon Bart^[a] Drukarnia: Shoshani Printing House (Tel Awiw)

1 funt palestyński	Awers i rewers	Data: 16 maja 1948 Seria: b.d. Numeracja: zielona Awers: gilosz, nominał, nazwa banku po hebrajsku, arabsku i angielsku Rewers: pusty Kolor: zieleń Znak wodny: b.d. Papier: b.d. Wymiary: 156 × 78 mm Nakład: b.d. Podpisy: Prezes Zarządu – Eli’ezer Hoofien Dyrektor Generalny – Aharon Bart Drukarnia: Shoshani Printing House (Tel Awiw)

5 funtów palestyńskich	Awers i rewers 1 Awers i rewers 2 (wycofany)	Data: 16 maja 1948 Seria: b.d. Numeracja: brązowa Awers: gilosz, nominał, nazwa banku wydrukowana poziomo Rewers: nazwa banku wydrukowana pionowo Kolor: brąz Znak wodny: b.d. Papier: b.d. Wymiary: 162 × 84 mm Nakład: b.d. Podpisy: Prezes Zarządu – Eli’ezer Hoofien Dyrektor Generalny – Aharon Bart Drukarnia: Shoshani Printing House (Tel Awiw)

10 funtów palestyńskich	Awers i rewers 1 Awers i rewers 2 (wycofany)	Data: 16 maja 1948 Seria: b.d. Numeracja: niebieska Awers: gilosz, nominał, nazwa banku wydrukowana poziomo Rewers: gilosz, nazwa banku wydrukowana pionowo Kolor: niebieski Znak wodny: b.d. Papier: b.d. Wymiary: 177 × 90 mm Nakład: b.d. Podpisy: Prezes Zarządu – Eli’ezer Hoofien Dyrektor Generalny – Aharon Bart Drukarnia: Shoshani Printing House (Tel Awiw)

Banknoty Anglo-Palestine Bank[edytuj | edytuj kod]

Banknoty tej serii nie zawierają nazwy państwa, ponieważ w momencie ich zamawiania i projektowania nazwa państwa nie była jeszcze znana. Problem był także druk ze względu na to, że na terenie Palestyny wciąż obowiązywał mandat brytyjski, a organizacje żydowskie nie posiadały specjalistycznego sprzętu do druku. Żeby ominąć zgodę Departamentu Stanu na druk banknotów dla obcego państwa Eliezer Hoofien i Aharon Barth przekonali American Banknote Co., że zamawiane banknoty nie będą legalnym środkiem płatniczym. Ze względu na niejasności związane z zamówieniem American Banknote Co. nie wydrukowała swojej nazwy na pieniądzach^[4].

Projekt banknotów powstał na zasadzie połączenia kilku giloszy wykorzystywanych przez firmę i stosowanych między innymi do druku banknotów chińskich. Władze Jiszuwu zadecydowały, że nazwą waluty pozostanie funt palestyński^[b]^[4]. Informacja „Legal tender for payment of any amount” (hebr. „מטבע חוקית לתשלום כל סכום שהוא”), znajdująca się pod „The Anglo-Palestine Bank Limited”, została umieszczona już po wydrukowaniu banknotów^[5].

Nominał	Awers i rewers	Charakterystyka^[2]^[4]^[6]
500 milów		Emisja: 18 sierpnia 1948 Wycofanie: 23 czerwca 1952 Seria: b.d. Numeracja: czerwona Awers: gilosz, nominał, The Anglo-Palestine Bank Limited (po hebrajsku i angielsku) Rewers: gilosz, nominał, The Anglo-Palestine Bank Limited (po arabsku i angielsku) Kolor: zieleń i róż Znak wodny: b.d. Papier: b.d. Wymiary: 148 × 72 mm Nakład: b.d. Projektant: American Banknote Co. Podpisy: Prezes Zarządu – Eli’ezer Hoofien Dyrektor Generalny – Aharon Bart Drukarnia: American Banknote Co. (Nowy Jork)

1 funt		Emisja: 18 sierpnia 1948 Wycofanie: 23 czerwca 1952 Seria: b.d. Numeracja: czerwona Awers: gilosz, nominał, The Anglo-Palestine Bank Limited (po hebrajsku i angielsku) Rewers: gilosz, nominał, The Anglo-Palestine Bank Limited (po arabsku i angielsku) Kolor: zieleń i róż Znak wodny: niebieski, zieleń Papier: b.d. Wymiary: 100 × 75 mm Nakład: b.d. Projektant: American Banknote Co. Podpisy: Prezes Zarządu – Eli’ezer Hoofien Dyrektor Generalny – Aharon Bart Drukarnia: American Banknote Co. (Nowy Jork)

5 funtów		Emisja: 18 sierpnia 1948 Wycofanie: 23 czerwca 1952 Seria: b.d. Numeracja: czarna Awers: gilosz, nominał, The Anglo-Palestine Bank Limited (po hebrajsku i angielsku) Rewers: gilosz, nominał, The Anglo-Palestine Bank Limited (po arabsku i angielsku) Kolor: brąz Znak wodny: b.d. Papier: b.d. Wymiary: 105 × 68 mm Nakład: b.d. Projektant: American Banknote Co. Podpisy: Prezes Zarządu – Eli’ezer Hoofien Dyrektor Generalny – Aharon Bart Drukarnia: American Banknote Co. (Nowy Jork)

