Brodiea
 Brodiaea californica ssp. leptandra | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Brodiea |
| Nazwa systematyczna | |
| Brodiaea Sm. Trans. Linn. Soc. London 10: 2. 22-26 Feb 1810[3] | |
Brodiea (Brodiaea Sm.) – rodzaj roślin cebulowych z rodziny szparagowatych. Do rodzaju należy 17 gatunków[4] występujących w zachodniej części Ameryki Północnej, od Kanady do północno-zachodnich wybrzeży Meksyku[5][6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Byliny posiadające małe bulwy pędowe[5]. Liście odziomkowe w liczbie od 1 do 6, równowąskie[6]. Kwitną przeważnie późną wiosną, a ich liście obumierają po przekwitnięciu[5]. Gwiazdkowate kwiaty zebrane są w baldach na szczycie bezlistnego pędu kwiatowego (głąbika). Osiągają wysokość do 75 cm.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
W przeszłości dwojako definiowano ujęcie taksonomiczne tego rodzaju. Część taksonomów wyróżniała trzy mniejsze rodzaje Brodiaea, Triteleia i Dichelostemma, inni uznawali jeden rodzaj Brodiaea s.l. z trzema podrodzajami. Analizy filogenetyczne oparte na badaniach molekularnych, anatomicznych oraz z zakresu biologii rozwoju dowiodły, że żadne z tych rozwiązań nie jest dobre. Okazało się, że rodzaj Triteleia jest siostrzany dla rodzaju Bloomeria, a Brodiaea jest blisko spokrewniona z Dichelostemma. Te dwa rodzaje tworzą wspólny klad przy czym siostrzanym taksonem dla obu rodzajów jest heksaploidalny gatunek Dichelostemma capitatum. Badania dowiodły także, że sekcje wyróżniane w obrębie rodzaju Brodiaea wymagają rewizji ponieważ nie tworzą grup monofiletycznych[6].
- Pozycja i podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016
Rodzaj należy do podrodziny Brodiaeoideae, rodziny szparagowatych Asparagaceae, rzędu szparagowców Asparagales w obrębie kladu jednoliściennych[2].
- Brodiaea appendiculata Hoover
- Brodiaea californica Lindl. ex Lem. – brodiea wielkokwiatowa
- Brodiaea coronaria (Salisb.) Jeps. – brodiea wieńcowa
- Brodiaea elegans Hoover – brodiea wytworna
- Brodiaea filifolia S.Watson
- Brodiaea insignis (Jeps.) Niehaus
- Brodiaea jolonensis Eastw.
- Brodiaea kinkiensis Niehaus
- Brodiaea matsonii R.E.Preston
- Brodiaea minor (Benth.) S.Watson – brodiea mała
- Brodiaea nana Hoover
- Brodiaea orcuttii (Greene) Baker
- Brodiaea pallida Hoover
- Brodiaea santarosae T.J.Chester, W.P.Armstr. & Madore
- Brodiaea sierrae R.E.Preston
- Brodiaea stellaris S.Watson
- Brodiaea terrestris Kellogg – brodiea niska
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Rośliny ozdobne. Są łatwe w uprawie, jednak nie są w pełni wytrzymałe na mróz i na zimę muszą być okryte[5]. Wymagają gleby żyznej i przepuszczalnej oraz słonecznego stanowiska. Można je rozmnażać z nasion lub przez podział kęp zaraz po przekwitnieniu[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-10-10] (ang.).
- ↑ J.E. Smith. Characters of a new Liliaceous Genus called Brodicea. „Transactions of the Linnean Society of London”. 10, s. 2, 1811. (łac. • ang.).
- ↑ a b Brodiaea Sm.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-03-16].
- ↑ a b c d e Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ a b c J. Chris Pires: Brodiaea. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2010-10-11]. (ang.).
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 17. ISBN 978-83-925110-5-2.