Brodziec żółtonogi

Brodziec żółtonogi
	Tringa flavipes
	(J.F. Gmelin, 1789)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	bekasowce
Rodzina	bekasowate
Podrodzina	brodźce
Plemię	Tringini
Rodzaj	Tringa
Gatunek	brodziec żółtonogi
Synonimy
	Scolopax flavipes J.F. Gmelin, 1789; Totanus flavipes (J.F. Gmelin, 1789);
	Scolopax flavipes J.F. Gmelin, 1789; Totanus flavipes (J.F. Gmelin, 1789);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; okres lęgowy przeloty zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Brodziec żółtonogi^[5] (Tringa flavipes) – gatunek średniej wielkości ptaka brodzącego z podrodziny brodźców w rodzinie bekasowatych (Scolopacidae). Występuje w Ameryce; wyjątkowo zalatuje do Polski. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1789 roku Johann Friedrich Gmelin w 13. edycji linneuszowskiego Systema Naturae. Autor nadał mu nazwę Scolopax flavipes, a jako miejsce typowe wskazał „Noveboraco” (Nowy Jork)^[2]^[3]^[6]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Tringa^[5]^[7]. Nie wyróżnia się podgatunków^[2]^[7].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje Alaskę oraz północną i środkową Kanadę (na wschodzie po Zatokę Jamesa). Zimuje na wybrzeżach USA od środkowej Kalifornii i New Jersey, przez Meksyk i Amerykę Środkową po Amerykę Południową (aż po Ziemię Ognistą na południu)^[2]. Regularnie zalatuje również do Europy, głównie zachodniej^[8]. W Polsce do 2021 odnotowano 5 potwierdzonych obserwacji tego ptaka^[9], po raz pierwszy w 2013^[10] (wcześniejsza obserwacja z 1990 po weryfikacji została uznana za niepewną^[10]).

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Wygląd: Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W szacie godowej ciało popielate, na wierzchu ciała duża liczba ciemnych plam, kuper biały, nogi żółte. W szacie spoczynkowej zmniejsza się liczba ciemnych plam.
Wymiary średnie^[2]: długość ciała 23–25 cm
rozpiętość skrzydeł 59–64 cm
masa ciała 48–114 g

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Biotop: Podmokła tundra, niekiedy hale. Zimuje na podmokłych obszarach zarówno słodko-, jak i słonowodnych.
Gniazdo: W suchym miejscu, czasem daleko od wody. Często w pobliżu zwalonego pnia lub głazów. Jest to zagłębienie w ziemi lub mchu wyłożone kilkoma liśćmi lub trawą.
Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 3–4 jaja w kolorze od zielonkawego, przez szarawy po cielisty, z ciemnymi plamkami.
Wysiadywanie, pisklęta: Jaja wysiadywane są od zniesienia pierwszego jaja przez okres około 22–23 dni przez obydwoje rodziców. Samica opuszcza pisklęta po około 11 dniach, zaś samiec po 23–31 dniach. Młode pierzą się w wieku 18–20 dni.
Pożywienie: Wodne i lądowe bezkręgowce oraz drobne kręgowce.

Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje brodźca żółtonogiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji szacuje się na około 270 tysięcy dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za umiarkowanie spadkowy^[4].

W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[11].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

ptaki Polski

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Tringa flavipes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Van Gils, J., Wiersma, P. & Kirwan, G.M: Lesser Yellowlegs (Tringa flavipes). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-27)].
↑ ^a ^b D. Lepage: Lesser Yellowlegs Tringa flavipes. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).
↑ ^a ^b Tringa flavipes, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Tringinae Rafinesque, 1815 – brodźce (Wersja: 2020-01-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-29].
↑ J.F.J.F. Gmelin J.F.J.F., Caroli a Linné, Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 13, t. 1 cz. 2, Lipsiae 1789, s. 659 [dostęp 2023-01-13] (łac.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sandpipers, snipes, coursers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
↑ wynik wyszukiwania: Tringa flavipes. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2021-04-12]. (ang.).
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.
↑ ^a ^b Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raporty. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2013. „Ornis Polonica”. 55, s. 181–218, 2014.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Lesser Yellowlegs. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Tringa flavipes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] Van Gils, J., Wiersma, P. & Kirwan, G.M: Lesser Yellowlegs (Tringa flavipes). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-27)].

[avibase-3] D. Lepage: Lesser Yellowlegs Tringa flavipes. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).

[iucn-4] Tringa flavipes, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Tringinae Rafinesque, 1815 – brodźce (Wersja: 2020-01-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-29].

[oryg-6] J.F.J.F. Gmelin J.F.J.F., Caroli a Linné, Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 13, t. 1 cz. 2, Lipsiae 1789, s. 659 [dostęp 2023-01-13] (łac.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sandpipers, snipes, coursers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-29]. (ang.).

[tarsiger-8] wynik wyszukiwania: Tringa flavipes. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2021-04-12]. (ang.).

[kf2022-9] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.

[kf2013-10] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raporty. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2013. „Ornis Polonica”. 55, s. 181–218, 2014.

[11] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]