10 funtów		Emisja: 18 sierpnia 1948 Wycofanie: 23 czerwca 1952 Seria: b.d. Numeracja: czerwona Awers: gilosz, nominał, The Anglo-Palestine Bank Limited (po hebrajsku i angielsku) Rewers: gilosz, nominał, The Anglo-Palestine Bank Limited (po arabsku i angielsku) Kolor: czerwień Znak wodny: b.d. Papier: b.d. Wymiary: 150 × 80 mm Nakład: b.d. Projektant: American Banknote Co. Podpisy: Prezes Zarządu – Eli’ezer Hoofien Dyrektor Generalny – Aharon Bart Drukarnia: American Banknote Co. (Nowy Jork)

50 funtów		Emisja: 18 sierpnia 1948 Wycofanie: 23 czerwca 1952 Seria: b.d. Numeracja: czerwona Awers: gilosz, nominał, The Anglo-Palestine Bank Limited (po hebrajsku i angielsku) Rewers: gilosz, nominał, The Anglo-Palestine Bank Limited (po arabsku i angielsku) Kolor: fiolet Znak wodny: b.d. Papier: b.d. Wymiary: 159 × 84 mm Nakład: b.d. Projektant: American Banknote Co. Podpisy: Prezes Zarządu – Eli’ezer Hoofien Dyrektor Generalny – Aharon Bart Drukarnia: American Banknote Co. (Nowy Jork)

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ W języku angielskim nazwisko Dyrektora Generalnego zapisywane jest Barth, z kolej w języku hebrajskim jako Bart (ברט)
↑ W hebrajskim zapisie waluty zamiast Palestyny występuje akronim אי, czyli ארץ ישראל (Erec Jisrael) oznaczający Ziemię Izraela

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Kneset, Bank Notes Ordinance. No. 18 of 5708—1948, „Laws of the State of Israel”, 17 sierpnia 1948 [dostęp 2021-09-21] .
↑ ^a ^b ^c PinchasP. Bar-Zeev PinchasP., Chapter III, Banknotes, Page 2, Issues Prior to the Establishment of the Bank of Israel, 1948 - 1953, „Sheqel.info” [dostęp 2021-09-15] .
↑ Cuhaj 2014 ↓, s. 746.
↑ ^a ^b ^c BankB. Izraela BankB., Anglo Palestine Bank Series [online] [dostęp 2021-09-15] .
↑ TalT. Lewi TalT., שנה 62, 5 סדרות של שטרות ו-3 מטבעות, „The Marker”, 21 kwietnia 2010 [dostęp 2021-09-16] .
↑ סדרת שטרות בנק אנגלו-פלשתינה בע"מ, „Collect” [dostęp 2021-09-21] .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

GeorgeG. Cuhaj GeorgeG., Standard Catalog of World Paper Money. General Issues 1368-1960, Iola: Krause Publications, 2014, ISSN 1538-2001 .

[4] W języku angielskim nazwisko Dyrektora Generalnego zapisywane jest Barth, z kolej w języku hebrajskim jako Bart (ברט)

[6] W hebrajskim zapisie waluty zamiast Palestyny występuje akronim אי, czyli ארץ ישראל (Erec Jisrael) oznaczający Ziemię Izraela

[1] Kneset, Bank Notes Ordinance. No. 18 of 5708—1948, „Laws of the State of Israel”, 17 sierpnia 1948 [dostęp 2021-09-21] .

[:0-2] PinchasP. Bar-Zeev PinchasP., Chapter III, Banknotes, Page 2, Issues Prior to the Establishment of the Bank of Israel, 1948 - 1953, „Sheqel.info” [dostęp 2021-09-15] .

[CITEREFCuhaj2014746-3] Cuhaj 2014 ↓, s. 746.

[:1-5] BankB. Izraela BankB., Anglo Palestine Bank Series [online] [dostęp 2021-09-15] .

[7] TalT. Lewi TalT., שנה 62, 5 סדרות של שטרות ו-3 מטבעות, „The Marker”, 21 kwietnia 2010 [dostęp 2021-09-16] .

[8] סדרת שטרות בנק אנגלו-פלשתינה בע"מ, „Collect” [dostęp 2021-09-21] .

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[b]

[5]

[6]

Waluty	Funt palestyński Funt izraelski (również jako lira) Szekel Nowy szekel
Monety obiegowe (od 1985)	1 agora 5 agor 10 agor ½ szekla 1 szekel (wzór 1985, wzór 1994) 2 szekle 5 szekli (wzór 1990, wzór 2009) 10 szekli
Monety kolekcjonerskie	Chanuka Dzień Niepodległości Nobliści Miejsca Ziemi Świętej Obiekty dziedzictwa światowego Pejzaże Izraela Pidjon ha-ben Sceny z Tanachu Złota Jerozolima
Monety kolekcjonerskie poza serią	Starożytne pół szekla (1961, 1962) 10 lat Banku Izraela Chaim Weizman (50 funtów, 100 funtów) Zwycięstwo (10 funtów, 100 funtów) Wypuść mój lud (10 funtów, 100 funtów) Dawid Ben Gurion (25 funtów, 500 funtów) Ze’ew Żabotyński (25 szekli, 500 szekli)
Monety okolicznościowe	okresu funta okresu szekla okresu nowego szekla
Banknoty	emisji Anglo-Palestine Bank (1948–1952) bilety zdawkowe Ministerstwa Finansów emisji Bank Leumi le-Israel emisji Banku Izraela
Instytucje	Ministerstwo Finansów Bank Izraela Drukarnia Rządowa Israel Coins and Medals Corporation
Powiązane osoby	Mirjam Karoli Cwi Narkis Gabi Neumann Gerd Rothschild Bracia Szamirowie Ote Walisz Prezesi Banku Izraela